Wie de laatste weken het christelijke nieuws heeft gevolgd kan er niet omheen dat er iets speelt in de kerk. Mensen beginnen te twijfelen of de hel wel bestaat en of dit wel eeuwigdurend is. Hoewel deze vraag al veel langer speelt (bij mijn weten vanaf de 3^e eeuw met Origenes, maar misschien zelfs al eerder).

Nu heb ik een bepaalde nieuwsgierigheid voor nieuwe theologische ontwikkelingen en dacht ik dat er hier iets heel erg revolutionairs uit kon komen.

Ik besloot me weer te verdiepen in het thema van de hel en wel met de “nieuwe” inzichten die zijn losgekomen.

Wie het nieuws heeft gevolgd weet dat Rob Bell de grote hoofdrolspeler is in deze discussie, Francis Chan heeft zich echter als tegenspeler opgeworpen en Mark Galli doet ook nog mee aan de discussie.

Ik moet hierbij al melden dat ik Galli’s ‘God Wins’ nog niet te pakken heb gekregen, dus laat ik zijn visie (grotendeels) achterwege.

Rob Bell heeft de laatste jaren veel nieuwe inzichten geuit om de kerk van binnenuit te vernieuwen, want de kerk heeft veel dingen uit de Bijbel niet goed begrepen zegt Bell.

Één van de meest belangrijke thema’s die hij dan ook aansnijdt is de hel. Hij geeft hier wel gelijk toe dat hij niet echt nieuwe argumenten aandraagt, maar hij uit ze wel.

Wie het boek Love Wins (Nederlands: De meeste van deze is… Liefde) gelezen of gehoord heeft zal merken dat dit niet echt een theologisch boekwerk is. Het is geschreven door een voorganger om de “gewone” mens te informeren. Je hoeft jezelf niet door moeilijke theologische dogma’s te werken. Dit heeft als voordeel dat het een populair boek kan worden. Dit is het dan ook geworden. Bells boek is vele malen verkocht en als audiobook is het ook vele malen gedownload.

De kern van Bells betoog is dat hij wel geloofd in de hel. Namelijk de hel op aarde. Hij haalt hiermee talloze voorbeelden aan van arme mensen die sterven van de honger. Meisjes die keer op keer verkracht worden of zijn, maar ook van mensen die verslaafd zijn. Hij zegt dat dit de hel is, de hel op aarde. Een hel in het hiernamaals is er dan (waarschijnlijk!) ook niet en als die er wel is zal God ook in die hel de kans geven om te bekeren tot Jezus, waardoor je uiteindelijk in de hemel terechtkomt.

Hij schaart zich hier achter een hele rij universalisten die dit al zeggen vanaf de derde eeuw. Het is een mooi betoog en hij voert ook een paar hele goede argumenten aan, want God zegt toch dat Hij, als Hij ergens aan begonnen is, Hij alles zal afmaken? Als iemand wordt aangeklaagd zal de Heer toch vrijspreken? (Bijvoorbeeld in Psalm 37:33). Daarnaast is de Gehenna slechts de vuilnisbelt van de stad. Dus qua dat klopt zijn betoog over de hel op aarde.

Bell zegt dan ook dat hij er niet bij kan dat een goede God het laat gebeuren dat er om ’s middags met iemand wordt gepraat over het evangelie en dat als hij die avond sterft dat God die persoon naar de hel stuurt.

Aan het einde van Bells boek kun je zelfs twijfelen of er wel enige veroordeling is. Maar God beoordeelt iedereen en snoeit al het slechte er vanaf en zorgt ervoor dat iedereen in de hemel komt. Of die eeuwig is weet ik nog niet na Bells boek.

Francis Chan staat hier lijnrecht tegenover. Dit geëmotioneerde boek laat heel duidelijk zien dat er wel een hel is en niet alleen hier op aarde. Hij geeft zelf ook eerlijk toe dat hij liever niet zou geloven in de hel, maar de Bijbel is er (volgens hem) heel erg duidelijk over… De hel bestaat, daar kun je niet omheen.

Het is begrijpelijk wat Bell zegt, maar hij heeft geen gelijk. Hij vindt dat Bell eigenlijk niet goed heeft gekeken naar de context van de teksten. Chan kijkt samen met Sprinkle naar Joodse teksten over de hel, die rond de tijd van Jezus’ leven, zijn geschreven. Dit duidt erop dat de hel een plaats van bestraffing is. Dit wordt vaak verduidelijkt met de beeldspraak duister en/of vuur en natuurlijk ook het tandengeknars. Dit is heel typisch, want dit wordt ook in de vroege kerk overgenomen.

Het is duidelijk dat dit beeldtaal is, want er kan geen vuur en absolute duisternis tegelijkertijd zijn. Is alles van de hel dan beeldspraak? Nee, zegt Chan, want de tijdsduur lijkt in alle gevallen toch te duiden op een eeuwigheid (Grieks: Aionios, ik moet hier op zijn (en andermans) woord vertrouwen).

Maar de hel was toch een vuilnishoop volgens Bell? Volgens Chan is dit een middeleeuwse mythe geschreven door Kimchi. Hoewel dat argument op zich zelf niet zo sterk staat toon Chan ook aan dat je op heel veel plaatsen waar Gehenna staat geen ‘vuilnishooop’ kunt neerzetten, want kun jij veroordeeld worden door een vuilnishoop? Of ben jij bang om om te komen door een vuilnishoop?

Nee, de hel is een plaats van bestraffing, en niet van vernietiging, na het oordeel.

De hel duurt dan ook voor eeuwig en er komt dan ook niet nog een kans.

Maar kan een goede God wel mensen voor eeuwig naar de hel toesturen?

Dit is misschien wel het meest lastige thema van de Bijbel. Want God is goed, God is almachtig, waarom gebeurt zijn wil dan niet altijd?

Hierbij moet worden opgemerkt dat God de mens een vrije keuze heeft gegeven. Zodat mensen voor of tegen Hem kunnen kiezen. En God is ook een rechtvaardig god. Dus hij veroordeelt wel mensen naar de hel, maar mensen kiezen zelf die weg. Dus geeft God wat rechtvaardig is, want ‘zou de Rechter van de hele aarde, geen recht doen?’ (Gen 18:25)

Ook Galli heeft nog wat te zeggen. Zoals ik al zei heb ik het boek (nog) niet gelezen en moet ik van zijn artikelen (en recensies) uitgaan. Galli schrijft minder geëmotioneerd als Chan, maar kan het goed vinden met zijn visie.

Galli zegt dat God Zijn zin krijgt en niet alleen omdat Hij goed is, maar ook omdat Hij rechtvaardig is. En hoe oneerlijk wij het dan ook vinden dat God mensen naar de hel stuurt, omdat die mensen hebben gezondigd (met als betekenis dat zondigen God pijn doen is), wat weten wij hier nou van? Het is “none of Job’s business” (Job heeft er niets mee te maken), zegt hij om aan te geven dat God zo soeverein is dat wij het (nu) niet zullen begrijpen en dat God rechtvaardig is, dus we moeten er op vertrouwen dat wat hij doet goed is.

Chan stipt dit punt ook aan, maar Galli benadrukt het nog veel meer.

Wat moet je nu, nu je dit allemaal weet?

Ik snap dat je na het lezen van dit artikel nog steeds niet weet wat je ermee moet doen. Ik kan daar ook geen antwoord op geven. Bell zegt dat je wel wat vrijer kunt leven, Chan zegt dat je vooral met beide benen op de grond moet blijven, maar dat je er wel rekening mee moet houden (als je bijvoorbeeld met je niet-gelovige collega praat). Ook heb ik gehoord dat Galli zegt dat je moet evangeliseren ook met het benoemen van de hel.

Ik weet niet wat je nu moet doen, maar ik kan me heel erg in Chans visie vinden. Blijf nuchter, maar de dag des oordeels komt.

Verder lezen:

Rob Bell – Love wins (en de meeste van deze is… liefde)

Francis Chan – Erasing Hell (Bestaat de hel?)

Galli – God wins (God overwint)

J.W. Embregts – De Hel

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij