Dit is de vierennegentigste aflevering van de Livius Nieuwsbrief, een maandelijks verschijnend mailtje voor mensen met belangstelling voor de antieke wereld. Het wordt uitgegeven door Livius.

De nieuwsbrief is gratis en u kunt hem doorsturen aan wie u maar wil; voor adreswijzigingen en afmeldingen volstaan uitsluitend mailtjes naar nieuwsbrief@livius.nl.

Zomaar eens een greep uit het Liviusaanbod: de reis naar Egypte.

Jona Lendering (redactie)

======================================

NIEUW OP DE LIVIUS-WEBSITE

Er is helemaal niets nieuws op de Livius-website, want uw redacteur was in Turkije. Maar daar heeft ’ie over geblogd, en hij is ook een reeks begonnen over museumstukken uit de Oudheid.

======================================

EGYPTE

Veel publiciteit over een recente Chinese graffito in Luxor; maar er is meer aan de hand; of misschien ook wel minder.

Filmpje over het onderwateronderzoek bij Herakleion, bij Alexandrië.

De nieuwe minister van oudheden kan aan het werk met bedreigde sites en een museum in verval.

En verder: Achmim, Kerma, Saqqara, meteorieten, tekeningen, seks, kindermishandeling en de zoveelste theorie over piramidenbouw.

======================================

HET OUDE NABIJE OOSTEN

Het belang van de vijg voor de mensheid.

U kent het onderzoek wel waarmee wordt vastgesteld wat van kleur Griekse en Romeinse voorwerpen hadden. Nu ook uit Fenicië. Meer.

En verder: een Bronstijdgraf uit Oman; Jezreel; Ktesifon; Uruk; plus een handige tabel met het oud-oosterse pantheon.

======================================

DE OUDE GRIEKEN

U kent nu dus het onderzoek waarmee wordt vastgesteld wat van kleur Fenicische voorwerpen hadden. Ook uit Griekenland dus.

Alice Kober speelde een belangrijke rol bij de ontcijfering van het Lineair-B. Dat is nooit geheim gehouden en hoofdontcijferaar Michael Ventris heeft haar verdienste altijd erkend. Dat deze maand verschillende keren werd gezegd dat ze nu gerehabiliteerd is, is wat wonderlijk, maar dit artikel is desondanks wel de moeite waard.

Leuk artikel over mitochondriaal DNA en de herkomst van de Minoïsche bevolking van Kreta.

Altijd weer hetzelfde geneuzel, hoe uniek die Grieken wel niet waren. Er is al een eeuw geleden korte metten mee gemaakt, maar het blijft een terugkerend thema. Josho Brouwers legt het niet-unieke van de Griekse oorlogsvoering nog maar weer eens uit.

En verder: Athene (Kerameikos) & Grieks aardwerk zelf maken.

======================================

ROME EN ZIJN RIJK

De vernietiging van de Syrische stad Apamea door schatgravers.

Dat de epidemie ten tijde van Justinianus een belangrijke rol speelde bij de transformatie van Oudheid naar Middeleeuwen, wisten we al. Meer over de bacil.

Om blij van te worden: de tien mooiste Romeinse mozaïeken uit Israël (en nog een).

En verder: Albano; Antinopolis; Apollonia Pontica; Beiroet; Carmona; Dura Europos; Hierapolis; een gesneuvelde soldaat in Hisn al-Bab; Milaan; Milas; Sanisera (Menorca).

======================================

BENOORDEN DE ALPEN

Alle Nederlandse kranten lijken het belangrijkste archeologische nieuws te hebben laten liggen: zó heb je nul archeologisch bewijs dat Julius Caesar ooit verder is gekomen dan wat nu Frankrijk hebt, zó zwem je erin.

Archeologen hebben vastgesteld waar de rivierhaven van Nijmegen was. En meer Nijmegen.

Het maandelijkse lijstje uit Groot-Brittannië: Alston; een grafveld in Leicester op een opmerkelijke locatie; Norfolk; en een curieus artikel over een grenswal in het hoge noorden van Brittannië (voor zover bekend aan uw redacteur was die wal al bekend).

En verder: Dordrecht.

======================================

ISRAËL, JODENDOM EN CHRISTENDOM

Een Judese tempel in Betlehem?

In Bologna is de oudste, nu bekende, volledige boekrol met de Wet van Mozes erop ontdekt. Een interessant bericht, maar nog interessanter is hoe de pers de berichtgeving verprutste.

In het verlengde daarvan een fascinerend+ bericht over de geniza (opslagplaats van heilige boeken) die in Damascus was in de Omayyadenmoskee.

Jeruzalem: 1, 2, 3, 4, en de politieke implicaties maar weer eens.

======================================

OVERIG

Er was nogal wat te doen over de claim dat verschillende grote taalfamilies konden worden herleid tot één superfamilie van talen, meer dan 15.000 jaar geleden. Hier is het vernietigende commentaar van professionele linguïsten, met de sarcastische uitsmijter dat “cutting-edge research in historical linguistics” blijkbaar kan worden uitgevoerd met “little knowledge of linguistic geography, linguistic history, or even linguistics itself”.

======================================

BOEKEN

De boekenrubriek in de Livius Nieuwsbrief wordt verzorgd door Lujzika Adema van Kooten van de Amsterdamse Athenaeumboekhandel.

De grootste nieuwe titel van het moment met betrekking tot de Oudheid is natuurlijk de nieuwe vertaling van Ammianus Marcellinus’ Res Gestae (gepubliceerd in 390), door emeritus hoogleraar Daan den Hengst vertaald als Julianus, de laatste heidense keizer. Nadagen van een wereldrijk. Het is een groots geschiedwerk over de Late Oudheid (de jaren 353 tot 378) en over een keizer die zijn uiterste best deed de opkomst van het christendom te stuiten. Maar er broeit meer in het rijk dat Ammianus beschrijft: in het oosten dreigen de Perzen, in het noorden de Germanen. Ammianus vocht mee als officier van een militair elitecorps en wordt beschouwd als de laatste grote Romeinse historicus.

Voor de liefhebber: de Oxford World’s Classics zijn nog steeds in de aanbieding, per deeltje tot veertig procent korting, wel slechts zolang de voorraad het toelaat. Tweetalige edities van Tibullus en Catullus, gloednieuwe vertalingen zoals van Ovidius’ Fasti, maar ook: Aristoteles, Seneca, Aeschylus, Livius, Apollodorus, Juvenalis, Plato, Homerus, Plinius, Hesiodus, Augustinus en Euripides. En dat is slechts het topje van de ijsberg, want er is nog veel meer…

Het Pergamon Museum in Berlijn besteedt tot eind september aandacht aan de Sumerische stad Uruk en haar drieduizendjarige geschiedenis. De tentoonstellingscatalogus, die de vorm heeft van een fors boek, is bij Athenaeum verkrijgbaar.

De langverwachte paperback van The Classical Tradition van Grafton, Most en Settis, is uit. Dezelfde overweldigende inhoud, maar dan een paar honderd gram lichter en voor ongeveer de helft van de prijs van de hardcover.

Art in Pompeii and Herculaneum is het kleine broertje van de catalogus bij de Pompeiitentoonstelling. Gevuld met 150 kleurenafbeeldingen van wat er nu in Londen te zien is.

======================================

DWAASHEID

Een jaar of vijf geleden was er ineens de Gabriël-steen, waarop leek te staan dat een messias-achtig figuur opnieuw tot leven zou zijn gekomen, waarmee het idee van de verrijzenis, zoals zoveel christelijke opvattingen, gewoon joods blijkt te zijn. Niets vreemds aan, maar het was om onduidelijke reden wat controversieel. Een van de betrokken onderzoekers komt nu in het nieuws met de claim dat er nóg wel eens zo’n steen zou kunnen zijn. Zo lusten we er nog wel een paar. Er is nauwelijks een antiek object of antieke tekst waar geen parallel voor kan bestaan of nog eens kan worden ontdekt. Er zou een onderscheiding moeten komen voor zinledige beweringen.

======================================

OVERLEDEN

Een onderzoeker die er als geen ander op hamerde dat Jezus joods was, is overleden: Geza Vermes.

======================================

EN TOT SLOT

En als u echt niks te doen hebt, kunt u altijd dit artikel nog lezen over de immer bescheiden, onvermijdelijke doctor Zahi Hawass.

======================================

Oude nieuwsbrieven zijn te raadplegen via de website van het Rijksmuseum van Oudheden (2009, 2010, 2011, 2012, 2013) en bij Aantekeningen bij de Bijbel. Als u de nieuwsbrief wil steunen, kunt u een donatie doen op rekeningnummer 67.07.91.121 t.n.v. Livius, o.v.v. Ondersteuning Nieuwsbrief. Dank u wel.

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij