Aantekeningen bij de Bijbel:

‹ Een oprecht onoprechte bekeerling: Synesios van Cyrene (deel 3) — Christenvervolging: India ›

Livius Nieuwsbrief

Gepubliceerd op 31-08-2007

De Livius Nieuwsbrief is weer verschenen, met heel veel nieuwe wetenswaardigheden:

NIEUW OP DE LIVIUS-WEBSITE

Behalve een klein stukje over de rivier Strymon zijn alle 159 brieven van Synesios van Kyrene online geplaatst. Teveel om eventjes door te nemen, maar Brief 4, Brief 73, Brief 104 en Brief 148 zijn in feite kleine verhaaltjes, terwijl Brief 67 een aardig beeld geeft van de kerkelijke twisten in die periode, inclusief een gekraakte kerk En als u meer behoefte heeft aan een Nederlandstalig artikel, dan is hier een Wiki-artikel dat uw redacteur vervaardigde.

Op de zusterwebsite LacusCurtius: het volledige oeuvre van Claudianus en het gedicht De Terugkeer van Rutilius Namatianus. En zo zijn er zomaar drie auteurs van c.400 online bij gekomen.

EGYPTE

Het maandelijkse nieuwe graf: een adellijke dame.

High-tech onderzoek naar het glas dat in het graf van Toetanchamon is gevonden.

Een mummie uit de Hellenistische tijd blijkt te zijn beschilderd met loodhoudende verf - en het aardige is dat het lood helemaal uit Spanje kwam.

Uit dezelfde tijd: een boekhouding, die licht werpt op de dagelijkse financiële zorgen van een Egyptisch gezin.

De onvermijdelijke doctor Zahi Hawass houdt zich deze maand onder andere bezig met een grafveld bij Sakkara en de teruggave van antiquiteiten.

En verder: dat Egyptische fort in de noordelijke Sinaï; een meer dan eens gebruikt graf; mummies onder de scan; broeder-zusterhuwelijken; en wat er schort aan Egyptische kunst.

MESOPOTAMIË

Als variant op het maandelijkse stukje over de ondergang van ons erfgoed in Irak nu een aankondiging van een toekomstige ramp: een stuwdam staat op het punt in te storten en zal Mosul verwoesten. De journalist haalt de Zondvloed er nog maar even bij; en de schade aan archeologische lokaties als Ninive en Assur kan ook al worden uitgetekend.

De uitvinding van de parasol, ergens rond 3000 v.Chr.

Publicatie van vondsten uit Assur (het gaat om oude opgravingen).

Een fascinerende opgraving van een Hellenistische stad op een eiland aan de kop van de Perzische Golf.

En uw redacteur zou graag eens een proefwerk hebben gedaan op de Harrisonburg City School, en gegeten hebben aan Brown University.

IRAN en CENTRAAL-AZIË

Het stukje waarop we al een tijdje wachtten: de opgraving van steden als Jiroft (meer...) leidt ertoe dat de oude ideeën over het ontstaan van de beschaving in Mesopotamië en Egypte op de helling moeten. Een aanzet tot een nieuwe synthese (meer...).

Een bericht over de ontdekking van een Achaimenidische nederzetting uit Azerbaijan is geschreven in Borat-Engels, maar wel de moeite waard.

Leuk artikel over de vondst van een kanaal langs de Muur van Alexander in Iran; hoewel de naam van de muur anders suggereert, dateert deze wal uit de Sasanidische tijd.

En verder: Spoorwegstation Naqsh-e Rostam; de Bamiyan-Boeddhas en een feestdag voor Ibn Sina (Avicenna), arts en Aristotelescommentator.

GRIEKENLAND

De berichtgeving over de Griekse bosbranden is u deze maand natuurlijk niet ontgaan. Maar waarom zou vuur nu bedreigend zijn voor monumenten van onverwoestbaar steen? De onvolprezen Amerikaanse website Slate gaat in op de technische kant. En de nieuwe dreiging kondigt zich al aan: aardverschuivingen ten gevolge van de droogte.

Artikelen met flauwe titels als "Illuminating a Dark Period in History" verdienen het ongelezen te blijven. Maar dit keer zou dat toch jammer zijn.

Soldaten staan niet bekend om hun beschaafde conversatie. U weet wel, toen de Duitsers tijdens het Ardennenoffensief aan de Amerikaanse general McAuliffe vroeg of hij zich wilde overgeven, schreef hij "nuts" ("de ballen!") terug. Dat was in de Oudheid niet anders: toen Xerxes bij Thermopylai aan Leonidas vroeg zijn wapen af te geven, antwoordde deze "Molon labe" ("kom, neem"). Dat wordt vaak kuis vertaald als "Kom ze maar halen", maar er is weinig fantasie voor nodig om te weten dat Leonidas met een handgebaar zal hebben aangegeven hoe en waar de grote koning Leonidas' wapen in ontvangst mocht nemen (vgl. deze vaas, n.a.v. een andere veldslag). Dat vertelden ze u niet op school. Ze hebben het de American Rifle Association ook niet uitgelegd.

Een congres waar we allemaal wel naartoe zouden willen.

En verder: Myceense waterwerken; Archaïsche versterkingen in Albanië; Sybaris; Palaiopafos; Riace-beelden; Lykaion; het beleid achter de moderne theatervoorstellingen in Epidauros.

BULGARIJE

Het gaat maar door met de archeologische ontdekkingen uit Bulgarije: een graf bij Sozopol (aan de kust); en nog een; een waterreservoir; en tot slot een filmpje.

De buitenlandse media tonen belangstelling, wat soms problemen oplevert. En gesmokkeld en gestolen wordt er ook.

Sommige archeologische vondsten doet men daar overigens op plaatsen waar je het zo 1-2-3 niet zou verwachten. Of juist wel.

TURKIJE

Een juwelier uit de Hittitische tijd.

Oceanograaf Robert Ballard, die beroemd werd door de wrakken van de Bismarck en de Titanic te ontdekken, verkent nu de Zwarte Zee.

Bij de aanleg van een stuwmeer verdwijnt weer een antieke stad onder de golven.

En verder: het al eerder genoemde standbeeld van Hadrianus uit Sagalassos; museumdiefstal; kleine berichtjes; en Eskisehir (dat bekender is als slagveld uit de Grieks-Turkse oorlog).

========================================

ROME EN ZIJN RIJK

Uw redacteur zou dit nieuwtje uit Andalusië een maand of negen geleden al gezien moeten hebben, maar zag het over het hoofd. Het is echter nooit te laat om de schade in te halen: enkele vondsten helpen bij het interpreteren van de slag bij Baecula (208 v.Chr.), waarin de Romeinen het zuiden van Spanje aan hun Rijk toevoegden. De Karthaagse generaal Hasdrubal wist te ontkomen, nam de gedemoraliseerde overlevers mee en trok ermee naar Italië, waar de consuls er zonder overdreven veel moeite mee konden afrekenen aan de rivier de Metaurus.

Een beeldschone website over de ontwikkeling van de bewapening van de Romeinse legioenen nodigt uit om een kwartiertje rond te hangen. En dan weet je weer waarom het internet gewoon leuk kan zijn.

Een voetafdruk van een Romeinse soldaat in de buurt van het Meer van Galilea.

Dit zou wel eens een canard kunnen blijken te zijn: een vloektablet waarop de keizer Valens hel en verdoemenis krijgt aangezegd. De naam is echter vrij gebruikelijk en kan ook gewoon "sterk" betekenen.

Geweldig bericht over Romeinse reenactors die de daad bij het woord voegen.

Een grote watervloed -zo een van het type dat tegenwoordig alom "tsunami" wordt genoemd- vernietigde in de zesde eeuw de kusten van het oostelijk Middellandse-Zeegebied.

En verder: meer (en nog meer) over het Etruskische graf dat in de vorige Nieuwsbrief werd genoemd; meer over het eveneens al vermelde Mausoleum van de Gladiatoren; een Romeins schip in de Rhône; Fort Arbeia aan de Muur van Hadrianus; een broche; een graf in Huntingdon; een muntvondst; Sarmizegetusa; zelf gladiatortje spelen ("It's a great way to let off steam without couples' counselling").

JODENDOM en CHRISTENDOM

Een van de meest omstreden vondsten uit Jeruzalem is een pijnappel van ivoor, die zou dateren uit de tijd van de tempel van Salomo, dus ruwweg uit de eerste helft van het eerste millenium v.Chr. Veel geleerden beschouwen het voorwerp als een vervalsing; de argumenten pro en contra staan hier bij elkaar. (De auteur is niet onomstreden.)

Een bericht over de vondst van oude teksten in de woestijn van Juda dat zich niet zo makkelijk laat samenvatten, maar een goed beeld geeft van de complexiteit van zo'n vondst en het spel er rondom. Aanbevolen.

En verder: de Levantkust in de Bronstijd; melaatsheid; opgraving op de Tempelberg; een mozaïek uit de zesde eeuw; en nog een.

ROMEINEN IN DE LAGE LANDEN

Oké, toen de Grieken al konden schrijven en Mycene bouwden, liepen onze voorouders in Noord-West Europa nog in dierenhuiden. Maar wij hadden bier. En kauwgum.

Aankondiging van een Gallo-Romeins Weekend in Wervik op 6 en 7 oktober.

Een mooie website: Limes.NL met bijbehorende speurtocht.

En verder: een grafveld in Nijmegen-Oost; een pottenbakkersoven in Asse; Alphen aan de Rijn krijgt een museum en Archeon heeft al een nieuwe Romeinse muur gekregen; een enorme opgraving in Lanaken (voor Hollanders: dat is aan de grens, tegenover Maastricht)

OVERIG

Timboektoe is niet alleen een spreekwoordelijk ver weg gelegen stad: het vormde de hoofdstad van een goudrijke staat aan de Niger die zich van andere rijken onderscheidde doordat vrouwen er in de legers vochten. Volgens sommige geleerden zijn de Griekse mythen over de Hesperiden en de Gorgonen, alsmede een vermelding van Amazones in de Sahara, niets anders dan echo's van dit gebruik. In dit artikel wordt melding gemaakt van zestiende-eeuwse manuscripten waarin de mondelinge tradities van de bewoners zijn vastgelegd. Misschien werpen die nog eens licht op het ontstaan van de Griekse mythen.

Meer over het standbeeld van Afrodite dat het Getty-museum terug moet geven aan Italië. Door dezelfde overeenkomst is ook de Eufronioskrater in het nieuws.

En een leuk idee voor een kinderfeestje in Romeinse stijl. Het vergt enige voorbereiding, dat wel.

In Cinecitta zijn de studios waar o.a. "Rome" wordt opgenomen, afgebrand. (Onwillekeurig vraag je je af wie bij deze brand harp stond te spelen.) En wie wil weten wat daar nog meer aan films is opgenomen, zou deze CD-box kunnen kopen: voor $20 achtenveertig films uit de jaren zestig die zó slecht zijn dat het weer leuk wordt ("Hercules verovert Atlantis"; "Goliath en de Draak"; "De Zoon van Samson").

En verder: een Fenicische stad op Sardinië; een Iberische stad; Muziris (handelspost in Indië); een leuk computerspelletje.

DE "KASTEEL VAN AMSTERDAM-PRIJS"

Het verschil tussen de AKO-literatuurprijs en de Gouden Strop is dat de eerste elk jaar wordt uitgereikt, zelfs als er geen goede kandidaten zijn, terwijl de tweede af en toe niet wordt uitgereikt. Voor de winnaar van de Gouden Strop hebben we dus respect, terwijl je om zo'n AKO-prijswinnaar soms wat moet gniffelen. De jury van de Kasteel van Amsterdam-prijs, elke maand uitgereikt voor de meest opzichtige manier om de archeologische fondsenwerving via mediamanipulatie te garanderen, volgt de lijn van de Gouden Strop, en reikt daarom de prijs deze maand niet uit.

DWAASHEID

Die hadden we in drieëntwintig Nieuwsbrieven nog niet gehad: de Vloek van de Farao!

En de zoveelste vergelijking tussen het Romeinse Rijk en de Verenigde Staten. We leggen het weer een keer uit: een vergelijking tussen twee historische samenlevingen is dan en slechts dan zinvol, als er een sociale theorie wordt toegepast waarbinnen de twee samenlevingen in dezelfde categorie vallen. Uitgaande van bijvoorbeeld het evolutionisme kun je dus samenlevingen van jagers en verzamelaars alleen vergelijken met jagers en en verzamelaars; uitgaande van de marxistische sociale theorie zijn feodale samenlevingen alleen op zinvolle wijze vergelijkbaar met feodale samenlevingen; en zo voort. En er is NIET EEN sociale theorie die het mogelijk maakt een imperium met een onderontwikkelde economie zonder noemenswaardige groei en technologische vooruitgang te vergelijken met een imperium met aanhoudende groei en voortdurende innovatie. Anders gezegd - laten we nu eens ophouden met flauwekul van het "Amerika = het Nieuwe Rome"-type.

AGENDA

Zie hier.

VRIENDEN VAN LIVIUS

De komende lezing Vrienden van Livius is op zondag 2 september, van 14.00-16.00, in Het Ponthuys in Amsterdam, op slechts drie minuten varen vanaf het Centraal Station. Het onderwerp is Antarctica; de spreker is Ab Langereis. Een vrijwillig entreegeld zal worden geheven volgens de aan frequente bezoekers bekende champagnekoelermethode.

NIEUWE BOEKEN

Het kosten een paar centen, namelijk $75,00, maar dan heb je ook een baksteen van een boek: Lester Little (red.), Plague and the End of Antiquity: The Pandemic of 541-750 (2006 Cambridge University Press). De Pestepidemie is altijd wat stiefmoederlijk behandeld geweest omdat een goede bestudering ervan de beheersing van een veelheid aan disciplines veronderstelt, maar Little en consorten proberen onvervaard de problemen in kaart te brengen. Om een idee te krijgen van de impact die een epidemie kan hebben, is dit artikel over de Zwarte Dood van de veertiende eeuw de moeite waard. Uw boekhandelaar is u dankbaar als u vertelt dat het ISB-nummer 0-521-84639-4 is.

En een berichtje dat ik hier plaats omdat ik zo snel niet weet waar ik het anders moet plaatsen: al uw wantrouwen tegen het recensentendom wordt weer bevestigd door een boek over de Archimedespalimpsest. Die is al vaker in deze Nieuwsbrief aan de orde geweest: een manuscript dat een jaar of wat geleden is teruggevonden, nog niet gepubliceerd is, en waaraan nog volop wordt gewerkt. De laatste ontdekking is dat een deel van de tekst niet afkomstig is van Archimedes, maar van Aristoteles. Reviel Netz and William Noel hebben, hoewel er nog heel veel onduidelijk is, al wel een boek over de Archimedespalimpsest geschreven, dat dus op voorhand al verouderd was. Toch doet deze recensent hardnekkig alsof het géén overbodig boek is. Wat zou daar nu weer achter zitten?

EN TOT SLOT

En wat leren we nu écht van de geschiedenis?

Tags: Livius Nieuwsbrief

Commentaar

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!