Dit is de achtennegentigste aflevering van de Livius Nieuwsbrief, een maandelijks verschijnend mailtje voor mensen met belangstelling voor de antieke wereld. Het wordt uitgegeven door Livius.

De nieuwsbrief is gratis en u kunt hem doorsturen aan wie u maar wil; voor adreswijzigingen en afmeldingen volstaan uitsluitend mailtjes naar nieuwsbrief@livius.nl.

Zomaar een greep uit het Liviusaanbod: de cursus over Paulus in Gouda, de cursus over het Byzantijnse Rijk in Dronten en Zaandam en de sierradencursus in Leiden. Of ga volgend jaar mee naar Iran.

Jona Lendering (redactie)

======================================

NIEUW OP DE LIVIUS-WEBSITE

Op de Livius.org-website is geen nieuws, maar uw redacteur heeft sinds augustus een dag-bij-dag-verslag geschreven van Xerxes’ veldtocht naar Griekenland. Het overzicht is daar.

Op de Livius.nl-website legt Richard Kroes uit waarom archeologen houden van bedorven voedsel en verdiept uw redacteur zich in het Egyptische monnikenleven.

======================================

EGYPTE

Dit was moeilijk te missen: een herdatering van de vroegste Egyptische heersers.

Het maandelijkse gesleep met mummies: 1, 2, 3.

Kort na de val van president Mubarak kondigde de archeologische dienst aan dat te Giza een van de schepen van Cheops zou worden opgegraven. Dat werd beschouwd als een stunt om media-aandacht te genereren en de toeristen terug te lokken. Inmiddels is het zover, maar met de publiciteit wil het niet echt vlotten, om over toeristeninkomsten maar te zwijgen.

En verder: vandalisme in een Koptisch klooster.

======================================

HET OUDE NABIJE OOSTEN

Het deprimerende stukje dat we elke maand hebben over het erfgoed in Syrië. De wapenhandel wordt gefinancierd door oudheden te verkopen.

Lief berichtje over een zijweg in de Iraans-Amerikaanse détente: teruggave van oudheden.

En verder: de Wetten van Hammurabi, Idu, mooie foto’s van Naqsh-e Rustam en Bishapur.

======================================

DE OUDE GRIEKEN

Ontdekking van enkele niet-geplunderde Myceense graven in het noorden van de Peloponnesos – en ook een Myceens paleis met Lineair-B-tabletten in het zuiden. Ander Myceens nieuws kwam uit Hala Sultan Tekke op Cyprus.

Toerisme in Athene – wie wel eens een scheepslading cruisetoeristen heeft gezien, weet waar het over gaat.

Leuk onderzoek naar de herkomst van het hout waarvan triëren werden gebouwd.

Wat Griekse en Romeinse artsen niet begrepen over het menselijk lichaam.

Dat heb je nu met die Amerikaanse government shutdown: de website van de NASA is onbereikbaar. Maar de foto van een analemma boven de Apollotempel van Korinthe was heel mooi, echt waar.

En verder: Alexandrië, Andros, Elutherna, Iasos, Kyrene (vergelijk), Limasol, dopinggebruik in Magnesia, Nemea, Samsun, Smyrna, Strongyli, Thracisch paardengraf en de Nike van Samothrake.

Plus: zes mythes over Zeus.

======================================

ROME EN ZIJN RIJK

Donder toch op met die vermelding van Tarquinius Priscus! Een ongeschonden Etruskisch graf is al interessant genoeg en hoeft écht niet te worden opgeleukt met een vermelding van een historisch persoon. Dit scoort 3 op de schaal van Ktesias voor slechte archeologiejournalistiek.

Hé, dat is leuk lekker: enkele Romeinse recepten.

Wat de Chinezen over het Romeinse Rijk wisten.

Een met een muur versterkte deel van de limes in het huidige Roemenië is beter bekend geworden dankzij luchtfoto’s uit de Tweede Wereldoorlog. Meer limes op De Krim.

En verder: Antiochia ad Cragnum, Ayn Gharandal, Beiroet, Derbe, het vorig jaar ontdekte theater van Interamna Lirenas, Narni, het mausoleum van Augustus in Rome, Siirt, Tivoli, Libanees Tripoli en Turks Tripoli.

======================================

BENOORDEN DE ALPEN

Herbouw van een Romeinse wachttoren in Leidsche Rijn.

De Antwerpse Vereniging voor Romeinse Archeologie jubileert en organiseert een expositie in de Boerentoren.

Leuk onderzoek naar de Late Oudheid in zuidelijk Nederland – ofwel, de tijd waarin de grondslagen werden gelegd voor de Frankische heerschappij.

Het maandelijkse lijstje uit Groot-Brittannië: Colchester, Ham Hill, Havant, Londen en lees vooral dit wat rommelige stukje over mummies in Barnsley.

En verder: Crivitz (Late Bronstijd), Oedelem, Gooik, Ninove.

======================================

ISRAËL, JODENDOM EN CHRISTENDOM

Interessant: metaalmijnen in de Negev zijn in gebruik geweest in de tiende eeuw v.Chr. Dat wil echter niet zeggen dat de exploitant koning Salomo heette.

Een TV-serie over de geschiedenis van het jodendom: de BBC zijnde de BBC moet dat wel fout gaan en het gaat dan ook fout.

Interessant stuk over de economische betekenis van de enorme aantallen offers die in Jeruzalem werden gebracht.

Hoeveel sarcasme zullen we eens uitgieten over het bericht dat Masada – je gelooft het niet! – een moderne politieke mythe is?

Respectabele geleerde ontdekt te laat dat samenwerking met Simcha Jacobovichi geen manier is om wetenschap uit te leggen. De echte vraag blijft onbeantwoord: waarom wist de respectabele geleerde dit niet eerder? Jacobovichi’s praktijken zijn genoegzaam bekend.

En verder: Dalmanoutha, Gezer, Jeruzalem: 1, 2, 3.

======================================

OVERIG

Het wordt algemeen aangenomen dat het opkomst van de akkerbouw leidde tot een vergroting van de bevolking. Dat is natuurlijk waar, maar inmiddels zijn er voldoende data om het beeld verfijnen. Onderzoek waar je blij van wordt.

En nog iets om blij van te worden: poging de physics of society toe te passen op de Oudheid. Het gaat niet om het resultaat, dat niet indrukwekkend is in zijn nauwkeurigheid, maar om het feit dat het vijfde historische verklaringsmodel nu eindelijk wordt toegepast. De oudheidkunde laat niet langer een kans op een kwalitatief beter – want kwantificeerbaar – soort kennis liggen.

Een nieuwe techniek om het antieke landschap met een combinatie van luchtfoto’s en lasers in beeld te brengen. Uw redacteur vraagt zich overigens af of het werkelijk zo nieuw is: in Nederland is dit allang digitaal online (kijk maar hier en uw achtertuin is daar).

Uw redacteur schreef zijn duizendste blogstukje en heeft iets te melden over wetenschapscommunicatie. Dat daar in de oudheidkunde iets grondig verkeerd zit, wordt inmiddels ook toegegeven.

En verder: gebruik van animaties bij de presentatie van archeologische opgravingen, een Skythisch (Sarmatisch) graf, interessant onderzoek in India.

======================================

BOEKEN

De boekenrubriek in de Livius Nieuwsbrief wordt verzorgd door Lujzika Adema van Kooten van de Amsterdamse Athenaeumboekhandel.

Na de Burgeroorlog van Lucanus (vert. Piet Schrijvers) en Julianus van Ammianus (vert. Daan den Hengst) is er een nieuw deel in de Baskerville-reeks: Thucydides’  Peloponnesische Oorlog. De vertaling is van Wolther Kassies, die eerder in dezelfde serie Apollonius, Hesiodus en Polybius vertaalde. Niet voor niets wordt Thucydides de grondlegger van de wetenschappelijke geschiedschrijving genoemd: systematisch maar toch meeslepend neemt hij de lezer mee op oorlogspad in de beroemde strijd tussen Sparta en Athene.

Ook van de Historiai van Herodotus is een nieuwe vertaling uit, gelardeerd met kaarten, achtergronden en een voorwoord van Paul Cartledge. De vertaler is classicus Tom Holland, bekend van zijn talloze bestsellers over de oudheid en programma’s bij de BBC. Beschouwd als het eerste grote non-fictie-meesterwerk handelt het verslag over die andere serie oorlogen, namelijk die van de Grieken tegen de Perzen.

Anton van Hooff schreef een boek voor iedereen die zijn of haar kennis van de oudheid wil opvijzelen, en richt zich daarbij in het bijzonder op mensen met het zogenaamde HBS-trauma: wel veel geleerd, maar toch het gevoel iets wezenlijks gemist te hebben. Klassiek is bijzonder vlot en enthousiasmerend geschreven en is daarmee niet alleen een must voor leken, maar zeker ook verhelderend voor hen die wel thuis zijn in de Grieks-Romeinse wereld.

De al-Shabah Collection in Koeweit is vermaard om haar collectie islamitische kunst, maar huisvest ook een belangrijke collectie antieke kunst. In Splendors of the Ancient East wordt deze afdeling Oudheden gepresenteerd, met voorwerpen van bronstijd tot islamitische tijd op groot formaat, vol afbeeldingen en essays. Voor de liefhebber: deels in het Arabisch, deels in het Engels geschreven.

De Cyrus Cylinder komt ook uit het Oosten, maar bevindt zich in het British Museum, dat aan het voorwerp een boek heeft gewijd: The Cyrus Cylinder and Ancient Persia. Toen de Perzische koning Cyrus de Grote (550-530 v.Chr.) in 539 Babylon innam, liet hij een tekst optekenen met regels voor het overwonnen volk. Ook deze catalogus staat bol van afbeeldingen en achtergrondteksten.

Over antieke teksten gesproken: de speurtocht naar het Lineair B is hot. Was er eerst aandacht in The Man Who Deciphered Linear B, dat het verhaal vertelt van Michael Ventris en hoe hij Lineair B ontcijferde, nu is er Riddle of the Labyrinth van Margalit Fox, over de drie wetenschappers (Evans, Kober en Ventris) die samen het mysterieuze schrift ontcijferden. Goed ontvangen door Charlotte Higgins in The Guardian, die vooral de levendige vertelkwaliteiten van Fox waardeert.

Last, but certainly not least: er is weer een nieuwe GreenYellow verschenen, en wel van Sophocles’ Philoctetes, verzorgd door Seth L. Schein (University of California).

======================================

DWAASHEID

Van iemand met een academische titel verwacht je meer inzicht dan dat ze een van de personages op het borstpantser van de Augustus van Primaporta identificeert als Nehalennia. Uw redacteur maakt zich kwaad maar het haalt natuurlijk niets uit.

Roger Pearse fileert een kwakhstorische theorie over het Testimonium Flavianum.

======================================

INTERNET

Een redelijk compleet overzicht van wat er zoal aan digitale Griekse en Latijnse teksten online is.

De Assyrische koningsinscripties gaan online.

======================================

ZOMAAR KORTING

Drie Livius-docenten hebben twee boeken uitgegeven bij Karwansaray. Josho Brouwers’ boek over de Griekse krijgskunst, Henchmen of Ares, verschijnt in november en is hier al te bestellen met 40% korting.

Korting is er ook op het boek van Bosman & Lendering, Edge of Empire: vul bij “discount code” het woord “Liviuskorting” in en u betaalt 20% minder. Ideaal om als kerstcadeau voor Nederlanders in het buitenland.

======================================

Oude nieuwsbrieven zijn te raadplegen via de website van het Rijksmuseum van Oudheden (2009, 2010, 2011, 2012, 2013) en bij Aantekeningen bij de Bijbel. Als u de nieuwsbrief wil steunen, kunt u een donatie doen op rekeningnummer 67.07.91.121 t.n.v. Livius, o.v.v. Ondersteuning Nieuwsbrief. Dank u wel. (Als u niet in Nederland woont: IBAN NL NL26INGB0670791121 BIC/SWIFT INGBNL2A.)

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij