Iedereen die een beetje het filmnieuws bijhoudt, weet dat er een nieuwe aflevering van de Hobbit is verschenen. Een vriend van mij schreef zijn ervaringen hierover op FaceBook en voor de grap plaatste ik deze foto met de melding dat mijn kleine huisdiertje meteen een fan was van Smaug. Natuurlijk de foto is zo nep als het maar kan en hij kon erom lachen. Hij reageerde met de opmerking "Het is interessant om te zin hoe dit soort draken symbool staan voor het kwade. Misschien niet jouw huisdier maar wel waar hij in principe toe kan uitgroeien: een soort Smaug."

En daarmee komen we meteen tot de kern van de zaak, de draak Smaug vertegenwoordigd in de film het kwade en hoe ga je daarmee om. Toen Tolkien deze draak de naam Smaug gaf had hij daarover nagedacht, hij leidde de naam af van het oud-Engels "smeag", "worm" en in het boek de Hobbit laat hij de hoofdfiguur Bilbo zeggen "iedere worm heeft een zwakke plek", daarmee verwijzend naar Smaug. In onze discussie gingen we verder en kwamen uiteindelijk (hoe kan het ook anders) bij de Bijbel terecht en we vroegen ons af waarom we in oudere vertalingen zoals de Statenvertaling of de King James in het Oude Testament sprake is van een draak en in nieuwere vertalingen dit woord is vervangen door "jakhals" of "krokodil".

In het Hebreeuws wordt het woord tan-neen’ gebruikt en bij het opzoeken bleek dat ook in oude vertalingen vaak verschillende woorden voor worden gebruikt. In Genesis 1:21 wordt gesproken over "walvissen" en in Klaagliederen 4:3 wordt gesproken over "zeekalveren", in de andere gevallen is het woord "draak" gebruikt. Voordat we zeggen dat het verkeerd vertaald is, moeten we wel kijken wat het Hebreeuwse woord mogelijk betekent. Om het kort te maken, de geleerden opperen twee mogelijkheden, het woord is of afgeleid van een woord dat "jakhals" betekent, of het is afgeleid van een woord waarvan we wel weten dat het een (zee)monster gaat. In de meeste gevallen als je het laatste wilt volgen, blijkt dat het dan om een soort reptiel gaat. En daar komt de clue van de oudere vertalingen, een draak is nl. ook een soort reptiel en is een schitterende vertaling als je niet weet om wat voor soort reptiel het gaat. Daarnaast vertegenwoordigde de draak in het Nieuwe Testament het kwade en in veel gevallen blijkt dat ook zo te zijn in het Oude Testament. Het is dus een verouderd maar neutraal woord. Daar tegenwoordig met draak vooral een mythologisch wezen wordt bedoeld, plaatste dit de moderne vertalers voor een probleem en zagen zij een oplossing om te kiezen voor "jakhals" (wat het in sommige gevallen kan betekenen) of "krokodil" (wat een reptiel is). Het probleem met deze laatste keuze is dat je daarmee direct een dier aanduidt en de vraag is of het altijd om een krokodil gaat, mijn voorkeur gaat er dan ook naar uit om een neutralere beschrijving als "(groot) reptiel" te geven.

Komen we nog even terug op de symboliek, het dier tan-neen’ wordt vaak vergeleken met het kwade wat hij meebrengt. Mijn vriend zei het al "Misschien niet jouw huisdier maar wel waar hij in principe toe kan uitgroeien: een soort Smaug." Zolang het kwade maar klein is, kun je het de baas en kun je er misschien ook nog om lachen. Maar blijf je het kwade voeden, dan wordt het groter en groter tot het jou de baas is. En dan heb je een probleem. Zo lezen we dat God tegen Kaïn zegt "Is het niet zo dat u, als u het goede doet, uw hoofd kunt opheffen? Maar als u niet het goede doet, ligt de zonde aan de deur. Naar u gaat zijn begeerte uit, maar ú moet over hem heersen." (Gen 4:7) Het kwade ligt op de loer, maar we kunnen erover heersen. De vraag is of we dit willen, doen we net als Kaïn het niet, dan zal dat als gevolg hebben dat het kwade over ons heerst met alle gevolgen van dien.

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij