Aantekeningen bij de Bijbel
Vragen, overdenkingen en achtergronden over de Bijbel,
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
Twee weken vertraagd – maar u leest in een moment waarom – is hier de honderdenvierde aflevering van de Livius Nieuwsbrief, een maandelijks verschijnend mailtje voor mensen met belangstelling voor de antieke wereld. Het wordt uitgegeven door Livius.
De nieuwsbrief is gratis en u kunt hem doorsturen aan wie u maar wil; voor adreswijzigingen en afmeldingen volstaan uitsluitend mailtjes naar nieuwsbrief@livius.nl.
Jona Lendering (redactie)
======================================
TIEN JAAR LIVIUS
Op 15 maart was het tien jaar geleden dat Livius werd opgericht. U leest er hier meer over. We hebben niet de tijd om het groots te vieren maar hebben wel wat nieuwtjes.
Hartelijk dank voor uw belangstelling voor de nieuwsbrief, de reizen, het journalistieke werk of de cursussen!
======================================
NIEUW OP DE LIVIUS-WEBSITE
De website begint langzaam vernieuwd te raken. Kijk maar. Een enkel woord over de achterliggende ideeën hier.
Op onze zustersite LacusCurtius: Censorinus, De die natali. Latijn en Frans.
En verder: Richard Kroes over de mogelijkheid dat de islam is ontstaan uit het christendom, uw redacteur over Julius Caesar en Edwin de Vries over zijn werkzaamheden in Soedan af: 11, 12, 13.
======================================
EGYPTE
Dat de chronologie van de Bronstijd zeker zou zijn, is puur wensdenken. Een leuke vondst uit Luxor maakt dat weer eens duidelijk.
Ondertussen is er ook een majeure doorbraak: de uitbarsting van de Thera moet echt worden gedateerd in de zestiende en niet in de zeventiende eeuw. De as en het puimsteen van die explosie zijn op verschillende plaatsen gevonden – onder andere boven een paleis van de Hyksos in Egypte – en als die uitbarsting in de zeventiende eeuw zou hebben plaatsgevonden, moet de Hyksos al voor 1600 zijn vertrekken. Ander bewijsmateriaal suggereert dat de verdrijving een halve eeuw later plaatsvond; dat is nu bevestigd, zodat een serieus probleem uit de oude chronologie lijkt te zijn opgelost.
Waarom lachten de mensen in het oude Egypte?
Het is een terugkerend element in deze nieuwsbrief: wat zou het toch fijn zijn als archeologen eens ophielden met overdreven claims. Over Edfu wordt zowaar eens een hype teruggenomen.
En verder: Dakhaliya, Napata, een oude weg, een mummie in Luxor, de Memnonkolossen en de vrijspraak van de onvermijdelijke doctor Zahi Hawass.
======================================
HET OUDE NABIJE OOSTEN
Het bewijs dat de overgang van de Late Bronstijd/Vroege IJzertijd samenging met een klimaatverandering wordt steeds sterker.
De later-dan-aangenomen domesticatie van de dromedaris werd met veel aplomb gebracht. Maar dat weten we al een eeuw of zo. Wat weer wél nieuws is, is de domesticatie van de kat. En daar schrijft dan weer niemand over.
Lief stukje over archaïsche schrijfwijzen in het spijkerschrift.
Soms wordt op de zwarte markt een voorwerp aangeboden met grote wetenschappelijke waarde. In de regel vermijden wetenschappers zulke informatie, aangezien je daarmee mensen aanmoedigt illegaal te graven. Maar hier is een pleidooi dat wetenschappers kleitabletten van de zwarte markt tóch gaan gebruiken. Het zwakke punt in het betoog is dat wetenschappers, zelfs als ze zich beperken tot wat wél legaal is verworven, hun werk niet afkrijgen; het heeft dus geen enkele zin er nóg meer materiaal bij te nemen – zeker als dat leidt tot plundering. (Vgl. de discussie over de Sapfo-fragmenten even verderop in deze nieuwsbrief.)
En verder: Pella, Babylons Ishtarpoort, het jaarlijkse stukje over Hasankeyf, het halfjaarlijkse stukje dat de archeologen weer terug in Irak zijn en dat er nog veel valt te ontdekken, het maandelijkse stukje over Syrië.
======================================
DE OUDE GRIEKEN
Een overzicht met van publicaties over de nieuwe Sapfo-fragmenten. Een commentaar en wat context. (Livius-medewerker Richard Kroes beschreef het amateurisme in de Nederlandse pers.)
Vijf graven gevonden in het Griekse Vergina. Dat is natuurlijk nog niet leuk genoeg. Dus worden ze gelijk gepresenteerd als koninklijke graven.
Vorige maand noemden we de ontdekking van een beeld van Apollo in Gaza. Er is redelijke scepsis over de authenticiteit. Werd vervolgd, vervolgd en vervolgd.
En verder: Pavlopetri (eigenlijke prehistorie, maar soit), mensenoffers op Kreta, de theorie dat Alexander werd vergiftigd weer eens van stal gehaald plus een hellenistisch schooltje.
======================================
ROME EN ZIJN RIJK
Briefje van een Romeinse soldaat aan het thuisfront en een libellus uit de tijd van de christenvervolging van keizer Decius.
En verder: Ampère, l’Arc de Dierrey, Arezzo, Esvres-sur-Indre, Gruaro, Napels (fenomenale foto hier), Romeinse bruggen, Sardes, Side, Sour el-Ghozlane (dat Pompeii te groot is voor adequaat monumentenbeheer, en dat het geld dát er is deels naar de georganiseerde misdaad gaat, is natuurlijk geen nieuws).
======================================
BENOORDEN DE ALPEN
De nieuwe website Archeologie in Nederland.
In Utrecht is een begin gemaakt met de reconstructie van Castellum Hoge Woerd. Even verderop: de Utrechtse Heuvelrug raakte ontbost in de Romeinse tijd.
Zelf eens willen meedoen aan een opgraving? Kom deze zomer naar Nijmegen!
Op Twitter is deze foto van de recent-ontdekte Romeinse trainingskampen bij Xanten. (Bedankt, René Voorburg van Vici.org.)
Er is twijfel aan de authenticiteit van de Warren Cup in het British Museum. Ietwat ergerlijk is dat de berichtgeving er een soort wedstrijd Duitsland – Engeland van maakt.
Bij het Duitse Rülzheim is een grote schatvondst gedaan, die vanzelfsprekend wordt opgeleukt door naar de Nibelungen te verwijzen. De kritiek is niet mals: 1, 2.
Het haalde het internet niet, maar de Vecht wordt momenteel schoongemaakt en dat leverde zowaar een Romeins bronsstuk van keizer Titus op en een eerste-eeuwse mantelspeld. Leuk detail is dat de aanslag op de speld alleen op het land kan zijn ontstaan, dus het voorwerp is niet in de rivier verloren maar daar later in terechtgekomen.
En verder: Bar-sur-Aube, Bree, Carnuntum, Chateaumeillant en Haltern.
======================================
ISRAËL, JODENDOM EN CHRISTENDOM
Om blij van te worden: een leuke schotenwisseling over het intellectuele niveau van de antieke gnostici. Deel een, deel twee, deel drie. Van dit soort discussies willen we meer.
De rechtszaak van Jacobovici tegen Zias lijkt doorgang te gaan vinden. De uitslag is niet belangrijk. Het staat immers al vast dat de verliezer de wetenschap is.
En verder: Abel Beth Maacah, een paar nieuwe snippers van de Dode Zee-rollen, kerkruïne overbouwd door een moskee in Diyarbakir, Byzantijnse waterwerken in Tel Aviv.
======================================
OVERIG
Scherpe kop, goede analyse: oudhistorici hebben gefaald bij de uitleg van het oude Griekenland.
Curieus bericht over een piramide voor de Portugese kust. Misschien in de rubriek dwaasheid, maar laten we even afwachten.
Het soort grote-schaal-geschiedenis dat eeuwig zal blijven boeien (geen ironie): de factoren waardoor onze culturele evolutie sneller verloopt. Merk op hoe zorgvuldig het woord “vooruitgang” wordt vermelden.
======================================
BOEKEN
De boekenrubriek in de Livius Nieuwsbrief wordt verzorgd door Lujzika Adema van Kooten van de Amsterdamse Athenaeumboekhandel, die u de boeken snel zal leveren als u gebruik maakt van de onderstaande links.
In deze editie: een Romeins kookboek, een Top 5, twee zeer compacte, maar informatieve boeken en een scherpe aanbieding voor een prestigieuze publicatie.
Wat at een soldaat en de inheemse bevolking van het Romeinse Limesgebied? Archeoloog en museumkundige Claudia Vandepoel is met haar Historische Keuken gespecialiseerd in de Romeinse eetgewoonten. Door het (laten) proeven van historische recepten brengt ze het verleden dichterbij. Sapor Limitis, de Smaak van de Limes is het bijbehorende kookboek en staat vol met Romeinse recepten uit het Limesgebied. Van relatief obscuur geworden groenten als pastinaak tot inmiddels weer hippe ‘superfoods’ als spelt, maar ook met mosselen en lamshachee. Eet smakelijk!
Nieuw in deze boekenrubriek: de maandelijkse Top 5 best verkochte titels op de afdeling Klassieken:
Confronting the Classics, het nieuwste boek van Mary Beard, is nu ook verkrijgbaar als paperback. Behoorlijk wat compacter en dan ook meer dan twee keer goedkoper dan de wel veel mooier uitgegeven hardcover, maar met dezelfde interessante, zij het wat oude recensies en artikelen over de klassieken. Lees hier een recensie.
Het kan nóg compacter. De volledige klassieke literatuur in zo’n 125 pagina’s en in handformaat: er is een nieuw deeltje verschenen bij de Oxford Very Short Introductions: Classical Literature, verzorgd door William Alan. Een behandeling van de verschillende genres, auteurs en perioden in de klassieke literatuur, zoals de andere delen in de serie zeer beknopt, maar toch zeer informatief en scherp geformuleerd.
Onlangs succesvol bij Athenaeum gepresenteerd: Stoic Sage van René Brouwer, die als hoogleraar verbonden is aan de vakgroepen rechtsgeleerdheid en wijsbegeerte van zowel de Universiteit Utrecht als de Humboldt Universiteit in Berlijn. Het boek is nog tijdelijk beschikbaar voor de feestelijke introductieprijs van €49,95 (in plaats van €90,95).
======================================
DWAASHEID
Uw redacteur wond zich op over de mythe van “zwart Egypte”.
En verder: dit boek mag in geen bibliotheek ontbreken! De auteur heeft immers een kandidaatstitel in “Radio, TV, & Film Production” en niet minder dan 250 uur (dat zijn meer dan acht weken!) college gehad over Hebreeuws, Grieks, Latijn, Aramees, Judaïca, de Bijbel, archeologie en geologie. Als dat iemand niet kwalificeert als oudheidkundige, wat dan wel?
======================================
INTERNET
De website van het Allard Piersonmuseum is vernieuwd.
De Engelse Loeb-reeks, met tweetalige edities van antieke teksten, kondigt een digitaliseringsproject aan. Het cruciale “free access” ontbreekt, maar laten we ze het voordeel van de twijfel gunnen.
Hoe slecht is de Wikipedia? Een case study.
En dat kon dus twintig jaar geleden niet: een mooie landkaart van het menselijk DNA. Om een uurtje mee te spelen.
======================================
EN TOT SLOT
Nog zesenzeventig dagen tot het Romeinenfestival! Het eerste weekend van juni in Nijmegen.
======================================
Oude nieuwsbrieven zijn te raadplegen via de website van het Rijksmuseum van Oudheden (2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014) en bij Aantekeningen bij de Bijbel. Als u de nieuwsbrief wil steunen, kunt u een donatie doen op rekeningnummer IBAN NL26 INGB 0670 7911 21 t.n.v. Livius, o.v.v. Ondersteuning Nieuwsbrief. Dank u wel. (Als u niet in Nederland woont: BIC/SWIFT INGBNL2A.)
Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!
