Dit is de eenennegentigste aflevering van de Livius Nieuwsbrief, een maandelijks verschijnend mailtje voor mensen met belangstelling voor de antieke wereld. Het wordt uitgegeven door Livius.

Zomaar eens een cursus uit het Liviusaanbod: de reis naar Centraal-Turkije.

Jona Lendering (redactie)

======================================

EGYPTE

Een nieuwe maand, een nieuw bericht over standbeelden van Amenhotep III.

Het was moeilijk te missen dat deze maand is vastgesteld dat een kleine piramide het graf is van Khay, de vizier van Ramses II.

Het maandelijkse gesleep met mummies: 1 (Ramses II), 2, 3, 4, 5.

En verder: Luxor, Karnak, follow-up van het DNA-onderzoek naar Toetanchamon, vijfendertig graven in Soedan en een opiniestuk over de toekomst van het Egyptische toerisme.

======================================

HET OUDE NABIJE OOSTEN

Dit is echt leuk: een overzicht van de honderd belangrijkste spijkerschriftteksten. Het project is nog niet voltooid, maar je zou hopen dat een slimme uitgever er een boekje van maakt.

U wist al dat er buitenlandse teams actief waren in Irak, maar nu weet u het zeker. De Italianen waren er deze maand meer druk mee: hier iets over Sumerië en daar over Nineveh.

De situatie in Syrië: enerzijds verhalen over plundering, anderzijds het nieuws dat de museumcollecties in veiligheid zijn gebracht, en het voorspelbare bericht dat de “vrije” Syriërs oudheden verkopen om hun oorlog tegen Assad te financieren.

En verder: Arbela (negeer cliché-kop over “nieuwe hoofdstukken” die worden geopend) en een woordenboek voor de oude taal van Jemen.

======================================

DE KLASSIEKE PERIODE

Het proces tegen Sokrates is weer eens een keertje gevoerd. Het enige verschil met op één na alle voorgaande keren is dat hij dit keer wel werd veroordeeld.

De Thracische koningsgraven krijgen royaal geld om er een majeure toeristische attractie van te maken.

Curieus artikel over de debunking van het imago van de nobele Griekse atleet. Wie had het daar dan nog over?

Hoe de Griekse musea omgaan met de bezuinigingen.

En verder: Olympia; Delfi; hoe reconstrueer ik een kithara?

======================================

DE HELLENISTISCHE TIJD

Je wordt helemaal blij van de vondst van een hellenistisch-Romeins grafveld in Alexandrië. Hoewel het een van de beroemdste steden uit de Oudheid is, is er over de eerste eeuwen niet zo heel veel bekend.

En verder: Smyrna.

======================================

DE ROMEINSE TIJD

Een beetje laat, maar toch leuk: artikel over de “nieuwe” methode om aan de hand van ijsringen om antieke milieuvervuiling te reconstrueren.

Regelmatig komt er nieuws uit Sozopol in Bulgarije, waar elke maand wel iets van betekenis wordt gevonden. Deze keer een Romeins badhuis.

Er is geen enkel excuus meer om niet op vakantie te gaan in Saoedi-Arabië: Madain Saleh is opengesteld voor toerisme.

Het maandelijkse lijstje uit Groot-Brittannië: Alderney; Chester; Flintshire; Hadrian’s Wall; Traprain Law.

En verder: Smyrna, Pompeii (en een schandaaltje), Puteoli, Adana, Leeuwergem, de Sofular-vallei (Cappadocië). Plus: een mooie reconstructietekening van Romeins Nijmegen.

======================================

ISRAËL, JODENDOM EN CHRISTENDOM

Mooi artikel over de opkomst en ondergang van archeologie als hulpwetenschap van het zionisme. Hier een ander politiek getint stuk, hier nog een, en daar nog een over de Golanhoogte.

De Golb-affaire (wat was dat ook alweer?) sleept nog altijd. En de volgende affaire komt eraan.

Wat is het toch, dat er zo disproportioneel veel aandacht wordt besteed aan antieke bordspelletjes? Dit keer is het iets uit Jeruzalem.

De geniza (opslagplaats van sleets geworden manuscripten) van de Ben Ezra-synagoge in Cairo is zó groot dat er al een eeuw onderzoek naar wordt gedaan, en het einde nog altijd niet in zicht is. Er wordt nu geld gezocht om het op te kopen van het college dat de mooiste stukken bezit. Vergelijk dit leuke boek.

En verder: Beth Shemesh, de stenen van koning Herodes, vondsten uit de tijd van de Joodse Opstand, Mode’in en een wijnpers uit Jaffa (ofwel Tel Aviv).

======================================

OVERIG

Bevestiging dat de akkerbouw werd verspreid door migranten.

Eveneens van het DNA-front: de Etruskische bevolking is autochtoon. Het tegendeel is in het verleden overigens ook beweert, en het zegt allemaal niets over het ontstaan van taal en cultuur, die heel goed door een migrerende elite kunnen zijn meegenomen. De herkomst van de Etruskische cultuur blijft een open kwestie.

De veel-gehypete vondst van het stoffelijk overschot van Richard III was aanleiding tot een goed artikel over de vraag hoe oud materiaal kan zijn dat je aan DNA-tests onderwerpt.

Het is altijd weer inspirerend hoe de exacte wetenschappen de Oudheid misbruiken om de aandacht te trekken voor nieuw onderzoek. Dit keer blijken Egyptische pigmenten “a promising material” te vormen “that will bring advances to telecommunications and high-end medical technology”. Welke dat zijn, wordt er niet bij verteld. Het is ook altijd weer inspirerend dat oudheidkundigen zich hiervoor lenen en nooit eens terugbijten.

In Vlaanderen is het aantal opgravingen sinds 2005 meer dan verzevenvoudigd. De burgemeester van het Belgische Riemst merkt nu op dat archeologisch onderzoek te duur wordt. Hij is niet de eerste die deze onvrede uit. Hij is wel de eerste op zo hoog niveau.

En verder: computerhulp bij de bestudering van oertalen en een 2200 jaar oud krijgersgraf in zuidelijk Rusland.

======================================

BOEKEN

Vanaf deze maand wordt de boekenrubriek in de Livius Nieuwsbrief hernomen. Ze wordt verzorgd door Lujzika Adema van Kooten van de Amsterdamse Athenaeumboekhandel.

Burgeroorlog, het oorlogsdrama van Latijns dichter Lucanus is de nieuwste verdienste van gelauwerd omnivertaler Piet Schrijvers bij Athenaeum – Polak & Van Gennep. Caesar versus Pompeius in een groots epos over een machtsstrijd van een schrijver die zelf ook door de politiek een nare dood vond. En voor wie na het lezen van Burgeroorlog geïnteresseerd is geraakt in de politieke achtergronden: ook nieuw in de winkel is Ika Willis’ Now and Rome, Lucan and Vergil as theorists of politics and space en Magnus Pius: Sextus Pompeius and the Transformation of the Roman Republic van Kathryn Welch.

Na het succes van How to win an election, de ‘commentariolum petitionis’ die Quintus Cicero aan zijn beroemde broer zou hebben geschreven om hem te helpen het consulschap te bemachtigen, komt Princeton nu met How to run a country, een passage uit De re publica van Marcus Cicero zelf. Wederom zowel de Latijnse tekst als een Engelse vertaling in een handzaam formaat.

Ook net verschenen: Negen aardse Muzen, het proefschrift van Mieke de Vos over de receptie van Griekse dichteressen in de oudheid; Schliemann en Nederland, het ‘leven vol verhalen’ van de beroemde archeoloog Heinrich Schliemann; Greek vase-painting and the origins of visual humour dat ingaat op allerlei vormen van humor op Griekse vazen, van karikaturen tot seksueel getinte grapjes; How to read a Latin poem, dat Latijnse poëzie toegankelijk maakt voor hen die het niet in de originele versie kunnen lezen; en het rijk geïllustreerde Greek Myth and Western Art, waarin Karl Kilinksi II drieduizend jaar kunstgeschiedenis onder de loep neemt op zoek naar representaties van Griekse mythologie.

Tot slot, alweer een paar maanden oud, maar nog steeds een grote stapel midden in de winkel waard: de alom geprezen vertaling van Aristoteles’ Politica, het vijfde deel in de Aristotelesreeks van de Historische Uitgeverij.

======================================

DWAASHEID

Hé, Atlantis. Die hadden we al een tijdje niet gehad. Dit keer ligt het continent ergens bij Cuba verzonken te zijn.

======================================

INTERNET

Op LacusCurtius is een begin gemaakt met het online plaatsen van de geschriften van Julius Caesar. Van de Gallische Oorlog bestaan al web-edities, maar het andere materiaal is nog nauwelijks digitaal ontsloten. Het komt hier, compleet met landkaarten en wat dies meer zij.

Leuk: een medische papyrus zelf afrollen en bekijken. Ook leuk: een website over Mesopotamische goden.

Uw redacteur blogde over de Lachmannmethode en over een berucht probleem uit de wetenschapscommunicatie. Verder werd hij helemaal blij van de nieuwe roman van Jan van Aken, De afvallige.

======================================

OVERLEDEN

Een van de meest kleurrijke geleerden van onze tijd is overleden, Julien Ries. Hij is de grondlegger van de godsdienstantropologie en schreef over onder andere de religies van het antieke Anatolië. En hij was nog kardinaal ook.

======================================

EN TOT SLOT

Wat je al niet kunt vinden in je achtertuin…

======================================

Oude nieuwsbrieven zijn te raadplegen via de website van het Rijksmuseum van Oudheden (2009, 2010, 2011, 2012, 2013) en bij Aantekeningen bij de Bijbel. Als u de nieuwsbrief wil steunen, kunt u een donatie doen op rekeningnummer 67.07.91.121 t.n.v. Livius, o.v.v. Ondersteuning Nieuwsbrief. Dank u wel

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij