‹ Over oorlog, wijnstok en vijgenboomDe uitverkoren vrouwe ›
Philemon en Baucis
Gepubliceerd op 11-02-2008

Op zoek in 't Phrygisch land naar de gastvrijen, -
Uit hoofde van hun bokkige natuur
Te dun gezaaid helaas in die contreien, -
Stapten de twee goden in 't avonduur,

Als mensch vermomd, naar de armoed'ge schuur,
Waar Baucis sinds onheugelijke tijden
De ruwe wol spon en hurkend bij 't vuur
Voor haar Philemon 't avondmaal bereidde.

De oudjes schrokken, haalden kaas en honing
En wildbraad en wijn en menige zaak
Die zij voor het oogstfeest wilden bewaren.

De goden, zeer verzadigd in die woning,
Besloten 't land te straffen, niet uit wraak,
Maar enkel om die twee te kunnen sparen.

Simon Vestdijk, Verzamelde Gedichten, Amsterdam 1971

Het gedicht is gebaseerd op het bekende verhaal van Ovidius (Metamorphosen, VIII, 615-724) en de met de goden worden Jupiter en zijn zoon Mercurius bedoeld. Aan dit gedicht moet ik altijd denken als ik de passage lees van Paulus en Barnabas die in de loop van hun eerste zendingsreis Lystra bezochten in Klein-Azië en daar een zieke genazen. Toen de mensen dit zagen riepen ze De goden zijn in mensengedaante naar ons afgedaald!, waarna ze vervolgens Barnabas Jupiter en Paulus Mercurius noemden, omdat hij de woordvoerder was. (Hand. 14).

Dat Paulus Mercurius wordt genoemd omdat ‘hij het woord voerde’ (Grieks: ho hègoumenos tou logou; lett. ‘de leider van het spreken’) is niet verwonderlijk, een soortgelijke parallel is te vinden in De Egyptische Mysteriën van Iamblichus, waarin Mercurius beschreven wordt als ‘de god die de leider is van de toespraken’ (Grieks: theos ho tón lógon hègemón). Een andere reden is dat Barnabas waarschijnlijk ouder was dan Paulus en dus vanzelfsprekend Jupiter werd genoemd.

Dat in deze streek een Jupiter en Mercurius verering aanwezig was, blijkt onder andere uit de vondst van een inscriptie door Sir William Calder in 1910 te Sedasa (dichtbij Lystra) van ongeveer 250 n.C. over een beeld van Hermes (=Mercurius) dat tezamen met een zonnewijzer aan Zeus (=Jupiter) was gewijd door mannen met Lycaonische namen. Later in 1926 ontdekte hij in samenwerking met Professor W.H. Buckler een stenen altaar in de buurt van Lystra, dat gewijd was aan de ‘Hoorder der Gebeden’ (=Zeus) en Hermes.


Tags: Atlas, Bijbelstudie, Paulus, Personen
Gerelateerde onderwerpen: Atlas, Bijbelstudie

Commentaar

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!


Mede mogelijk dankzij

Hadderech