Dit is het tweede deel uit de reeks van Synesios van Cyrene, het eerste deel is hier te lezen.

Synesios, de heidense filosoof, was ongeveer dertig toen hij in Alexandrië in het huwelijk trad met een rijke christelijke dame. Hoe ze heette, is onbekend: Synesios noemt haar in zijn brieven gewoon "mijn vrouw". Dat hij het doopsel toebediend heeft gekregen, vermeldt hij nergens, maar staat wel vast. Het huwelijk werd namelijk ingezegend door Theofilos, de bisschop van Alexandrië, en een van de vier meest vooraanstaande christelijke autoriteiten: samen met de bisschoppen van Rome, Constantinopel, Antiochië en Jeruzalem had hij de rang van "patriarch". Theofilos was geen man die een huwelijk zou sluiten als het niet netjes volgens de christelijke regels werd voltrokken. Dus moet Synesios zich hebben laten dopen.

Het zal hem weinig hebben uitgemaakt: zoals we in de vorige aflevering al zagen was de heidense filosofie geschikt om door het Christendom te worden aangepast. Synesios zal het als een accentverschil hebben ervaren en was zeker niet diep verstoord door het feit dat er toch ook wat verschillen waren. Zijn houding wordt geïllustreerd in Brief 154 aan Hypatia, waarin hij op milde wijze de draak steekt met zowel christelijke filosofen als de loze heidense welsprekendheid, en erop wijst dat de echte waarheid zó onweerstaanbaar is dat ze zich op verschillende manieren kan uiten.

Pas na enkele jaren keerde het echtpaar, met drie pasgeboren zonen, vanuit Alexandrië terug naar Cyrene. Er was veel veranderd. Ten zuiden van de stad lag de halfwoestijn, waar nomaden rondtrokken die af en toe de grens van het Romeinse Rijk overschreden voor een korte plundertocht. Synesios had af en toe tegen hen gevochten: kleine patrouilles hadden meestal volstaan. Maar inmiddels hadden de Libiërs de weg geleerd, en er was meer inzet van troepen nodig. Synesios bouwde een bescheiden legertje dat hij zelf financierde en uitrustte (Brief 132). Het mocht weinig baten. Ergens rond 406 werd zijn landgoed overgenomen door de barbaren, die het zelfs gebruikten als basis om de omgeving te verkennen en te verwoesten.

Synesios vestigde zich in Cyrene, waar hij, rijk als hij was, ongetwijfeld een huis zal hebben bezeten. Er waren nog volop gelukkige momenten: hij had tijd voor literaire activiteiten en de jacht. De vele brieven uit deze tijd bewijzen dat hij heen en weer geslingerd werd tussen twee verlangens: enerzijds een filosofisch verlangen naar rust (bijv. Brief 148) en anderzijds een gevoel dat hij aan zijn stand verplicht was minder gelukkigen bij te staan (Brief 95). Een lange reeks aanbevelingsbrieven bewijst dat hij desnoods bereid was zijn netwerk, dat reikte tot de patriarch van Alexandrië en de hoogste hovelingen in Constantinopel, in te schakelen voor verworpenen en ontrechten. Interessant is hoe hij meent dat hij wegens zijn filosofische scholing het recht heeft anderen van advies te dienen - met als meest opmerkelijke voorbeeld een brief waarin hij een moordenaar oproept naar de rechtbank te gaan en de doodstraf aan te nemen (Brief 44).

In deze jaren schreef hij een essay over Dio Chrysostomos, een filosoof-redenaar uit de eerste eeuw die door Synesios werd beschouwd als rolmodel. Ook schreef hij een traktaat over een astrolabe en een buitengewoon onderhoudende redevoering "Lof der kaalheid": een van de weinige teksten uit de Oudheid die zonder platvloers te zijn nog altijd grappig is. Zijn belangrijkste tekst is echter "Het Egyptische Verhaal, of: De Voorzienigheid", waarin hij aloude mythe van Osiris naverteld, en wel zó dat het duidelijk is dat het eigenlijk gaat over Synesios' wederwaardigheden tijdens zijn gezantschap naar Constantinopel.

Aan deze jaren van oorlogsdreiging, gezinsgeluk en literaire activiteit kwam in 409 een onverwacht einde toen patriarch Theofilos Synesios uitnodigde bisschop te worden.

Jona Lendering is historicus, de man achter de website Livius en mede-oprichter van Livius Onderwijs, waar cursussen worden gegeven over de oude Mediterrane samenlevingen.

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij