Dit is de negenenzestigste aflevering van de Livius Nieuwsbrief, voor mensen met belangstelling voor de antieke wereld. Het wordt uitgegeven door Livius (download het programma hier).

Jona Lendering (redactie)

========================================

FELICITATIES

Voor het Gallo-Romeins museum in Tongeren, dat de Europese Museumjaarprijs heeft gewonnen.

========================================

EGYPTE

Vier soorten nieuws deze maand: de piramiden, plunderingen, Zahi Hawass, en nog meer piramiden.

Eerst de piramiden: er zijn er zeventien ontdekt met behulp van "revolutionaire technieken". Meer hier. Toen Joost Vermeulen erover schreef in Het Parool, maakte hij de uiterst pertinente opmerking dat het geld beter besteed had kunnen worden aan het wegwerken van achterstanden in musea. Het stuk is niet online, maar kan hier worden gevonden, min of meer.

Plunderingen: ernstiger dan men aanvankelijk wilde erkennen, zie hier, hier, hier (dynamiet!), en hier (let op de laatste regel). Commentaar hier, maatregelen daar, nog meer maatregelen daar.

Het nieuws over Zahi Hawass: de Onvermijdelijke plaatste deze personeelsadvertentie, waarin iemand wordt gevraagd voor "creating and posting content on the Minister’s personal website in the form of blog entries, event information, photos, publications and press releases". De hamvraag: wie schreef de artikelen waarmee dit voorjaar de plunderingen werden gebagatelliseerd?

Meer piramiden: het zoeken naar nog verborgen kamers, met robotjes in luchtschachten (filmpje). De gevonden tekens waren, zoals u al vermoedde, gewoon wat aanwijzingen voor de bouwvakkers: het getal 121, zijnde het aantal voet dat de luchtkoker lang was..

Een nieuwe maand, een nieuw standbeeld van Amenhotep III en ook het maandelijkse gesleep met mummies: een, twee, drie, vier, vijf. Anders dan u bent gewend, zijn enkele van deze artikelen de moeite waard.

En verder: Saqqara, meer Saqqara, rotsschilderingen in Soedan (soortgelijk), Luxor, Giza, het graf van Toetanchamon, Madinet Madi, de ontdekking van een monumentale nederzetting in Nubië en de teruggave van oudheden.

========================================

HET OUDE NABIJE OOSTEN

Een nieuwe techniek om replica's van kleitabletten te maken is nuttig omdat die dingen vrij kwetsbaar zijn. De beruchte lacune in de Naboniduskroniek (meer) kan bijvoorbeeld alleen nog worden bestudeerd aan de hand van oude foto's.

Het is bij archeologische berichtgeving altijd lastig feit en aandachtstrekkerij te scheiden en dat geldt voor het Nabije Oosten in het kwadraat. Neem dit kwade bericht over de vernietiging van het bodemarchief in Beiroet; op het eerste gezicht schokkend, maar de schrijver blijkt de moeite niet te hebben genomen even de naam van de door hem belasterde stadsarcheoloog te controleren (Hans Corverz = Hans Curvers). Dat doet wel af aan zijn geloofwaardigheid. Een vrij recent (2007) overzicht van de stand van zaken in Beiroet is overigens hier.

Of probeer de feiten eens te achterhalen over een smokkelaffaire: lees dit, lees dan dat.

Alle mijnen uit een discussie over het oude Israël bij elkaar: de polytheïstische achtergronden van het Jodendom, de historiciteit van David en Salomo, Khirbet Qeiyafa (absoluut fascinerend), de status van de Tempelberg in Jeruzalem (en nog eens).

Hier word je blij van: een prachtige site met foto's/films van opgravingen in Jordanië en Israël.

Blogster Edith van den Berg is net in Israël geweest, en legt uit wat ze allemaal heeft gezien: Beth Shean, Caesarea aan Zee, Hasor, de Jezusboot, Kafarnaüm, Masada, Megiddo, Nazaret, Panias, Qumran, Sepforis, de Weg van de zee en Jeruzalem: Betzata, de IJzertijdmuren, de Citadel, het Davidsoncentrum, de Davidsstad, het Israëlmuseum, de Kidronvallei, de Klaagmuur, het Rockefellermuseum, de Rotskoepel, de Basiliek van het Heilig Graf en het Verbrande Huis.

En verder: Kanaänitisch Jeruzalem, Gibala (interessant), een handige converter voor antieke data, Behistun, Deir Sounboul, Bishapur, alsmede de favoriete site van uw redacteur, Tell Caramel.

========================================

GRIEKENLAND, BULGARIJE en TURKIJE

De National Geographic besteedt deze maand aandacht aan Göbekli Tepe.

Frustrerend weinig informatie over wat een majeure vondst lijkt te zijn: een Griekse stad op het Tamanschiereiland.

De residentie van de Thracische Odryssen, vorig jaar geïdentificeerd, wordt nu onderzocht.

Je wordt helemaal blij van zo'n becommentarieerde online-editie van Eukleides' Elementen. Het wiskundige bewijs dat alleen de Grieken de werkelijke schoonheid kenden, is hier.

De samenstelling van antieke medicijnen kan worden ontrafeld door een DNA-analyse. En sprekend over medicijnen: hoe Galenos' Over onbekommerdheid werd herontdekt.

Hét nieuws blijft natuurlijk de villa van Herodes Atticus, waar het originele Marathonmonument is gevonden. Meer! (achtergronden op de website van Jaap-Jan Flinterman: hier)

En verder: Keros, Minoïsch Kreta, Hattusa, het Iklaina-tablet nu met foto, Thebe, Efese, Nemrud Dagi, Kotiaion, Sozopol, smokkel van oudheden.

========================================

ROME EN ZIJN RIJK

De Palestrina-fibula, waarover al een eeuw wordt gedebatteerd, zou dan toch echt zijn.

Aardig artikel over garum (het soort vissaus dat u in een Vietnamese winkel koopt).

Heerlijk overbodig artikel over slingerstenen met beledigende boodschappen voor de vijand. Voor wie zou dit nog nieuws zijn? Meer overbodigs: de Romeinen doodden hun kinderen. Zouden er werkelijk nog mensen zijn die dat niet wisten?

En verder: een grafveld bij Tunis; schepen bij Ostia, Grado en Xlendi; Pompeii; Qanawat; de veronderstelde gasaanval op Dura Europos (zonder hype); Sergila; Ostia; smokkel van oudheden in Sarmisegetusa.

Het maandelijkse rijtje nieuws uit Groot-Brittannië: Colchester, Maryport, Weston, Weymouth.

========================================

BENOORDEN DE ALPEN

Bronstijdvondsten bij Heiloo, in Sint-Gillis-Waasen en - vooral - in Mecklenburg: een compleet Bronstijdslagveld (meer).

Het graf van een Keltische prinses in Baden-Württemberg.

Uw redacteur snapt het Nijmeegse archeologische beleid niet langer. Terwijl de eigen archeologische dienst moet inleveren, is er wel geld voor een hol kunstwerk. En nog meer Nijmegen.

En verder: Velp, Eefde, Berkel-Enschot, Haltern, Schagen, Leiden-Matilo, Keulen, het Millingse liburne-project, Naaldwijk, nog meer Naaldwijk, Utrecht.

========================================

OVERIG

Kijk, dat is nou leuk: Janet Stephens legt uit hoe je je haar kunt laten opsteken zoals Kleopatra en de keizerinnen Agrippina de Jongere, Faustina II en Julia Domna. Ook handig: de ontwikkeling van mannenkapsels en de karakteristieke knoop in het haar van Afrodite.

Een bericht over Jabal Berri in Saoedi-Arabië (met geweldige foto's) is vooral interessant omdat niet wordt vermeld wát er is opgegraven. Dat zou best wel eens de nestoriaanse kerk kunnen zijn waarom de plaats bekend is.

De kolonisatie van IJsland is een bekend probleem. Het zou in de achtste of negende eeuw zijn gebeurd, maar er zijn Romeinse munten gevonden. Inmiddels lijkt het eiland in elk geval in de Late Oudheid bewoond te zijn geweest (vergelijk dit bericht van vorig jaar: een Groenlander 2000 v.Chr.).

========================================

JODENDOM en CHRISTENDOM

Jan Pieter van de Giessen, bij de vaste lezers van deze nieuwsbrief bekend om zijn herbarium van antieke planten, was op de televisie: hier. Een overzicht van alle tot op heden door hem besproken planten is hier en als u wil discussiëren kan het daar.

Onuitstaanbaar: de Dode Zee-rollen blijken toch lokaal te zijn vervaardigd, net nu archeologen vaststelden dat dat niet mogelijk is (rapport).

Interessant bericht over vrouwelijke synagogeleidsters.

Verslag van een symposium over het Geheime Evangelie van Marcus: 1, 2, 3 en 4.

========================================

DWAASHEID

Hoe het met de loden codex is afgelopen (en nog eens). Het leidt in de media tot enige zelfkritiek.

Roger Pearse achterhaalt hoe het misverstand is ontstaan dat 25 december als geboortedag van Christus is gekozen omdat er al een Mithrasfeestdag zou zijn geweest. De uitkomst is zo platvloers als je verwacht: gewoon een slordige Engelse vertaling van een Franstalig boek.

Een artikel over een vijfduizend jaar oud kleitablet dat uw redacteur rond 1 april heeft gemist.

Boeiend artikel over de terugkeer van de Arische mythe.

En o ja, we zouden Atlantis bijna vergeten. Het geld wordt deze maand in het water gegooid op Cyprus.

========================================

BOEKEN

Laten we deze wat ingeslapen rubriek eens wakker kussen door te wijzen op deze kortingactie: twee "Loebjes" voor £25 (ofwel €28).

Uw redacteur was trouwens zéér enthousiast over Alan Camerons The Last Pagans: het eerste boek in een jaar of vijf dat hij ademloos heeft uitgelezen. Een even enthousiaste recensent is hier (en maakt het voor één keer de moeite waard in te loggen op zo'n vervelende betaalsite).

========================================

INTERNET

Er was een tijd dat bibliothecarissen het niet nodig vonden dat u manuscripten online kon inzien. Daarin waren, vonden ze, alleen classici geïnteresseerd, en voor hen waren er leuke reisbeurzen. Inmiddels is die situatie wel veranderd. Hier hebt u een catalogus van slechts een deel van wat er nu online beschikbaar is, zodat u de ene na de andere mooie codex kunt doorbladeren (zomaar een voorbeeld). De lijst is absoluut nog niet compleet, maar dit kan belangrijk worden. Tot het nog niet opgenomen materiaal behoren de manuscripten in de British Library. De Amsterdamse Caesarcodex schittert trouwens ook door afwezigheid.

Een handige lijst van tijdschriften die online toegankelijk zijn.

En u zult zeker het boek over de limesweg willen downloaden dat de Gemeente Utrecht u aanbiedt.

========================================

OVERLEDEN

Yehuda Aschkenasy is overleden. Hij was onder andere de drijvende kracht achter de Compendia Rerum Judaicarum ad Novum Testamentum, en richtte de Folkertsmastichting voor Talmoedica op (de huidige stichting Pardes).

========================================

EN TOT SLOT

Geheel nieuw licht op de oude Grieken (meer) (en de voorspelbare laatste).

--

Jona Lendering

http://www.livius.nl/

http://www.livius.org/

http://rambambashi.wordpress.com/

Oude nieuwsbrieven zijn te raadplegen via de website van het Rijksmuseum van Oudheden (2009, 2010, 2011) en bij Aantekeningen bij de Bijbel. Als u de nieuwsbrief wil steunen, kunt u een donatie doen op rekeningnummer 67.07.91.121 t.n.v. Livius, o.v.v. Ondersteuning Nieuwsbrief. Dank u wel.

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij