Het Joodse Chanoeka feest is weer begonnen en een goede reden om daar wat over te schrijven. Komt het voor in de Bijbel en hoe is het ontstaan zijn maar een paar vragen die je je kan stellen.

In het Nieuwe Testament lezen we dat Jezus naar de tempel in Jeruzalem gaat als het Chanoeka is "En het was het feest van de vernieuwing van de tempel te Jeruzalem; en het was winter" (Joh. 10:22). Hoe het toen gevierd werd is niet duidelijk uit de Bijbeltekst, maar er was belangstelling voor en we lezen dat ook Jezus tijdens dat feest in de tempel was (vs. 23). De Griekse en daarmee ook in de meeste vertalingen weergegeven naam "feest van de vernieuwing van de tempel" laat zien dat het een herdenkingsfeest is van de inwijding van de tempel. In het Oude Testament lezen we regelmatig over deze inwijding van de tempel, bijvoorbeeld in Num. 7:10-11,84,88;  2 Kron. 7:9; Neh. 12:27 en Ps. 30:1. In alle gevallen wordt gesproken over de inwijding van een heiligdom (tempel of tabernakel) of een onderdeel van het heiligdom en in deze teksten zien we ook de herkomst van de naam van het feest, want in het Hebreeuws lezen we hier ḥănuka ("inwijding").

Echter nergens in het Oude Testament lezen we dat dit Chanoeka-feest een jaarlijks fenomeen is, alleen de tekst in het evangelie van Johannes is een verwijzing hiernaar. In het apocriefe boek 1 Makkabeeën 4:59 lezen we dat nadat de Joden de tempel hadden gereinigd  "In overleg met zijn broers en heel de volksvergadering van Israël bepaalde Judas dat ze, zolang ze leefden, het feest van de altaarwijding jaarlijks acht dagen lang in vreugde en blijdschap zouden vieren, te beginnen op de vijfentwintigste van de maand Kislew". Hier zien we dan ook de eerste verwijzing dat het een jaarlijks feest zou worden en dat het op de 25ste Kislew wordt gevierd. Nu is dat volgens de Hebreeuwse kalender die afwijkt van de onze omdat deze op de maankalender is gebaseerd, maar we kunnen stellen dat het bijna altijd in december wordt gevierd.

Het Chanoeka is een typisch lichtfeest en centraal staat het aansteken van de Nér-tamied, het eeuwige licht, hoewel rabbijn de Vries liever spreekt over het "gestage licht", want zegt hij het licht kan wel eens in een onbewaakt ogenblik uitgaan, net zoals bij het oermodel is het niet een altijd brandend, maar een regelmatig verzorgd licht. Hiermee bedoeld hij het licht van de gouden kandelaar of menorah, die in de tabernakel en later in de Tempel van Salomo en die van Ezra stond. Het Chanoeka is een herdenkingsfeest en we zien hier de link met de menorah uit de tabernakel en tempel. Volgens de legende zouden de priesters ten tijde van de Makkabeeën maar één flesje olie hebben gevonden waarop deze menorah 8 dagen bleef branden (Mishna, Sabbat 21b; Hubarah, Yosef. "Sefer Ha-Tiklāl (Tiklal Qadmonim)". Jerusalem 1964, pp. 75b–79b).

Maar wat is de betekenis van deze menora? De profeet Zacharia (4:1-7) zag ook de menora in een droom en een engel vraagt hem om de betekenis. Hij wist het niet en krijgt dan als antwoord "Niet door kracht, niet door geweld, maar door Mijn Geest [zal het gebeuren], zegt de HEER Zebaot". Dat is waar naar wordt verwezen als het licht wordt ontstoken, dat door God's Geest Zijn wil zal gebeuren.

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij