Dit is de zevenenzestigste aflevering van de Livius Nieuwsbrief, voor mensen met belangstelling voor de antieke wereld. Het wordt uitgegeven door Livius (download het programma hier).

We lassen, wegens groot succes, een extra reis in naar oostelijk Turkije: hier. Ook op de reis naar Griekenland is nog plaats: daar.

Jona Lendering (redactie)

========================================

NIEUW OP DE LIVIUS-WEBSITE

Een piepklein artikeltje over de brug bij Kavar en twee artikelen over de Maghreb: Libische inscripties en M. Valerius Severus. Bovendien zomaar twee mooie foto's uit Iran. Tot slot is het bestand met Google Earth-markers sterk uitgebreid: we naderen de 1700 - downloaden hier. (meer nieuws...).

========================================

EGYPTE

Dit is leuk: aanwijzingen dat de oude Egyptenaren dwars door de woestijn trokken tot in Tsjaad.

Mooi verhaal over de joodse gemeenschap van Elefantine.

Het maandelijkse gesleep met mummies vindt u hier - en "millions of mummy puppies".

Tijdens het oproer werd in Cairo het museum aangevallen en werden ook andere sites geplunderd - zie de vorige nieuwsbrief (aanvullingen 1, 2, 3, 4, 5). Een deel van de buit is terug en een ander deel niet. Intrigerend is dat er, anders dan men aannam, wel degelijk aanwijzingen zijn dat er westerse verzamelaars achter zaten.

De onvermijdelijke doctor Zahi Hawass vertrok en keerde terug, zonder dat iemand hem lijkt te hebben gezegd dat hij, als hij plunderingen in de toekomst wil helpen vermijden, eens moet opschieten met het geven van informatie aan zijn eigen volk. Als hem was verboden op de Engelstalige TV te komen en geboden Arabischtalige boeken te gaan schrijven, zou zijn terugkeer te verteren zijn geweest; het handhaven van iemand die zijn eigen volk negeert is het slechtste oudheidkundige nieuws sinds de plundering van het museum van Bagdad. Soortgelijk commentaar hier.

========================================

HET OUDE NABIJE OOSTEN

De moerassen in het zuiden van Irak staan zo nu en dan in de belangstelling omdat er oeroude nederzettingen zouden kunnen zijn.

Het gebruik van Bijbelse teksten als bron voor de geschiedenis van de Vroege IJzertijd is omstreden (maximalisten versus minimalisten). Koert van Bekkum denkt dat er mogelijkheden zijn, Marcel Hulspas denkt van niet. En wie nog meer wil weten over de wijze waarop men in Israël archeologie bedrijft, kan hier terecht.

Bij Khirbet Midras werden mooie Byzantijnse mozaïeken gevonden (foto's, foto's) - en die werden meteen kapotgeslagen.

Uit museumland: nieuwe collectie in Abu Dhabi en een artikel n.a.v. "Roads of Arabia" (vorig jaar in het Louvre).

En verder: Tal Qarasa, de Nimrud Ivories, Sidon en een handige samenvatting van een conferentie over de Zeevolken.

========================================

IRAN en CENTRAAL-AZIË

Zoals bekend zijn er enkele rechtszaken rond de Persepolis Fortification Tablets. Die liggen in Chicago en zijn eigendom van de Iraanse overheid, maar een groep Amerikaanse soldaten die in 1982 bij een door Iran gefinancierde aanslag gewond raakten, wil daarop - bij wijze van genoegdoening - beslag laten leggen. Het voordeel van deze rechtszaak is dat de geleerden van het Chicago Oriental Institute het materiaal nu eindelijk (na zeventig jaar) uitgeven; het nadeel is dat er een verschrikkelijk slecht precedent wordt geschapen. Een eerste zaak lijkt nu te zijn beëindigd om een andere zaak sneller tot een einde te brengen.

En verder: twee oude inscripties bij Masuleh en een onduidelijk berichtje over Ekbatana.

========================================

GRIEKENLAND, BULGARIJE en TURKIJE

De hype over een Myceens kleitablet in Ilkaina - in andere persberichten gespeld als Iklaina - kan niet verbloemen dat het toch interessant is.

De sfinx uit Hattusas wordt door Turkije uit Berlijn teruggevraagd, en het lijkt erop dat de Turken een sterke zaak hebben.

De restauratie van de akropolis blijft garant staan voor verbluffend nieuws: stukjes van het Parthenonfries blijken wel door Elgin te zijn verwijderd, maar niet te zijn meegenomen en zijn nu teruggevonden in een muur. Trouwens, ook de Karyatiden haalden het nieuws.

Dit kan erg leuk worden: studie naar het dagelijks leven in de Late Oudheid. Babylon, Athene en Rome zijn wel bekend, maar nu is dus Constantinopel aan de beurt.

Ook heel leuk: "Myrtis" is op toernee gegaan. Nu in Montenegro, maar wie weet straks in Brussel of Leiden.

Elke maand is er wel een archeoloog die klaagt over de Turkse stuwmeren, die allerlei opgravingen onder water zetten. Dat is ook heel verdrietig, maar er zijn méér belangen dan alleen archeologische en uw redacteur slaat dat soort stukjes meestal over. De kwestie speelt echter wel degelijk en is niet van belang gespeend; dus deze maand maar wel eens een stukje.

En verder: een kerk in Thessaloniki, de Aya Sofia in Istanbul en het begin van de rechtszaak over het beheer van Santorini.

========================================

ROME EN ZIJN RIJK

Indachtig het archeologische spreekwoord dat je nooit één keer een persbericht moeten laten uitgaan als je ook twee keer aandacht kunt vragen voor je opgraving, is de berichtgeving over de chemische oorlogsvoering bij Dura Europos weer terug van weggeweest. Het was vorig jaar al geen nieuws, en nu is het dat evenmin.

Lief stukje over de restauratie van een inscriptie uit Pompeii.

Sprekend over Pompeii: iedereen keek naar het vertrek van Zahi Hawass, maar ook Sando Bondi vertrok, die als Italiaanse minister van cultuur verantwoordelijk was voor de instorting van enkele gebouwen, vorig najaar. Zijn opvolger, Giancarlo Gallan, maakt Pompeii tot prioriteit.

Het maandelijkse rijtje nieuws uit Groot-Brittannië: Barry, Canterbury, Kerry, Musselburgh, Puddletown Forest, Stroud, Sutton Hoo, Weston, Wigton Farm. Plus een leuk stuk over vuursignalen tussen IJzertijdforten.

En verder: Rome, Suweida, Junnar en Hyderabad (inderdaad, dat is allebei in het Verre Oosten), Jaffa, al-Ruba, Punta Campanella, Bab al-Hawa, Split, Hama, Lillebonne.

========================================

BENOORDEN DE ALPEN

Een prachtig (Engelstalig) filmpje over de Romeinse legioenbasis in Nijmegen. Kijk ook even naar de andere filmpjes op dezelfde pagina (rechterkolom).

En verder: Basel, Hummelo, Vlaardingen, Nijmegen, Velsen, Apeldoorn, Hengelo (beloofd vervolg lijkt te ontbreken), Goedereede.

========================================

OVERIG

Het blijft de interessantste en belangrijkste vraag over de menselijke geschiedenis: waarom zijn we in vredesnaam ooit aan de akkerbouw begonnen? Een weinig origineel antwoord, beredeneerd met nieuwe argumenten.

Een algemeen artikel over de Arabische revoluties en de zorg voor oudheden, en nog een speciaal over Libië.

Daar sta je dan: je verbouwt een huis en archeologen moeten er opgraven. Dat gebeurt dan op jouw kosten. Een andere voorbeeld van een regel die op zich goed is bedoeld maar desastreuze gevolgen kan hebben: het Belgische verbod op het gebruik van metaaldetectoren door amateurs.

Meer wetenschapsethiek: in Nederland was er een jaar of vijftien geleden nogal wat te doen omdat archeologen álles wat ze vonden op de monumentenlijst plaatsten, waarmee ze vooral bereikten dat die lijst niet langer serieus werd genomen. Nu een soortgelijke discussie in Belgie: de knuppel in het hoenderhok, reactie 1, reactie 2.

En verder: een leuke website over de Peutingerkaart, een nieuwe techniek om de sterkte van aardbevingen uit het verleden te meten, en een computerspel om oudhistorische kennis te populariseren.

========================================

JODENDOM, ISLAM en CHRISTENDOM

Veel Palestijnen raken ervan overtuigd dat de joodse tempel niet op de Tempelberg heeft gestaan, maar ergens anders in Jeruzalem. Dus zitten er in het plateau op de Tempelberg geen archeologische resten van belang, oordeelt de waqf, en kun je er verbouwen wat je wil. Een overzicht.  Een rapport over wat er de laatste jaren zoal is vernietigd, wordt almaar niet openbaar gemaakt. Overigens kopen Israëlische archeologen het afval van de verbouwingswerkzaamheden op, en onderzoeken het: resultaat hier.

Iedereen hoopt op een tweede vondst zoals de Dode Zee-rollen, en Jordanië lijkt een logische zoekplaats: nooit zo goed onderzocht als Israël, maar soortgelijke klimatologische omstandigheden. Even leek het erop, maar het bleek een vervalsing: lees maar hier, hier, hier, hier of hier. De publicatie van de weerlegging verhinderde niet dat het non-nieuws opnieuw in de pers kwam (bijv. Nu.nl maar ook Het Parool).

En verder: de "Kleine Klaagmuur".

========================================

DWAASHEID

Wetenschappelijk wangedrag op de website van de BBC. Het beroemde kinderboek The Eagle of the Ninth is verfilmd, en dus is het leuk te vertellen dat de premisse wel eens waar kan zijn: dat het Negende Legioen Hispana uit York inderdaad rond 117 in Schotland zou zijn vernietigd. Er is echter bewijs te over dat de eenheid naar Nijmegen is overgeplaatst, daarvandaan verder trok en nog omstreeks 130 bestond.

Toch lezen we: "The last certain piece of evidence relating to the existence of the Legion from anywhere in the Roman Empire comes from York" aldus doctor Miles Russell. Daarmee zegt hij bij implicatie dat de archeologen uit Nijmegen leugenaars zijn, of dat classicus Werner Eck een inscriptie heeft verzonnen die de latere geschiedenis van het legioen illustreert.

Hoe het wel zit? Lees het hier - tijdschrift Ancient Warfare neemt zijn verantwoordelijkheid wél, die voor de universiteit van Bournemouth blijkbaar te zwaar is.

"Tartessus" is de naam van de IJzertijdcultuur van Andalusië. Een archeoloog die zich ermee bezig houdt, heeft de aandacht van de pers gezocht door het mystieke woord Atlantis te gebruiken. Voor Joodse consumptie maakt hij er Tarshish van. Dat scoort dus een spijkerharde 9 op de schaal van Ktesias.

En verder: als Bosnië piramides heeft, waarom dan Kroatië niet?

========================================

OVERLEDEN

De voormalige directeur van het museum van Bagdad, Donny George, is overleden. Hij zal het bekendste zijn door de rusteloze ijver waarmee hij probeerde de aandacht van de internationale gemeenschap te vragen voor de plundering van zijn museum.

Ook overleden is Ernst Badian, die man die eigenhandig het positieve beeld van Alexander de Grote sloopte en verving door het huidige, veel grimmigere beeld. Ook romantische ideeën over het Romeinse imperialisme verwees hij zonder veel moeite naar de prullenbak.

========================================

EN TOT SLOT

Misschien is het waar, misschien is het een vroege 1 april-grap: het nieuws dat het British Museum de Elgin Marbles aan Griekenland zou willen verhuren.

--

Jona Lendering

http://www.livius.nl/

http://www.livius.org/

http://rambambashi.wordpress.com/

http://twitter.com/#!/JonaLendering

Oude nieuwsbrieven zijn te raadplegen via de website van het Rijksmuseum van Oudheden (2009, 2010, 2011) en bij Aantekeningen bij de Bijbel. Als u de nieuwsbrief wil steunen, kunt u een donatie doen op rekeningnummer 67.07.91.121 t.n.v. Livius, o.v.v. Ondersteuning Nieuwsbrief. Dank u wel.

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij