Aantekeningen bij de Bijbel
Vragen, overdenkingen en achtergronden over de Bijbel,
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
Dit is de honderdentiende aflevering van de Livius Nieuwsbrief, een maandelijks verschijnend mailtje voor mensen met belangstelling voor de antieke wereld. Het wordt uitgegeven door Livius.
De nieuwsbrief is gratis en u kunt hem doorsturen aan wie u maar wil; voor adreswijzigingen en afmeldingen volstaan uitsluitend mailtjes naar nieuwsbrief@livius.nl.
Zomaar eens een greep uit het Liviusaanbod: ga mee naar Griekenland of Iran, of kom in Hoorn naar de cursus over islamitische kunst!
Jona Lendering (redactie)
======================================
NIEUW OP DE LIVIUS-WEBSITE
We hebben ongeveer een kwart van het werk rond de websitevernieuwing erop zitten, maar er zijn in de nieuwe stijl interessante pagina’s beschikbaar: Aardenburg, Ai Khanum, Akitu, Alexander of Molossis, Arbela, Bactria, Clitus, Cynoscephalae, Corbulo, Dorieus en Nectanebo II.
Uw redacteur bezocht Bulgarije en blogde over het museum van Vratsa, de Moesische limes, het monument bij Adamclisi en het Thracische graf van Karanovo. Hij had ook nog wat museumstukken op het vizier: een ander Thracisch graf, het mogelijke portret van Artaxerxes III in het Allard Pierson-museum, een bijzondere sarcofaag, de apotheose van Homeros en een authentiek broodje aap.
======================================
HET MOOISTE VAN DE MAAND
Het mooiste van de maand: vijf Romeinse schrijftabletten uit Dürres.
======================================
EGYPTE
De trappenpiramide in Saqqara wordt gerestaureerd en daar is kritiek op. En die werd weer weerlegd of zo.
Interessant online-project over Karnak.
Om blij van te worden: een scarabee van Sheshonq, gevonden in Jordanië.
En verder: klimaatveranderingen, haarextensies, ijzerwinning, Luxor, koninginnemummies en vrouwenlevens.
======================================
HET OUDE NABIJE OOSTEN
ISIS gaat verder met de vernietiging van erfgoed in Irak en Syrië (meer, meer, meer, meer,). Dit bericht is echter wat misleidend: zeker, Doura Europos is in handen van de islamisten, maar de fresco’s die bij het bericht zijn afgebeeld, zijn veilig in Damascus en worden niet bedreigd. Niet nu, althans.
Wat zoiets nou betekent, dat het erfgoed wordt verwoest? Judith Weingarten blogt over een interessant en bedreigd graf in Palmyra. Straks hebben we dat soort verhalen niet meer.
Uiteraard worden oudheden aan het westen verkocht. Geleerden roepen nu de VN op in te grijpen in de handel in oudheden, maar dat is uiteraard een beetje raar, want handel in geplunderde oudheden is natuurlijk al verboden.
Je kunt het presenteren als “we bouwen de ark van Noach opnieuw”, zoals men ook doet, en dan genereer je zeker media-aandacht. Je kunt ook netjes zeggen dat je onderzoekt hoe antieke schepen in elkaar staken – dan krijg je weliswaar minder aandacht maar schep je ook geen verkeerd beeld van wat oudheidkundigen nou eigenlijk doen.
Een bekende hoax, gepropageerd door anti-islamitische activisten, was dat Iran met een stuwdam het graf van de “Arische” koning Cyrus de Grote in Pasargadae onder water zou zetten. Dat gebeurde niet, en dus steekt men de hoax nu in een ander jasje.
En verder: Hasanlu.
======================================
DE OUDE GRIEKEN
Amfipolis bleef in het nieuws 1, 2, 3, 4, 5 (nee natuurlijk), 6, 7, 8, 9, 10 met een goede website – en toen werd het nieuws zelf nieuws: 1, 2, 3 (“all circus, no bread”), 4. Voor het goede begrip: het graf zelf is al een halve eeuw bekend. Vorig jaar zijn de opgravingen begonnen, deze maand kregen we allemaal mooie plaatjes maar nul nieuws, tot het ineens stil werd. Dat kan goede redenen hebben maar het zou in elk geval uw redacteur niet verbazen als de hype niet werd waargemaakt.
Er promoveren wekelijks mensen, en doorgaans zijn die proefschriften te specialistisch om hier te worden vermeld, maar de Myceense aanwezigheid in het zuidwesten van Turkije maakt nieuwsgierig. En als bonus nog een Myceens graf.
En verder: Selinus, Magarsos, Berenike, Perperikon.
======================================
ROME EN ZIJN RIJK
In de stad zelf: het Gouden Huis, ontwikkeling van het Forum Romanum en het huis van Augustus.
En verder: Anemurium, Harran, Hattusa (geen grap), Issos, leuke vondsten in de legioenbasis Novae, Saint-Prex.
======================================
BENOORDEN DE ALPEN
Nederlanders kijken natuurlijk niet op van een boomerang meer of minder. Alleen al in Zuid-Holland zijn er drie gevonden. Maar in Frankrijk zijn ze verbaasd.
Het maandelijkse lijstje uit Groot-Brittannië: Binchester, Colchester, meer Colchester, Dumfries, en het mithraeum van Londen.
De domesticatie van het konijn vond plaats rond 600 n.Chr. en dat wil dus zeggen dat “Cananefates” geen “konijneneters” betekent.
En verder: Stuttgart.
======================================
ISRAËL, JODENDOM EN CHRISTENDOM
Een vreemd prehistorisch monument in Israël, met voorspelbare speculaties. En een grommend commentaar.
Een hellenistische nederzetting bij Jeruzalem, meer Jeruzalem, en het gebruikelijke politieke geneuzel: 1, 2, 3, 4.
Leuk stuk over tekstkritiek en het Nieuwe Testament.
En verder: Perzische ostraca uit Idumea, heel vroege kerk in Pristina.
======================================
OVERIG
De voltooiing van een woordenboek voor Middeleeuws Latijn, waaraan ruim een eeuw is gewerkt.
Josho Brouwers heeft een mening over musea en licht die toe aan de hand van de vernieuwde Romeinse afdeling van het Allard Pierson-museum.
Artikel over digital humanities past binnen een trend om ze te reduceren tot doorzoekbare archieven en big data. Het wetenschappelijk interessantste, namelijk nieuwe visies op causaliteit, lijkt men niet aan te durven.
En verder: Patara en een Fenicisch scheepswrak.
======================================
BOEKEN
De boekenrubriek in de Livius Nieuwsbrief wordt verzorgd door Roel Salemink van de Amsterdamse Athenaeumboekhandel, die u de boeken snel zal leveren als u gebruik maakt van de onderstaande links.
The Roman Guide to Slave Management is een verhandeling van de fictieve Marcus Sidonius Falx, een Romeinse aristocraat bedacht door Cambridge-historicus Jerry Toner, over het houden van slaven en alles wat daar bij kwam kijken. Het boek wordt omschreven als een “darkly comic tour of Roman institutional slavery”, waarbij de slavernij in de Oudheid tegen een serieus licht wordt gehouden en wordt ingegaan op het belang van slaven in de Romeinse wereld. Met voorwoord van Mary Beard (meest recente boek: Laughter in Ancient Rome). Toner schreef eerder over rampspoed in de Romeinse tijd: Roman Disasters.
Vrouwen stonden in de oudheid net als slaven meestal ook niet op de voorgrond, maar de reeks Women in Antiquity van Oxford University Press schuift hen juist naar voren. Het nieuwste deel van Josiah Osgood gaat over een vrouw genaamd Turia: Turia. A Roman Woman’s Civil War. Uitgangspunt van dit boek is de grafinscriptie waarop de daden van een vrouw staan vermeld die tijdens de burgeroorlogen in de late Republiek haar man, staatsvijand en vogelvrij, hielp overleven. Naast dit spannende element is het ook een boek over het dagelijks leven in de late Republiek. Een eerder deel uit de serie behandelde bijvoorbeeld de Ptolemeïsche koningin Berenice II.
Onlangs werd de vertaling van het bekende werk Oidipous/Antigone van Sofokles heruitgegeven in paperback (vertaling Gerard Koolschijn). Het verhaal van Oidipous, die zijn vader vermoordde en met zijn moeder trouwde, is ook een belangrijke inspiratiebron geweest voor de boeken van Harry Mulisch. Het Nederlands Klassiek Verbond wijdt op 4 oktober een themadag aan de invloed van de klassieke Oudheid op het werk van de Nederlandse schrijver. Op deze dag zal ook een bundel worden gepresenteerd met drie van Mulisch’ verhalen vertaald in het Latijn: Tres Fabellae.
De schrijvers Sallustius, Livius en Tacitus en hun denkbeelden over politiek staan centraal Republicanism, Rhetoric and Roman Political Thought van Daniël Kapust en is nu verkrijgbaar in paperback: “this book develops interpretations of the three historians’ writings centering on their treatments of liberty, rhetoric, and social and political conflict”. Dat het meeste bronnenmateriaal uit de Oudheid niet zozeer de neerslag is van intellectuelen afkomstig uit de hoogste klassen in de samenleving, maar juist meer de wereld van middenklassen weerspiegelt is het onderwerp van Ancient Middle Classes: Urban Life and Aesthetics in the Roman Empire, 100 BCE–250 CE door Ernst Emanuel Mayer.
In het fraai uitgegeven Nationalsozialismus und der Antike gaat de Franse historicus Johann Chapoutot in op hoe Hitler en consorten het erfgoed van de antieke wereld overnamen en het ge-/misbruikten voor propagandistische doeleinden: “Was eignete sich besser als Sparta, um einen neuen Menschen zu schaffen? Welches Beispiel konnte besser sein als Rom, um ein Imperium, ein Weltreich aufzubauen?” Talrijke voorbeelden in architectuur, kunst en sport tonen de “die totalitäre Instrumentalisierung der Antike für ein verbrecherisches Weltbild”.
Top vijf september
======================================
INTERNET
Handige website met foto’s van oud-Egyptische voorwerpen.
======================================
EN TOT SLOT
Uw redacteur heeft net zijn boek over het ontstaan van het christendom en rabbijnse jodendom af en vraagt zich af hoe je dat nu presenteert zonder te vervallen tot de voorspelbare journalistieke frames. Ondertussen bent u alvast uitgenodigd voor de officiële presentatie op zondag 23 november, om 15.30, in het Rijksmuseum van Oudheden.
En u bestelt het boek alvast daar.
======================================
Oude nieuwsbrieven zijn te raadplegen via de website van het Rijksmuseum van Oudheden (2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014) en bij Aantekeningen bij de Bijbel. Als u de nieuwsbrief wil steunen, kunt u een donatie doen op rekeningnummer IBAN NL26 INGB 0670 7911 21 t.n.v. Livius, o.v.v. Ondersteuning Nieuwsbrief. Dank u wel. (Als u niet in Nederland woont: BIC/SWIFT INGBNL2A.)
Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!
