Dit is de eenenzestigste aflevering van de Livius Nieuwsbrief voor mensen met belangstelling voor de antieke wereld. Het wordt uitgegeven door Livius.

U kunt zich nog inschrijven voor onze reizen en cursussen. Denk eens aan de cursus over de Griekse historici.

De Nieuwsbrief is gratis en u kunt dit mailje doorsturen naar wie u maar wil. Als u er geen prijs meer op stelt, volstaat een simpel retourmailtje.

Jona Lendering (redactie)

========================================

NIEUW OP DE LIVIUS-WEBSITE

Weinig nieuws deze maand: alleen een nieuwe paginaatje over de ruïnes van de Sassanidische stad Iwan-e Karkheh en een herziene pagina over Neuss.

========================================

DE ZAAK-GOLB

Het belangrijkste nieuws is deze maand het vonnis van in de rechtszaak tegen Raphael Golb: schuldig. De zaak gaat over de Dode Zee-rollen, maar heeft veel wijdere implicaties. Zie onderaan deze nieuwsbrief.

========================================

EGYPTE

Hoe bouw ik een piramide? De zoveelste verklaring stelt teleur omdat het alwéér gebeurt zonder hulp van aliens.

Toen de buste van Nefretite nog stond in Charlottenburg, was er keurige uitleg bij dat het beeld was bijgewerkt om het mooier te doen lijken. We wisten het dus al, maar het wordt deze maand opnieuw gepresenteerd als nieuws.

De onvermijdelijke doctor Zahi Hawass ontkende altijd dat er nog iets te ontdekken viel in de grotten onder het plateau van Giza (zie eerdere berichtgeving: "there are no new discoveries to be made at Giza. We know everything about the plateau"), maar moest deze maand toch bakzeil halen.

Umm Mawagir is een onderdeel van de Kharga-oase, waar John en Deborah Darnell (die ook het Wadi el-Hol-alfabet ontdekten) al eerder een tempel uit de Perzische tijd ontdekten. Daar is nu dus een stad uit de Hyksostijd bij gekomen: hier.

Het maandelijkse gesleep met mummies: een, twee en het is goed dat iemand de medisch-ethische vraag eens stelt.

En verder: roofopgravingen in Saqqara, Luxor (graf van Karakhamun; meer), faraonische amandelspijs, Kom el-Hittan, Leukaspis (Antifrai) ofwel El Alamein, diefstal van een beeld en een merkwaardige plek om papyri te vinden.

========================================

HET OUDE NABIJE OOSTEN

Zoals The Clash "the only band that matters" was, zo is dit de enige vraag die er echt toe doet.

Een artikel over Tal Harmal maakt nieuwsgierig: de plek, even ten zuiden van Babylon, wordt aangeduid als 's werelds eerste universiteit, en zelfs als we daar de gebruikelijke overdrijving van af halen, lijkt het een interessante opgraving te zijn, waar wiskundige kleitabletten zijn gevonden.

Verschillende berichten over de teruggave van oudheden : een, twee, drie - en wat op zich terechte maar ook wat gemakkelijke kritiek.

Je denkt even aan corruptie als je leest dat 638 antieke voorwerpen zijn teruggevonden in het kantoor van een minister - tot je bedenkt dat het terugbrengen van duizenden en duizenden oude voorwerpen natuurlijk één grote improvisatie is.

In Jordanië is een drieduizend jaar oude tempel opgegraven, en de journalist vermijdt de Bijbelse inkopper (even oud als de tempel van Salomo). Lof.

Interessant artikel over de Tell Dan-inscriptie, waarin alle problemen netjes worden behandeld.

Onze Vlaamse vrienden, gezegend met de schitterende collectie mozaïeken uit het Syrische Apamea in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis, moeten waarschijnlijk aan het beademingsapparaat van het lachen als ze lezen dat er in die stad "unieke" mozaïeken zijn gevonden.

En verder: hersenchirurgie in Ikiztepe, een nieuw-ontdekte Sumerische tempel in al-Rafaai, Tell Hamoukar (interessant), Tal Shair, Qatna, Jeruzalem (paleis van David/sarcofaag van Helena), Tartous, een Apollo uit Dor, Herodion, een frescofragment uit Sussita en een mozaïek uit Lod.

========================================

IRAN en CENTRAAL-AZIË

In Hamadan lijkt een archeologische site bedreigd te zijn. Het is interessant dit artikel, waarover we het vorige maand al hadden, eens te vergelijken met de wijze waarop de notoire SOAS-CAIS het hier presenteert.

De Armeniërs waren in de Achaimenidische tijd beroemd als paardenfokkers, die hun schatting aan de grote koning voldeden in veulens. Je zou meer willen weten over dit paardengraf.

De Cyruscilinder is, met enkele maanden vertraging en na een museaal relletje, in Teheran. Ofwel "thuis", zoals de Iraniërs zeggen, hoewel 't ding uit Babylon komt.

En verder: smokkelaars in Khuzestan en aardewerk in Armenië (datering niet gegeven).

========================================

GRIEKENLAND, BULGARIJE en TURKIJE

Enkele vermeldingen van een komeet blijken te slaan op de komeet van Halley.

Tijdens de tyfusepidemie die Athene tijdens de Peloponnesische Oorlog trof, overleed ook het meisje dat door de Griekse archeologen Myrtis werd gedoopt. Haar skelet is bewaard en kon worden gereconstrueerd. Judith Weingarten doet verslag. Myrtis' eigen website is hier.

Het is niet precies duidelijk wie begraven ligt in het grote graf in Vergina, al bestaat er ter plaatse weinig aarzeling om te zeggen dat het gaat om Filippos II, de vader van Alexander. Het kan echter ook zijn broer zijn, wat enkele artistieke aspecten beter zou verklaren. De discussie is weer een stap verder.

Helemaal blij word je als je leest dat een scheepswrak is gevonden met aan boord antieke medicijnen. Door DNA-onderzoek hstelt men vast welke imgrediënten in Griekse pillen zaten.

Oh oh Cherso - een Romeins theater.

En verder: Kynouría, Baalar Kayryak (idiote kop scoort 3 op de Schaal van Ktesias), Eleuftherna (interessant), Daskyleion, Athene (Nikè-tempel/Lyceum), Pella, Parion, een grafkamer in Pergamon, twee Thracische graven, een nieuw badhuis in Sagalassos en een Byzantijns zegel uit Perperikon.

========================================

ROME EN ZIJN RIJK

Reenactors zijn natuurlijk nerds, maar sommige projecten leveren verdraaid mooie foto's en aardige filmpjes (1, 2) op. Het gaat om een groot project van de groep XIII Gemina in samenwerking met de Universiteit van Augsburg.

Het maandelijkse rijtje nieuws uit Groot-Brittannië: de prachtige "Crosby Garrett Helmet" (meer, meer), Alderney, Bath, Caerleon, Cambridge, een watermolen bij Cockermouth, Huddersfield, Littlecote, een boerderij in Londen, hele leuke vondst door een kind gedaan in Maryport, Newnham, Sudbury, een kinderlijk in Vindolanda en een enorme reeks recente luchtfoto's van Hadrian's Wall.

Schotland krijgt voorlopig geen Romeins museum; heel triest misschien, maar als je kijkt hoeveel Romeinse musea de laatste jaren wegens tegenvallende bezoekersaantallen hebben moeten sluiten, is het vermoedelijk een verstandig besluit.

En verder: een IJzertijdnederzetting bij Agrigento, een mithraeum in Angers, olieboringen zouden een bedreiging zijn voor de antieke steden van Libië, het been van een Romeinse keizer uit Paks, een Romeinse villa in Sofia, een Romeinse weg in Bulgarije, Zonguldak, restauratiewerkzaamheden in Pompeii. Liviusmedewerker Marco Prins liep overigens ook rond in Pompeii, met catastrofale gevolgen.

========================================

BENOORDEN DE ALPEN

Mooi filmpje over de Bronstijd "hemelschijf" uit Nebra (achtergrond).

Romeinse vondsten in Dordrecht. Gefeliciteerd!

Als het waar is dat geleerden erin zijn geslaagd de landkaart die Ptolemaios maakte van Germania te "kraken", dan zou dat wereldnieuws zijn. Lees het hier. Uw redacteur wil het geloven, maar is ook wat skeptisch.

En verder: het oudste menselijk skelet uit Nederland, een bronsdepot in Beerse, De Rieten, Beverwijk, Hedemünden, Velsen, Witmarsum, Goedereede, Harzhorn, Wiesbaden (maar het museum heropenen lijkt er niet bij).

========================================

OVERIG

Bij Valencia zijn Iberische wapens gevonden.

In deze nieuwsbrief bestaat weinig respect voor geleerden die fake-persberichten de deur uitsturen om aandacht voor onderzoek te genereren. Daar stond uw redacteur dus mooi voor aap toen hij zelf werd geciteerd als bron van het onjuiste nieuws dat de Romeinen Amsterdam zouden hebben gesticht. Helaas was het bericht al snel overgenomen door diverse blogs, twee radiostations en één krant. Een weekend vol mail volgde. Alle bloggers haalden het meteen weg, maar het onjuiste nieuws is nog steeds te vinden op de website van de Volkskrant (hiero). Hoe Amsterdam een Romeinse stad werd, en hoe ze werd gederomaniseerd. Lof voor Het Parool, dat het elementaire fatsoen bezit een gemaakte fout ridderlijk toe te geven en te corrigeren.

Die Thor Heyerdahl-achtige expeditie om met een nagebouwd Fenicisch schip om Afrika heen te zeilen is inmiddels bijna thuis (filmpje). Welk punt de onderzoekers nu eigenlijk proberen te maken door over de open wateren te varen en niet, zoals de bedoeling was, de kust te volgen, is uw redacteur inmiddels niet meer duidelijk, en hij schakelt maar over naar een andere zeilexpeditie.

========================================

JODENDOM en CHRISTENDOM

De varkensbotten die op Masada zijn gevonden stonden weer eens in het middelpunt van de belangstelling en - zoals dat in de bijbelse archeologie gaat - de persoonlijke verwijten waren weer niet van de lucht.

Een Samaritaanse synagoge uit de Late Oudheid, met een mooie foto van het mozaïek.

En verder:  Jan Pieter van de Giessens bijbels herbarium wordt uitgebreid met de wonderboom en elders op zijn blog legt hij uit welke antieke realiteit schuilgaat achter Paulus' spiegelmetafoor ("nu zien wij nog door een spiegel, in raadselen").

========================================

DWAASHEID

Komt er dan nooit een einde aan de gewoonte bijbelse wonderen een natuurwetenschappelijke verklaring te geven? Deze maand werd de wind ingeroepen om te verklaren waarom de Hebreeën door de Schelfzee konden trekken. Gelukkig was er dit keer ook eens iemand die dit soort nonsens aan de kaak stelde.

De interpretatie van het verleden is nog wel eens lastig, ook voor geleerden. Dat heeft voor een deel te maken met te weinig aandacht voor geschiedtheorie, en zo krijgen we een hoop geneuzel over de beslissendheid van deze of gene veldslag. Blogger Otto Cox schrijft over Michael Scotts Het wrede ontwaken van een nieuwe wereld, en is niet blij.

========================================

BOEKEN

Mevrouw A.N. Zadoks-Josephus Jitta was de "grand old lady" van de Nederlandse archaeologie; generaties gymnasiasten kenden haar Antieke Cultuur in beeld. Tot haar familie behoorden ook diamanthandelaren, kanaalgravers, rechtgeleerden, artsen en politici. Archeologiejournalist Theo Toebosch schreef een familiekroniek, Uitverkoren zondebokken. Het boek ligt sinds een paar dagen in de winkels - en een aardige recensie is hier. (Disclosure: uw redacteur kent Toebosch.)

========================================

INTERNET

Google Translate heeft inmiddels ook Latijn aan zijn dienstenpakket toegevoegd: hier. De resultaten zijn niet om over naar huis te schrijven: de pointe van Martialis' mooie gedichtje over Erotion wordt adequaat om zeep geholpen doordat de computer de ontkenning niet herkent.

De British Library is begonnen haar Griekse manuscripten te digitaliseren, en dat ziet er geweldig uit (kijk maar naar deze Thucydides).

De Thesaurus Linguae Aegyptiae is digitaal online: hier (vergelijk dit);

Een mooie digitale landkaart van de oude en middeleeuwse wereld maakt zijn beloften nog niet helemaal waar, maar heeft potentie.

========================================

DE ZAAK-GOLB

Oudheidkunde is de meest irrelevante discipline ter wereld, wat betekent dat als er iets verkeerd gaat, het ligt aan de wetenschappers zelf. Ze kunnen niet, zoals klimaatwetenschappers, farmacologen en economen, verwijzen naar politieke of commerciële druk. Inmiddels is Dode Zee-rollenspecialist Norman Golb door de mand gevallen en de vraag is hoe diep de rot zit.

1

Deze week deed een Amerikaanse jury uitspraak in een rechtszaak die was aangespannen tegen een zekere Raphael Golb, de zoon van de genoemde Dode Zee-rollenspecialist. Zoonlief werd schuldig bevonden van onder meer “identity theft, criminal impersonation, forgery, harassment, and unauthorized use of a computer”. De straf, die kan variëren van dienstverlening tot vier jaar gevangenis, wordt 18 november bekendgemaakt. Wie de details wil weten, vindt ze onder andere hier en hier.

De zaak is vrij complex – en dat is juist de pointe: Raphael Golb wilde iedereen zand in de ogen strooien. Om het te begrijpen moeten we terug naar de late jaren veertig, toen de Dode Zee-rollen werden ontdekt. Het gaat om tienduizenden snippers perkament die behoorden tot een kleine zeshonderd boekrollen. Om het uit te  geven werd een internationaal team samengesteld, waarbij werd uitgegaan van een gebruikelijke deal: de universiteiten betaalden de onderzoekers en kregen in ruil het copyright op de uitgave. Ondertussen lag het materiaal onder embargo.

Het onderzoek vorderde gestaag, maar niet snel genoeg volgens degenen die niet tot het geprivilegieerde onderzoeksteam behoorden. Al gauw circuleerden de wildste geruchten. De protesten werden intensiever en in de jaren negentig werd het embargo opgeheven.

Eén van de belangrijkste conclusies van het onderzoek was, op dat moment, dat het jodendom in de tijd dat de tempel er nog stond, extreem complex was. Niet iedereen is blij met die conclusie. Voordien bestond, zeker in joodse kringen, het beeld dat er continuïteit bestond in het jodendom en dat het rabbijnse jodendom een rechtstreekse voortzetting is van het farizeïsme, dat op zijn beurt weer oudere antecedenten had. Op de achtergrond speelt hier de draad met het zionisme: als het rabbijnse jodendom niet het Tempel-jodendom als voorland mag claimen, is de Israëlische claim op Palestina minder goed gefundeerd.

Het christendom zou, volgens het oude beeld van de geschiedenis van het jodendom, een verwaarloosbare zijtak zijn geweest. Uit de Dode Zee-rollen bleek echter dat dit te simplistisch is. Het huidige christendom kan even veel of weinig als het huidige jodendom claimen de voortzetting te zijn van het pluriforme jodendom van voor de verwoesting van de tempel (in 70). Geleerden die dit zeiden, kregen meer dan eens het verwijt antisemitisch bezig te zijn – een verwijt dat niet per se onterecht hoefde te zijn, maar niet kon worden verdedigd met dít argument.

Zo bestond er al een zekere frustratie en was het moddergooien al begonnen toen Norman Golb in 1995 zijn boek Who Wrote the Dead Sea Scrolls? publiceerde. Zijn stelling was dat het niet ging om de bibliotheek van een sekte die in een groot gebouw bij Qumran aan de Dode Zee zou hebben gewoond, maar om een verzameling boeken uit Jeruzalem. Pogingen aan de hand van de Dode Zee-rollen een sekte te reconstrueren zouden onterecht zijn: de bibliotheek representeerde mainstream jodendom.

Golb werd niet helemaal serieus genomen, en eerlijk is eerlijk: sommige geleerden stapten wel wat erg snel over zijn bezwaren heen. Het voorlopige rapport van de opgravingen in Qumran (hier) stelt vrij duidelijk dat de rollen niet in Qumran kunnen zijn vervaardigd. Op dat punt hebben critici als Golb gelijk, maar dat wil nog niet zeggen dat het materiaal uit Jeruzalem komt. Het genoemde rapport zoekt de oorsprong in Galilea. Niettemin leek rond 2000 de discussie over het boek van Golb voorbij.

2

Een jaar of drie geleden laaide discussie op het internet plotseling op. Dit is niet uniek. Het internet heeft verschillende keren verouderde oudheidkundige kennis nieuw leven ingeblazen, wat mogelijk is doordat de universiteiten lange tijd volkomen afzijdig bleven. Zoals je, op dit moment, over de affaire-Van der Hoeven wél het creatonistische standpunt online kunt vinden en níet de slimme artikelen van haar opvolger Plasterk (betaalsite Volkskrant) of evolutiebiologen (wetenschappelijke betaalsites), zo zit ook goede oudheidkundige informatie in de regel achter slot en grendel. Activisten kunnen makkelijker een schijn van betrouwbaarheid aannemen dan echte geleerden – en de universiteiten zwijgen. Zo is er de laatste jaren een meetbare terugkeer van verouderde oudheidkundige kennis.

Het oplaaien van de discussie was op het eerste gezicht niet heel vreemd, maar één van de deelnemers aan de online-discussies trok de aandacht: een zekere Charles Gadda verdedigde Norman Golbs standpunten met opvallend veel kennis van de details van diens argumenten. Eén van de beschuldigingen die Gadda uitte, was dat de betrokken geleerden werkten vanuit een niet-joods perspectief: het aloude moddergooien.

Gadda was niet de enige die erkende geleerden beschuldigde van antisemitisme. Een andere criticus was Raphael Golb, zoon van Norman. Eén van de door hem beschuldigden was Robert Cargill, die zich in de zaak begon te verdiepen, en ontdekte dat Golb Jr en Charles Gadda dezelfde persoon waren. In weinig tijd werden zeventig pseudoniemen ontdekt. Het leek erop dat Raphael Golb een internetguerrilla had ontketend tegen iedereen die zich kritisch had uitgelaten over zijn vader. Cargill deed verslag op het internet (hier).

Hoe ver de intriges gingen, kan Lawrence Schiffman vertellen. Golb Jr begon ermee onder een van zijn pseudoniemen op een internetforum te schrijven over een plagiaat dat Schiffman zou hebben begaan – overschrijven uit het werk van Golb Sr – en dat onbestraft was gebleven. Vervolgens, in augustus 2008, maakte Golb Jr een e-mail-account aan om onder de naam van Schiffman zijn collega's aan te schrijven. De pseudo-Schiffman vertelde daarin dat een “kleine fout” die hij zou hebben begaan in een blog was ontmaskerd, en verzocht zijn collega's er geen ruchtbaarheid aan te geven, aangezien zijn carrière gevaar liep. Het effect van dit mailtje was vanzelfsprekend, zoals bedoeld, het omgekeerde: dat mensen Schiffmans integriteit begonnen te betwijfelen.

Of Schiffman werkelijk plagiaat heeft gepleegd, weet ik niet. Het zou niet uniek zijn. Maar uiteindelijk doet dat er niet zoveel toe: als je plagiaat wil aankaarten, hoef je nog niet over te gaan tot cyber bullying. Schiffman was niet bestand tegen het getreiter en raakte er, naar eigen zeggen, door in een depressie.

3

Raphael Golb stond de afgelopen weken voor de rechter. Zijn verdediging, die hij zelf voerde, kende verschillende sporen. De eerste daarvan was dat hij gedwongen was geweest tot de lastercampagne omdat de normale manieren om het plagiaat aan te kaarten, waren mislukt. Het was dus een vorm van academisch klokkenluiden. Dit argument kan juist zijn want over het algemeen wint collegialiteit het onder oudheidkundigen van waarheidsliefde. Omdat Golb Jr aandacht wilde voor het onrecht dat, volgens hem, zijn vader was aangedaan, lijkt hij ook een plea bargain te hebben afgewezen: alleen als hij vóórkwam, kon hij zijn beschuldigingen in het bijzijn van de pers herhalen.

Het tweede punt dat Golb Jr naar voren bracht was de claim dat hij zich aan de mores van het internet had gehouden – een punt dat (ofschoon het vrij beledigend is voor de gemiddelde internetgebruiker) iets sterker is dan het op het eerste gezicht lijkt, aangezien bijvoorbeeld vrijwel elke Wikipediaan een pseudoniem gebruikt.

De tegenwerping dat de Wiki geen wetenschap is, houdt geen steek, aangezien het internet de belangrijkste plaats is waar wetenschappelijke informatie wordt verspreid. Sinds ClimateGate kan dat niet meer worden genegeerd. De omgangsvormen daar doen dus ter zake en ze als verdediging aanvoeren is minder gezocht dan het lijkt. Dit argument rechtvaardigt uiteraard het pseudo-Schiffmanmailtje niet, maar het is opmerkelijk dat het gebruik van een alias in een online-discussie over wetenschap door de jury strafbaar is bevonden. Het lijkt aannemelijk dat het laatste woord hierover nog niet is gezegd.

Een derde punt dat Golb Jr naar voren bracht was dat hij, toen hij zich voordeed als Schiffman, opzettelijk spelfouten had gemaakt, zodat iedereen de ironie herkende (meer...). De vraag of ironie wel altijd als zodanig wordt herkend, speelt momenteel ook in verschillende rechtszaken in Nederland. De Amerikaanse jury accepteerde het in dit geval niet.

Tot slot was er het punt waar het Golb Jr vermoedelijk allemaal om te doen was. Hij herhaalde onder ede dat mannen als Schiffman en Cargill antisemieten waren. Cargill weerlegt het hier en de jury hechtte er ook weinig waarde aan.

Sowieso was de zaak snel beklonken. Golb Jr moest namelijk toegeven dat hij onder ede had gelogen. De jury was er dan ook al na vijf uur uit: schuldig op dertig van de eenendertig aanklachten. Dat wil niet zeggen dat iedereen overtuigd is van ’s mans schuld; er is bijvoorbeeld een blogger die stelling neemt vóór de impersonator, omdat hij aan de kaak stelde dat de wetenschap in zichzelf is gekeerd – “the pro-Qumran clique just want the Scrolls for themselves” (hier).

4

Het meest trieste aan de zaak is misschien dit: waar geen ouder, waar ook ter wereld, afwezig zal willen zijn als een kind voor de rechter verschijnt, was Norman Golb in geen velden of wegen te bekennen toen Raphael zich moest verantwoorden. Had vader Golb misschien zelf iets te verbergen?

Ja. Tijdens de zaak kwam uit dat hij, anders dan hij eerder had gezegd, had geweten van de activiteiten van zijn zoon. En dat verandert de zaak grondig: kon tot hier aan toe worden gezegd dat het ging om een doorgeslagen individu, er blijkt nu een academicus bij betrokken. Het is nu niet alleen een civielrechtelijke zaak – het gaat nu óók om wetenschapsethiek, en het is vrij walgelijk dat (voor zover bekend) de werkgever van Golb Sr, de universiteit van Chicago, zich stil houdt. Het minste wat de universiteit had kunnen doen is een onderzoek aankondigen en een excuus maken aan degenen die door een medewerker zijn belasterd.

Ondertussen zijn er nog twee conclusies te trekken. In de eerste plaats: als de jury het laakbaar acht onder pseudoniem over wetenschap te schrijven, heeft ze enerzijds gelijk – een wetenschappelijke discussie dient met open vizier te worden gevoerd – en miskent ze anderzijds het simpele feit dat de meeste wetenschappelijke discussie online plaatsvindt, en wordt gevoerd onder pseudoniem. Om duidelijkheid te krijgen zou een hoger beroep wenselijk zijn.

In de tweede plaats illustreert de zaak dat de universiteiten onvoldoende begrijpen dat ze online heel aanwezig moeten zijn. De formulering “the pro-Qumran clique just want the Scrolls for themselves” is rabiaat, maar illustreert dat mensen belang stellen in wetenschap en zich buitengesloten voelen. En dat zijn ze ook, want de echte wetenschap schrijdt voort achter embargo’s en in betaalsites. De affaire-Golb toont dat hieraan een einde moet komen en dat de universiteiten actiever moeten populariseren. Zie ook dit artikel.

========================================

EN TOT SLOT

Facebook komt elke maand wel in het nieuws met een schending van hetzij de privacy, hetzij een copyrightkwestie, dus u wil daarmee niks te maken hebben. En dat is jammer, want er is sterk bewijs dat de Romeinen Facebook al gebruikten.

--

Jona Lendering

http://www.livius.nl/

Oude nieuwsbrieven zijn te raadplegen via de website van het Rijksmuseum van Oudheden (2009, 2010) en bij Aantekeningen bij de Bijbel.

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij