Dit is de negenennegentigste aflevering van de Livius Nieuwsbrief, een maandelijks verschijnend mailtje voor mensen met belangstelling voor de antieke wereld. Het wordt uitgegeven door Livius.

De nieuwsbrief is gratis en u kunt hem doorsturen aan wie u maar wil; voor adreswijzigingen en afmeldingen volstaan uitsluitend mailtjes naar nieuwsbrief@livius.nl.

Zomaar eens een cursus uit het Liviusaanbod: de reis naar Petra (en de rest van Jordanië).

Jona Lendering (redactie)

======================================

NIEUW OP DE LIVIUS-WEBSITE

Weinig op de Livius-site, die wacht op een restyling, maar uw redacteur heeft in augustus/september een dag-bij-dag-verslag geschreven van Xerxes’ veldtocht naar Griekenland. Het overzicht, dat in de vorige nieuwsbrief zo opvallend niet was voorzien van een link, is daar. Plus: twee recente publicaties over Julianus de Afvallige.

In de reeks museumstukken: Babylonische astronomie, de Augustus van Primaporta en Germaans aardewerk.

======================================

EGYPTE

De onvermijdelijke doctor Zahi Hawass was lange tijd de running gag in deze nieuwsbrief, maar inmiddels is het niet langer grappig: de National Geographic Society lijkt steekpenningen aan hem te hebben betaald. Dit verhaal gaat een vervolg krijgen, want de echte vraag zou wel eens kunnen zijn welke serieuze instellingen dat niet hebben gedaan.

Zoals al eerder is gedaan met prehistorische grotschilderingen die te kwetsbaar waren om aan het publiek te tonen, wil men nu een kopie bouwen van het graf van Toetanchamon. Waar deze broche overigens vandaan komt.

De theorie, nu een jaar of twee oud, dat de twaalfde eeuw v.Chr. werd getypeerd door een grondige klimaatomslag, begint steeds duidelijker gestalte te krijgen.

Het maandelijkse gesleep met mummies: 1, 2.

En verder: satire in faraonisch Egypte (let niet op de gratuite politieke opmerkingen), graf in Abusir, het graf van de beeldhouwer die de beroemde kop van Nefretiti maakte, beeld van Ramses II in Sharqiya (met vervolg).

======================================

HET OUDE NABIJE OOSTEN

Het ontstaan van het schrift in Mesopotamië.

Een heel interessant bericht over Hurritische (vroeg-Hittitische) vondsten in Istanbul, verder westelijk dan ooit voor mogelijk werd gehouden.

Het effect van migratie op de etnische samenstelling van de bevolking in Mesopotamië blijkt gering te zijn geweest. Niet dat migratietheorieën de afgelopen halve eeuw serieus zijn genomen, overigens.

Dit kan leuk worden: in Persepolis zijn vondsten gedaan uit de tijd van Cyrus de Grote.

Om helemaal blij van te worden: met antieke zaden is een dadelpalm opgekweekt. Sommige gewassen zijn door de eeuwen heen zo ver veredeld, dat de oorspronkelijke vorm niet meer bestaat, en dat is erg, want de oergewassen waren vaak sterker dan de jongere, gespecialiseerde gewassen. Het terugwinnen is belangrijk om planten en bomen te hebben die tegen nieuwe ziektes resistent zijn. Met de dadelpalm valt de afstand tussen oergewas en moderne boom wel mee, maar het is goed dat dit soort onderzoek plaatsvindt.

Waar journalistiek overgaat in propaganda: van een zwaar-beschadigde christelijke kerk in Syrië wordt kritiekloos overgenomen dat ze rond 200 zou zijn gebouwd over een Jupitertempel.

Terwijl de ondergang van Aleppo onvermijdelijk wordt, wordt er ook nog archeologisch onderzoek gedaan in Syrië: in het druzische stadje Sweida, helemaal in het zuiden.

En verder: menselijk hersenweefsel uit Seyitömer Höyük, Iraakse nederzetting te Gunduk, Hittitisch heiligdom te Oymaağaç, de opgravingen te Sidon, opgravingen in Koerdisch Irak, Tyrisch purper, plus: een heerlijk nietszeggend artikel over een kleitablet, gevonden bij Alacahöyük, waarvan niet wordt verteld wat er nou op staat.

======================================

DE OUDE GRIEKEN

Voor wie nog wil beweren dat de wijnrank betrekkelijk laat in Griekenland werd geïntroduceerd, is er dit bericht.

Reconstructie van oud-Griekse muziek: het is vaker gedaan maar blijft leuk. Dat geldt ook voor de reconstructie van gekleurde standbeelden.

Lang geleden had deze nieuwsbrief elke maand een stukje over de Elgin-marbles. Een nieuwe aflevering in de soap.

En verder: archaïsche porticus bij Argilos, het theater van Sparta en een Thracische wijnkelder uit de zesde eeuw v.Chr.

======================================

ROME EN ZIJN RIJK

Vorige maand werd een intact Etruskisch graf gevonden dat – de Italiaanse archeologie zijnde de Italiaanse archeologie – meteen werd geïdentificeerd als de laatste rustplaats van een broer van de Romeinse koning Tarquinius Priscus. Inmiddels is vastgesteld dat er een vrouw ligt begraven, maar dat zal niet verhinderen dat ze in de PR toch de broer was van de Romeinse vorst.

Indachtig het oudhistorische spreekwoord “als je maar een interpretatie van twintig jaar geleden weerlegt, lijk je altijd vernieuwend” de rehabilitatie van keizer Tiberius.

En verder: de stichting van Aosta, de aquaducten van Rome, een vierde-eeuwse tempel in Rome, scheepswrak in Narbonne, de Hadrianustempel te Efese, Portugees Alcoutim, de legioenbasis van Novae, Aphrodite en Kerberos uit Hierapolis, godenbeelden uit Milete, plus nieuwe opgravingen in Andriake, waar ene Nikolaas van Myra zijn kerkje bouwde.

======================================

BENOORDEN DE ALPEN

Het gaat niet zo goed met de Nederlandse archeologie: documentaire van Een Vandaag.

Het Romeinse wegdorp Belginum blijkt groter te zijn dan men vermoedde.

Indrukwekkende opgraving van een tijdens de Grote Volksverhuizingen uitgemoord Zweeds dorp. Uit dezelfde tijd en regio: de muur die de Juten/Denen moest scheiden van de Saksen, blijkt uit de Late Oudheid te dateren.

Het maandelijkse lijstje uit Groot-Brittannië: IJzertijdfort bij Kenfig, herdatering van Romeinse wegen, Romeinse villa bij Devizes, fenomenaal mooie stenen adelaar uit Londen, kindergraf (locatie niet bekendgemaakt), plus een buste van Nero – o nee, wacht.

En verder: vissersbedrijf aan de Seine en muntvondst in Stein.

======================================

ISRAËL, JODENDOM EN CHRISTENDOM

Dat had u natuurlijk nóóit verwacht in Israël, het land waar de archeologen altijd zo voorzichtig zijn met hun interpretaties: het graf van koning Herodes is dus toch niet gevonden.

Spaans zilver in zuidelijk Fenicië is ook interessant zonder gezochte bijbelse parallel.

Jeruzalem: een vloektablet uit de vierde eeuw en een artikel over de – je verwacht het niet – gepolitiseerde archeologie in die stad.

En verder: de waterwerken van Megiddo, joden en christenen bezochten ooit hetzelfde heiligdom te Migdol, eindoordeel inzake het Joas-tablet.

======================================

OVERIG

Liviusdocent Richard Kroes over archeologie in de Nederlandse “Bible belt”.

En verder: een zonnewijzer uit de Late Bronstijd in de Oekraïne en robotslangen op een opgraving.

======================================

BOEKEN

De boekenrubriek in de Livius Nieuwsbrief wordt verzorgd door Lujzika Adema van Kooten van de Amsterdamse Athenaeumboekhandel.

Paul Erdkamp heeft de redactie verzorgd voor een nieuw deel in de reeks Cambridge Companions: Ancient Rome. Het boek bevat 31 artikelen over diverse onderwerpen van verschillende specialisten, waaronder Walter Scheidel (die eind vorig jaar het deel Roman Economy voor zijn rekening nam), Arjan Zuiderhoek en Paul Erdkamp zelf. Verdeeld over zes thema’s (waaronder stedelijke ontwikkeling, logistiek en dagelijks leven) gaan de artikelen in op onderwerpen variërend van watervoorziening tot de opkomst van het Christendom.

Ook over Alexander en Darius is een boek met artikelen verschenen, onder redactie van Diederik Burgersdijk, Wouter Henkelman en Willemijn Waal. De historische Alexander wordt vooral aan de hand van Perzische bronnen gereconstrueerd, de mythische Alexander wordt juist vanuit literair perspectief bezien. Artikelen in de bundel zijn van de hand van verschillende specialisten binnen en buiten de klassieke wereld, waaronder Eric Moormann, Henk Singor en Robbert Bosschart.

Aan meer figuren uit de oudheid wordt deze maand een boek gewijd. In Nero. Drie gezichten van een populaire keizer doet historicus en archeoloog Sam van Overmeire zijn best de keizer van een positiever imago te voorzien dan gebruikelijk is, door antieke bronnen zoals Suetonius en Tacitus te weerleggen en zich onder andere te beroepen op archeologische vondsten. Lees hier de recensie.

Ruim een jaar na het verschijnen van de hardback is Pursuits of Wisdom nu ook als paperback verkrijgbaar. John M. Cooper onderzoekt de aloude vraag Hoe het beste te leven?, volgens zes stromingen uit de antieke filosofie, van Socrates tot Plotinus. Erudiet en omvangrijk.

Over die levensvraag heeft natuurlijk ook Seneca zich gebogen. Na Lengte van het Leven (De brevitate vitae) heeft Vincent Hunink nu zijn Innerlijke Rust (De tranquillitate animi) vertaald. Seneca’s stoïcijnse filosofie in de markt gezet als ‘cursus timemanagement’ voor stressvolle tijden.

======================================

DWAASHEID

Het is weer lekker: tien overeenkomsten tussen het Romeinse Rijk en Amerika. Graag ook eens een overzicht van tien verschillen.

David Meadows introduceert een handig hulpmiddel om kwakhistorici te ontmaskeren.

En verder: de Ark van het Verbond (“for just $24.50!”); Jezus als verzinsel.

======================================

INTERNET

Cadeautje: Andrew George’s uitgave van het Gilgamesj-epos (en kijk hier even wat u bespaart). Om teleurstellingen te voorkomen: geen vertaling.

======================================

ZOMAAR KORTING

Drie Livius-docenten hebben twee boeken uitgegeven bij Karwansaray. Josho Brouwers’ boek over de Griekse krijgskunst, Henchmen of Ares, verschijnt in november en is hier al te bestellen met 40% korting.

Korting is er ook op het boek van Bosman & Lendering, Edge of Empire: vul bij “discount code” het woord “Liviuskorting” in en u betaalt 20% minder. Ideaal om als kerstcadeau voor Nederlanders in het buitenland.

======================================

Oude nieuwsbrieven zijn te raadplegen via de website van het Rijksmuseum van Oudheden (2009, 2010, 2011, 2012, 2013) en bij Aantekeningen bij de Bijbel.

Als u de nieuwsbrief wil steunen, kunt u een donatie doen op rekeningnummer 67.07.91.121 t.n.v. Livius, o.v.v. Ondersteuning Nieuwsbrief. Dank u wel. (Als u niet in Nederland woont: IBAN NL26 INGB 0670 7911 21 BIC/SWIFT INGBNL2A.)

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij