Aantekeningen bij de Bijbel
Vragen, overdenkingen en achtergronden over de Bijbel,
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
Dit is de zesenzestigste aflevering van de Livius Nieuwsbrief, voor mensen met belangstelling voor de antieke wereld. Het wordt uitgegeven door Livius (download het programma hier).
Er is nog ruimte in onze voorjaarscursussen! Denk, als u woont in Amsterdam, eens aan Cultuurgeschiedenis van de sterrenkunde II, de Bronstijd of Complottheorieën, of kijk (als u buiten de A10 verblijft) hier.
De Nieuwsbrief is gratis en u kunt dit mailje doorsturen naar wie u maar wil. Als u er geen prijs meer op stelt, volstaat een simpel retourmailtje.
Jona Lendering (redactie)
========================================
HET VOORNAAMSTE NIEUWS: NIJMEGEN
Gek genoeg haalt het de publiciteit nauwelijks, maar er is in Nijmegen toch echt een legioenbasis gevonden. Er zijn wereldwijd zo'n honderd bases bekend: dat Nijmegen er nu twee heeft, is echt heel, heel bijzonder. Inmiddels is er een tweede gebouw opgegraven dat wel wat aandacht krijgt.
========================================
EGYPTE
Revolutie in Egypte. Gemengde berichten over het erfgoed, met uiteindelijk - zoals de trouwe lezer van deze nieuwsbrief al vermoedde - vooral veel aandacht voor de onvermijdelijke doctor Zahi Hawass. Een selectie.
Het is allemaal niet erg verheffend, maar er valt tussen de regels door toch veel te genieten. Zo gebruikt archeologe Kathleen Martinez de chaos om, nu het toch niemand opvalt, te erkennen dat het graf van Kleopatra nooit zal worden gevonden - hier, en even naar onderen doorscrollen. Einde van een mediahype.
Ondertussen is de berichtgeving opvallend onkritisch. Als vooral laag-opgeleide Egyptenaren de musea hebben geprobeerd te plunderen, komt de vraag op waarom mensen de waarde van het erfgoed niet beter hebben leren kennen. Het antwoord is bekend: doordat Zahi Hawass meer boeken in het Engels dan in het Arabisch publiceerde en, vrij vertaald, weinig deed om zijn eigen mensen iets te leren. Hij zal het wel overleven; als de westerse universiteiten hem laten vallen, komt meteen de vraag op of ze zich niet eerder hebben gedistantieerd van de man die zijn volk dom hield.
Ook leuk nieuws: de analyse van pigmenten in een oude papyrusrol.
En verder: Karanis en onschuldig antiquarisme - antieke teenprotheses.
========================================
HET OUDE NABIJE OOSTEN
De Golf-oase-theorie (de beschaving ontstond op de plaats waar nu de Perzische Golf ligt) opnieuw.
Niemand weet precies waarom de boeren van Jericho in de Late Steentijd zulke enorme versterkingen bouwden. Een nieuwe theorie, maar in feite weten we het nog niet.
Sumerische vondsten in Nassiriya.
Turkije wil oudheden uit Hattusas terug.
De relatie tussen archeologie en religie in Saoedi-Arabië (vergelijk dit).
En verder: Tell Toucan,Tall el-Hammam, Horbat Midras, Bloudan, Tiberias, teruggave van gestolen oudheden en het interessante verslag van een Amerikaanse soldaat in Ur.
========================================
IRAN en CENTRAAL-AZIË
Judith Weingarten blogt over de wijze waarop de Sassanieden zich het Achaimenidische verleden toeëigenden: 1 en 2.
Een poging de Bamyan-Boeddha's te restaureren roept interessante wetenschapsethische vragen op: kan dat geld niet beter worden besteed aan onderwijs, bijvoorbeeld, zodat de Afghanen begrijpen dat die beelden ook hun eigen verleden zijn? Nu zullen het onbegrepen symbolen zijn van iets wat westerlingen wilden. Overigens: die beelden waren gekleurd!
========================================
GRIEKENLAND, BULGARIJE en TURKIJE
De eerste vondsten uit Aigai worden tentoongesteld in het Ashmolean Museum. Eerst denk je dat het leuk is, dan pas valt je op dat het propaganda is.
Een "kerk" die in de Bijbel wordt genoemd is bij Laodicea in Turkije opgegraven. Juist ja. De bedoelde Bijbelregel heeft het over "kerk" in de zin van een gemeente, het opgegraven gebouw dateert van eeuwen later. De redenatiefout staat bekend als equivocatie of amfisemie, en Aristoteles schreef er al over. Het is altijd weer inspirerend hoe goed oudheidkundigen zijn in logica als ze persberichten schrijven.
En verder: de berg Hymettus, de restauratie van de Akropolis en het Altaar van de Twaalf Goden in Athene ( + pathetisch geneuzel).
========================================
ROME EN ZIJN RIJK
Spindoctoring voor beginners. Als er wordt geprotesteerd in Libië, schrijf je dat de Romeinse ruïnes onbeschadigd zijn. Dat klinkt aardig, niet? Maar de strijd vindt plaats in Cyrenaica. Wat we willen weten is hoe de Griekse steden erbij liggen.
Er zijn enkele mooie beelden gevonden in Rome en er zijnopgravingen bij het Circus Maximus.
Een fraai filmpje over de beschildering van antieke sculptuur.
En verder: Aquileia, Lod, de schade in Pompeii.
========================================
BENOORDEN DE ALPEN
Controversiële wetgeving in Groot-Britannië over het herbegraven van menselijke resten.
De Germanen stimuleerden de economische bloei van de oostelijke Lage Landen: een visie die haaks zou staan op de algemene historische visie die vooral de strijd tussen de Germanen en de Romeinen benadrukt. De vraag die u natuurlijk stelt is "maar wie deelt die algemene historische visie dan nog?", maar wie door de persberichtenblabla over de "specialistische onderzoeksmethoden" weet te prikken, ontdekt toch een verdraaid aardig proefschrift.
Het maandelijkse rijtje nieuws uit Groot-Brittannië: kindervoetstappen in Yorkshire, Dwr-y-Felin, een Romeinse weg, Maryport.
En verder: Hedemünden, de zilverschat van Everbeek (oorspronkelijk bericht), Romeins kindergraf in Riemst, een Romeinse dobbelsteen.
========================================
OVERIG
Classicus Richard Miles meent dat de verdrijving van Ben Ali kansen biedt om een einde te maken aan de plundering van Karthago.
Een felicitatie voor onze collega's van ArcheoNet Vlaanderen, een van de aardigste Nederlandstalige actualiteitensites, en een van de weinige plaatsen waar over de Oudheid online kan worden gediscussieerd: ze bestaan zes jaar. Gefeliciteerd!
En verder: Somalische rotsschilderingen.
========================================
JODENDOM en CHRISTENDOM
In Israël is een kerkje gevonden dat in de Vroeg-Byzantijnse tijd werd beschouwd als het graf van Zacharias. Zulke identificaties zeggen uiteraard meer over Byzantijnse vroomheid dan historische feiten.
Lange tijd beperkten oudheidkundigen zich bij de bestudering van het verleden tot het Hebreeuws, Grieks en Latijn. Sinds de negentiende eeuw zijn daar onder ander het Egyptisch, het Assyrisch-Babylonisch, het Perzisch en het Hittitisch bij gekomen. Een heel belangrijk corpus, dat eigenlijk pas betrekkelijk recent op waarde wordt geschat, is de Aramese of Syrische literatuur. Veel materiaal is in de afgelopen eeuw verloren gegaan, en dus is nu een reddingsproject begonnen.
En verder: het traditionele gedoe rond de Tempelberg en een commentaar.
========================================
DWAASHEID
In deze vermoeiende rubriek deze maand: de ufo die Ezechiël zag, en hoe een ufoloog zijn geloof verloor.
Die duikt af en toe weer op (in Nederland bijvoorbeeld in het oeuvre van Nico ter Linden): dat gekruisigden niet zouden zijn begraven. Een weerlegging.
Het Negende Legioen wordt weer eens vernietigd door Schotse hooglanders. En wij in Nederland ons maar afvragen waarom het dan in Nijmegen was.
Nog meer dwaasheid: leiderschapslessen uit de Oudheid... zucht. Hoe vaak moeten we nog zeggen dat je vergelijkingen alleen mag maken als je het comparandum hebt gevalideerd? Of, in gewone mensentaal: je mag alleen vergelijken wat vergelijkbaar is. Dus industriële samenlevingen met industriële samenlevingen, of aristocratieën met aristocratieën. Dat sluit vergelijkingen tussen de Oudheid en heden niet uit, maar je moet wel sociaal-wetenschappelijke argumenten aandragen waarom jouw vergelijking is toegestaan, anders klets je uit je nek (zoals hier).
========================================
INTERNET
Zoals wel vaker op deze plaats aangegeven, zijn de wetenschappelijke instituten bezig met een inhaalslag om hun publicaties digitaal beschikbaar te stellen. Dat het woordenboek van Liddell en Scott nu online is, is vermoedelijk het belangrijkste nieuws. (En ja, Liddell is inderdaad de vader van Alice.)
Het Chicago Oriental Institute gooide deze maand de volgende alweer wat oudere boeken online: Jakobsons uitgave van de Sumerische koningslijst, Fishers verslag van de opgravingen in Megiddo, Heidels uitgave van het Babylonische scheppingsepos en zijn parallellen tussen het Gilgamesj-epos en de Bijbel, en tot slot Luckebills uitgave van de Annalen van Sanherib.
========================================
OVERLEDEN
Geen oudheidkundige, maar een goede bekende van elke oudheidkundige: de Nederlandse correspondent in Athene, Frans van Hasselt. Hij is de man die, toen Griekenland weer eens door een golf van stakingen werd geteisterd, voorstelde in de toekomst alleen de perioden aan te kondigen waarop wél werd gewerkt, en die dan aan te duiden als "werkingen" - een uitstekend woord, zoals hij zelf vond, omdat het het oud-Griekse leitourgia was.
========================================
EN TOT SLOT
De Mexicaanse komiek Tin Tan toont waarom het leuk is een Romeinse keizer te zijn.
--
Jona Lendering
Oude nieuwsbrieven zijn te raadplegen via de website van het Rijksmuseum van Oudheden (2009, 2010, 2011) en bij Aantekeningen bij de Bijbel. Als u de nieuwsbrief wil steunen, kunt u een donatie doen op rekeningnummer 67.07.91.121 t.n.v. Livius, o.v.v. Ondersteuning Nieuwsbrief. Dank u wel.
Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!
