4 oktober is het "dierendag" en maar weinigen zullen zich dan herinneren dat Franciscus van Assisi de dag ervoor is gestorven en op 4 oktober zijn lichaam in een processie door de stad werd gevoerd naar de kerk van San Giorgio in Assisi, waar hij begraven werd. Van hem wordt oa. verteld dat hij sprak met dieren, maar hij heeft veel meer dingen gedaan. Zo ging hij tijdens de kruistochten naar Syrië en dat verhaal is bewaard gebleven dankzij de biografie van Bonaventura:

Maar de gloed van zijn liefde bleef zijn geest aanzetten tot het martelaarschap; nog een derde keer ondernam hij een tocht naar het land van de ongelovigen om door het vergieten van zijn bloed het geloof in de drieëne God te verbreiden. In het dertiende jaar na zijn bekering ging hij namelijk nog eens naar Syrië en stelde hij vastberaden aan vele gevaren bloot om de sultan van Babylon persoonlijk te ontmoeten. Tussen de christenen en Saracenen woedde toen een zo meedogenloze oorlog dat het, hoewel de kampen van beider legers dicht tegenover elkaar lagen, van weerskanten onmogelijk was zonder levensgevaar van het ene kamp naar het andere te komen. De sultan had immers het wrede besluit uitgevaardigd dat wie hem het hoofd van een christen bracht, als beloning een Byzantijns gouden muntstuk zou ontvangen. Maar Franciscus, de onverschrokken ridder van Christus, liet zich niet afschrikken. Hij hoopte in de nabije toekomst het doel waarnaar hij met heel zijn hart verlangde, te kunnen bereiken. Zonder zich van de dreigende dood iets aan te trekken, besloot hij, ertoe gedreven door zijn verlangen voor Christus te sterven, op weg te gaan. En na eerst gebeden te hebben, zong hij, zijn kracht vindend in God, vol vertrouwen het woord van de psalmist: 'Al moet ik door de diepste duisternis van de dood hen, ik zal geen onheil vrezen, want U bent altijd bij mij (Ps. 23:4).'

Als metgezel koos hij een medebroeder uit, Illuminatus - de Verlichte - geheten, een in het licht van Gods genade levend, deugdzaam man, en ging met hem op weg. Op een gegeven moment kwamen ze twee schapen tegen. Die ontmoeting deed de heilige man veel plezier en vrolijk zei hij tot zijn metgezel: 'Vertrouwd op de Heer, broeder! Bij ons gaat immers het woord van het evangelie in vervulling: 'Zie, Ik zend jullie als schapen onder de wolven (Mat. 10:16).' Toen ze wat verder voortgegaan waren, stootten ze op een troep hun tegemoetkomende Saraceense soldaten. Als razende wolven die een aanval deden op schapen, snelden dezen op Gods dienaren toe en overmeesterden ze hen op ruwe wijze. Hun wreedheid en verachting op hen botvierend beschimpten ze hen, bewerkten hen met zwepen en sloegen hen in boeien. En na hen danig toegetakeld te hebben en veel mishandelingen te hebben laten ondergaan, brachten ze Gods dienaren tenslotte - Gods voorzienigheid beschikte het zo - vóór de sultan; juist wat de man Gods had verlangd. Op diens vraag wie hen gezonden had, met welk doel ze gezonden waren, wat voor een zending ze hadden en hoe ze bij hem hadden kunnen komen, antwoordde Christus' dienaar onverschrokken dat hij niet op bevel of met de hulp van een mens door de linies gekomen was, maar dat de allerhoogste God hem er doorheen had laten trekken om hem, de sultan en zijn volk de weg naar het eeuwig heil kenbaar te maken en het ware evangelie te verkondigen. En zo rustig en vastberaden, zo moedig en begeesterd sprak hij tot de sultan over de drieëne God en over Jezus Christus, de Zaligmaker van alle mensen, dat overduidelijk in hem bewaarheid bleek wat het evangelie zegt: 'Ik zal jullie welsprekend maken en een wijsheid geven, die geen tegenstander zal kunnen weerstaan of weerspreken (Luk. 21:15).' Want toen de sultan de wonderbaarlijke begeestering en geestkracht van de man Gods zag, luisterde hij ook graag naar hem; hij drong er met nadruk bij Franciscus op aan bij hem te blijven. Maar Christus' dienaar antwoordde hem, op ingeving van God: 'Als u zich met uw volk tot Christus wilt bekeren, zal ik uit liefde voor Hem graag bij u blijven. En als u er misschien tegenop ziet omwille van het geloof in Christus de wet van Mohammed af te zweren, laat dan een zeer groot vuur ontsteken; samen met uw priesters zal ik dat vuur ingaan, opdat u erachter zult komen aan welk geloof men zich terecht moet houden om zijn grotere zekerheid en heiligheid.' In antwoord hierop zei de sultan tot hem: 'Ik denk niet dat één van mijn priesters bereid is om dat vuur in te gaan of vrijwillig enige foltering te ondergaan om zijn geloof te verdedigen.' Want hij had gezien hoe een van zijn priesters, een hoogbejaarde vertrouweling van hem, zich bij het horen van dat voorstel onmiddellijk uit de voeten had gemaakt. Toen zei de heilige man: 'Ik wil ook wel alleen door dat vuur gaan. Maar dan moet u mij wel, ook namens uw volk, beloven dat u en uw volk tot de christelijke eredienst zullen overgaan wanneer ik er ongedeerd uit zal komen. Mocht ik verbranden, geef dan de schuld aan mijn zonden; maar als Gods macht mij zal beschermen, erken dan dat Christus, Gods kracht en Gods wijsheid, waarachtig God is en Heer en Verlosser van alle mensen.' De sultan zei hierop dat hij het niet waagde hierop in te gaan en eventueel de laatste keuze te moeten doen, omdat hij dan een oproer van het volk vreesde. Wel bood hij de man Gods vele kostbare geschenken aan. De heilige echter, die niet op aardse bezittingen uit was, maar alleen verlangde zielen te redden, wees die geschenken vol verachting af als waren ze slijk. Toen de sultan zag hoe volkomen de heilige man al het aardse verachtte, was hij er zeer van onder de indruk en achtte hem daarom nog meer. En ofschoon hij zich niet tot het christelijk geloof wilde bekeren, of er misschien ook de moed niet toe had, toch vroeg hij de dienaar van Christus eerbiedig de geschenken aan te nemen en ze voor zijn zielenheil aan arme christenen of kerken te geven. Ook op dit verzoek van de sultan ging de man Gods niet in. Vooreerst wilde hij niets met geld - dat hij als een bezwaarlijke last beschouwde - te maken hebben. Maar verder zag hij ook in de ziel van de sultan niet het geringste zaad van een ware godvrezendheid.

Ondertussen was het de man Gods wel duidelijk geworden dat hij met de bekering van dat volk niet de minste vorderingen maakte en dat hij ook het martelaarschap, waarvan hij zich veel voorstellingen had gemaakt, niet kon verwerven. Op ingeving van God keerde hij daarom weer naar het land van de gelovigen terug.

Bron: Bonaventura, Leven van de heilige Franciscus van Assisi. Grote en kleine levensbeschrijving, vertaald door A.A.C. Sier, Haarlem: Gottmer, 1978.

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij