Aantekeningen bij de Bijbel
Vragen, overdenkingen en achtergronden over de Bijbel,
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
In onze kleine serie over muziek wil ik ook eens kijken naar de liederen die gezongen werden. We denken dan bijna altijd meteen aan de Psalmen, daarom koos ik voor eentje die ergens anders in de Bijbel voorkomt, nl. in Jesaja 5:1-7. Volgens de tekst zelf is het een liefdesliedje, hoewel de meeste vertalingen er de titel "lied van de wijngaard" boven hebben gezet. Omdat bij een vertaling vaak de intonaties en het woordspel vaak eruit gaan heb ik om een idee te geven hoe zo'n Hebreeuws lied eruit ziet de tekst getranscribeerd en eronder een zo'n letterlijk mogelijke vertaling.
1.’āšîrâ nnā’ lîḏîḏî
laat me zingen voor mijn liefste
šîraṯ dwōḏî ləḵarəmwō
een lied van mijn liefste voor zijn wijngaard
kerem hāyâ lîḏîḏî
een wijngaard was er voor mijn liefste
bəqeren ben-šāmen:
op een berg zoon [van] olie
2.
wayə‘azzəqēhû wayəsaqqəlēhû
en hij spitte, en zuiverde het van stenen
wayyiṭṭā‘ēhû śōrēq
en hij plantte de beste wijnranken
wayyiḇen miḡədāl bəṯwōḵwō
en hij bouwde een wachttoren in het midden
wəḡam-yeqeḇ ḥāṣēḇ bwō
een wijnpers hakte hij daarin uit
wayəqaw la‘ăśwōṯ ‘ănāḇîm
en hij verwachtte dat [nu] zou groeien de druiven
wayya‘aś bə’ušîm:
en het waren stinkbessen
3.
wə‘atâ ywōšēḇ yərûšālaim
en nu inwoners van Jeruzalem
wə’îš yəhûḏâ
en mannen van Juda
šifəṭû-nā’ bênî
oordelen jullie tussen mij
ûḇên karəmî:
[en] tussen de wijngaard
4.
mah-lla‘ăśwōṯ ‘wōḏ ləḵarəmî
wat te doen nog meer voor de wijngaard
wəlō’ ‘āśîṯî bwō
en niet wat ik [al] heb gedaan in het?
madû‘a qiûêṯî la‘ăśwōṯ ‘ănāḇîm
waarom keek ik naar de groei van de druiven
wayya‘aś bə’ušîm:
en het waren stinkbessen
5.
wə‘atâ ’wōḏî‘â-nnā’ ’eṯəḵem
en nu zal ik bekendmaken aan jullie
’ēṯ ’ăšer-’ănî ‘ōśeh ləḵarəmî
en wat ik ga doen met de wijngaard
hāsēr məśûkāṯwō wəhāyâ ləḇā‘ēr
verwijderen de omtuining en het zal braakliggen
pārōṣ gəḏērwō wəhāyâ ləmirəmās:
afbreken de muur en het zal worden vertrapt
6.
wa’ăšîṯēhû ḇāṯâ
ik zal maken een ruïne van het
lō’ yizzāmēr wəlō’ yē‘āḏēr
niet zal ik het snoeien en niet zal ik schoffelen
wə‘ālâ šāmîr wāšāyiṯ
en opschieten zullen er doornen en distels
wə‘al he‘āḇîm ’ăṣaûeh
en ik zal de wolken bevelen
mēhaməṭîr ‘ālāyw māṭār:
de regen [niet] erop laten beregenen
7.
kî ḵerem JHWH ṣəḇā’wōṯ bêṯ yiśərā’ēl
want de wijngaard van de HEERE Tsebaot is het huis Israël
wə’îš yəhûḏâ nəṭa‘ ša‘ăšû‘āyw
en de mannen van Juda zijn de lievelingsplanten
wayəqaw ləmišəpāṭ wəhinnēh miśəpāḥ
Hij verwachtte recht maar het werd bloedvergieten
liṣəḏāqâ wəhinnēh ṣə‘āqâ:
rechtsbetrachting maar het werd [hulp]geschreeuw
Wat opvalt is dat het eerste gedeelte (vs. 1-4) en het laatste gedeelte totaal anders zijn (vs. 5-7). Het eerste gedeelte is dan ook een bekend thema, welke we vaak tegenkomen (cf. Mark. 12 en de Dode Zee rol 4Q500). Het is dan ook zeer goed mogelijk dat dit vroeger een profaan liedje was waarmee Jesaja begon.
In de Hebreeuwse dichtkunst bestond niet zozeer iets als eindrijm, veeleer werden verschillende vormen van alliteratie toegepast (let maar eens hoe de woorden qua klank op elkaar lijken), daarnaast is de opbouw een belangrijk element. In het eerste vers zie je dit al heel mooi terug "mijn liefste voor zijn wijngaard - een wijngaard was er voor mijn liefste". In de Psalmen zie je dit nog veel verder uitgewerkt, je moet maar eens opletten hoe het begin en het einde vaak weer hetzelfde zijn. Tot slot is er het woordspel, woorden die erg qua klank op elkaar lijken maar het tegengestelde betekenen. In vers 7 zien we zo'n voorbeeld en de NBV heeft dat heel mooi weergegeven:
Hij verwachtte recht,maar oogstte onrecht,hij zocht rechtsbetrachting,maar vond rechtsverkrachting.
Ik gaf als titel "een liefdeslied of een komedie" want al lezend zie je dat het totaal anders uitpakt dan verwacht, het was niet allemaal mooi en goed, maar het werd allemaal slecht. De toehoorders van dit lied horen pas aan het eind de clue en dat het God zelf is die de hoofdpersoon is.
Tot slot valt op dat het lied eigenlijk volledig bestaat uit kleine (bij)zinnen, ook dit heeft een goede reden, want een lied is om te zingen en de beste liederen zijn de meezingers die je zonder een een liedbundel of een beamer kan zingen.
Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!
