Aantekeningen bij de Bijbel
Vragen, overdenkingen en achtergronden over de Bijbel,
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
Dit is de honderddertiende aflevering van de Livius Nieuwsbrief met nieuws over de oude wereld. De nieuwsbrief is gratis; voor adreswijzigingen en afmeldingen volstaan uitsluitend mailtjes naar nieuwsbrief@livius.nl.
Jona Lendering (redactie)
===================
NIEUW OP DE LIVIUS-WEBSITE
We zijn nog steeds bezig met de conversie naar een nieuwe stijl, maar er is voor het eerst in tijden ook iets nieuws: de Arameeërs.
Richard Kroes vertelt over de koolstof-14-methode, met speciale aandacht voor kalibratie, isotoopfractionering, het reservoireffect, contaminatie, en wat hij contra-koolstof noemt. Uw redacteur besteedde aandacht aan de moord op Commodus en wijdde een reeks stukjes aan wetenschapsvoorlichting. In de reeks museumstukken: twee boksers uit Thera, een fragment uit de Ilias, het portret van Antiochos II en een Frankisch krijgersgraf.
======================================
HET MOOISTE VAN DE MAAND
In onze erkend subjectief “het mooiste van de maand” genoemde rubriek dit keer het bericht dat Nederlandse en Jordaanse archeologen in de Jordaanvallei een IJzertijdheiligdom hebben gevonden.
======================================
EGYPTE
Egypte heeft de vergunning van een opgravingsteam ingetrokken dat zijn vondsten niet eerlijk presenteerde. Eens kijken of dat goede voorbeeld navolging krijgt. Het ging overigens om deze opgraving, waar onder andere een mummie is gevonden van iemand met de opvallende lengte van 2m10.
Een leuke vondst: kralen uit Denemarken, gevonden in Egypte. Ze illustreren hoe uitgebreid de handelsnetwerken in de Bronstijd waren.
Een nieuwe maand, een nieuw standbeeld van Amenhotep III.
Het maandelijkse gesleep met mummies: 1, 2 – en een relevante vraag.
Mocht u nog twijfelen dat het opduiken van Herakleion, de door de zee verzwolgen stad voor de Egyptische kust, misschien niet gebeurt met de allerlaatste wetenschappelijke technieken, aarzel dan niet langer. Geen meetlint, geen jalon, niets. Met zulke wetenschappers hebben we geen vandalen meer nodig.
En verder: Luxor, meer Luxor, nog meer Luxor, het graf van een koningin in Abu Sir en de Perzische aanwezigheid in Egypte.
======================================
HET OUDE NABIJE OOSTEN
De schade die ISIS aanricht: Syrië, Syrië, Palmyra, Nineve, wetgeving, opinie.
Fascinerend: een onderaardse stad uit het Chalcolithicum in Nevşehir. Vervolg.
Hoe klonk Babylonische muziek? Wat aten de Babyloniërs?
Een Hittitische inscriptie uit Niğde, die ‘’s werelds eerste mijnbouwvergunning zou zijn.
En verder: Perzen in Gaza.
======================================
DE OUDE GRIEKEN
Amfipolis, wat zou ervan zijn geworden? Inderdaad, de hype werd niet waargemaakt. Wat de opgravers eerst tegenspraken, dat het graf was geplunderd, bleek gewoon waar. Gelukkig kun je altijd iets verzinnen waarom het met Alexander de Grote had te maken. Dit had zonder hype gewoon mooi en leuk kunnen zijn. Nu is vooral het vuige vooroordeel bevestigd dat archeologen maar wat aanrommelen.
Vorige maand berichtten we over de ontdekking van een tekstsnipper van een hellenistisch geschiedwerk: hier leest u er meer over.
Om blij van te worden: op een palimpsest (een stuk perkament dat voor de tweede keer is beschreven maar waarvan de oorspronkelijke tekst nog leesbaar is) is een fragment ontdekt dat van Dexippos zou kunnen zijn en betrekking heeft op de barbaarse inval in Griekenland in 251 n.Chr.
Politiek getint stuk over de teruggave van oudheden: krijgt Cyprus terug wat de Turken sinds 1974 hebben meegenomen?
En verder: een sarcofaag uit Klazomenai, de helm van een Griekse huurling, Pafos, Platamonas en een palindroom.
======================================
ROME EN ZIJN RIJK
Was Vitruvius het pseudoniem van Augustus’ vriend Agrippa?
Het belang van water voor het Romeinse Rijk. En over het onbewezen belang van klimaatverandering voor de geschiedenis van opgemeld wereldrijk.
Antieke mozaïeken waren niet alleen decoratief maar dienden tevens om kwaad af te weren.
En verder: Rome zelf, Romeins beton, goudmijnen in Spanje, Smyrna, Viminacium, Capitolias, Byzantium/Constantinopel en Byzantijnse scheepswrakken.
======================================
BENOORDEN DE ALPEN
Een Romeins grafveld in Rijswijk, met onder andere bijzettingen waarbij de overledenen niet zijn gecremeerd maar – en dat is ongebruikelijk – begraven. En even verderop: een muntschat in Den Haag.
En verder: parasieten-eitjes uit de IJzertijd en een zwaard uit Woerden, waarmee de donkere eeuwen na de Oudheid iets minder donker zijn geworden.
======================================
ISRAËL, JODENDOM EN CHRISTENDOM
Oppervlakkige stukjes over de ster van Betlehem horen bij kerstmis als een piek bij een kerstboom. Ook dit jaar weer, maar sommige stukjes groeven wat dieper: Judith Weingarten schreef er hier over, Govert Schilling daar, Tim Trachet daar en tot slot was er ook dat nog.
De synagoge waar Jezus “wellicht” predikte, werd ontdekt, gelukkig net op tijd om mee te profiteren van de kritiekloze kerstjournalistiek. De kritiek werd genegeerd, want ja, wie leest er nou Italiaans?
En het was natuurlijk ook chanoeka, dus een artikel over de Makkabeeën werd ook kritiekloos overgenomen.
De wens is weer eens de vader van de gedachte als we zes zegels uit de tiende eeuw v.Chr., gevonden in Gaza, opvatten als bewijs dat koning David heeft bestaan. Toch zou er wel eens een bevestiging van een deel van het Bijbelverhaal op komst kunnen zijn. Een nieuwe theorie over David ziet er zo op het eerste gezicht niet al te geforceerd uit.
De vraag of de evangelisten dachten dat Jezus naakt was bij de opstanding klinkt als plaagstoot. Maar lees voor uzelf.
En verder: Bronstijd-kleitabletfragmenten uit Jeruzalem, het dieet van kopermijnwerkers, Rosh Ha-‘Ayin, negen snippers van de Dode Zee-rollen, Herodion, gedoe op de Tempelberg plus wat een bijbels filoloog zoal niet weet.
======================================
OVERIG
De must read van de maand: Theo Toebosch ging in op de Green Collection, die verdacht snel is ontstaan. Vergelijk. Vergelijk. Gelukkig komt er wetgeving.
Dit zou wel eens belangrijk kunnen gaan worden: onderzoekers zijn erin geslaagd uit oud perkament DNA te isoleren.
Het ideologische karakter van de archeologie in het Midden Oosten. Uiteraard is het volstrekt ondenkbaar dat in ons verlichte Nederland de politiek historisch bewustzijn zou benutten om de nationale identiteit te versterken.
Slecht nieuws over Archeon – en het weerwoord.
En verder: het ontstaan van de akkerbouw, de datering van de stichting van Karthago.
======================================
BOEKEN
De boekenrubriek in de Livius Nieuwsbrief wordt verzorgd door Roel Salemink van de Amsterdamse Athenaeumboekhandel, die u de boeken snel zal leveren als u gebruik maakt van de onderstaande links.
In 2009 publiceerde emeritus hoogleraar archeologie en oud-directeur van het Allard Pierson Museum J.M. Hemelrijk het eerste deel van Makron en zijn Makkers – Vaasschilders in Athene 525-475 v.Chr). Hierin benadrukt hij in 31 “colleges” het belang van de Griekse vaasschilderkunst als basis van de westerse kunst en probeert hij het thema op een plezierige manier inzichtelijk te maken voor een groot publiek. Na vijf jaar wachten is er naast een herdruk van het eerste deel eindelijk ook het tweede deel waarin de serie wordt gecompleteerd met nog eens 28 hoofdstukken.
“A compendium of extraordinary stories, facts and anecdotes”, zo wordt het nieuwe boek SPQR: A Roman Miscellany van de bekende oudhistoricus Anthony Everitt samengevat. Samen met journalist Roddy Ashworth schreef hij een geestig en onderhoudend boek over alles wat u wilde weten over het oude Rome. Bent u meer van de Griekse Oudheid dan is Eureka!: Everything You Ever Wanted to Know About the Ancient Greeks but Were Afraid to Ask van classicus Peter Jones een aanrader.
Er is nu een vertaling van Alessandro Barchiesi’s klassieker La Traccia del Modello, voor het eerst uitgegeven in 1984 in Italië, getiteld Homeric Effects in Vergil’s Narrative. Het boek gaat over de grote narratieve invloed van de teksten van Homerus op het schrijven van de Romeinse dichter Vergilius en kan nog steeds worden beschouwd als een standaardwerk op het gebied van de intertekstualiteit.
Als onderdeel van zijn dialogen beloofde Plato dat hij zijn beschrijvingen van de Staatsman en de Sofist nog zou aanvullen met een derde werk over ‘de’ filosoof. Dit werk schreef hij nooit, maar classica Mary Gill beweert in Philosophos: Plato’s Missing Dialogue dat Plato dit bewust niet heeft gedaan omdat hij zijn lezers en studenten wilde stimuleren dit portret zelf te creëren: “Gill reveals how, in finding the philosopher through the exercise, the student becomes a philosopher by mastering his methods.”
Over de late oudheid deze maand een opnieuw uitgegeven klassieker van de bekende oudhistoricus Peter Brown: The Cult of the Saints – its Rise and Function in Latin Christianity, waarin de opkomst en het belang van heiligenverering in het vroege christendom centraal staan, en een mooi boek over de weinig onderzochte maar zeer kenmerkende octagonale architectuur van de laat-Romeinse keizerlijke graftomben: The Roman Imperial Mausoleum in Late Antiquity door kunsthistoricus Mark Johnson.
Top 5
======================================
DWAASHEID
Het gebruik van een ongeldig comparandum – u mag ook zeggen: appels met peren vergelijken – is vermoedelijk de meest gemaakte redenatiefout in de oudheidkunde. Een mooi voorbeeld hier.
Krijgen studenten tegenwoordig soms een cursus open deuren intrappen? Natuurlijk gebruikten mensen pelzen om goudpoeder uit water te filteren, hoe wil je het anders doen? Maar begin niet over het Gulden Vlies.
En uw redacteur is gewoon te moe van alle onzin om nog commentaar te geven.
======================================
INTERNET
Een opiniestuk over wetenschappelijke tijdschriften.
======================================
OVERLEDEN
Willem Willems, die veel heeft geschreven over de Bataven, is overleden. Hij was een van de architecten van het beleid waarmee Nederland de regels van de Conventie van Valletta implementeerde. In Vlaanderen overleed Herman Mussche, de opgraver van Thorikos.
======================================
EN TOT SLOT
Probleem opgelost: niemand hoeft meer naar een museum nu iedereen een Elgin Marble in huis kan hebben.
======================================
Oude nieuwsbrieven zijn te raadplegen via de website van het Rijksmuseum van Oudheden (2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014) en bij Aantekeningen bij de Bijbel. Als u de nieuwsbrief wil steunen, kunt u een donatie doen op rekeningnummer IBAN NL26 INGB 0670 7911 21 t.n.v. Livius, o.v.v. Ondersteuning Nieuwsbrief. Dank u wel. (Als u niet in Nederland woont: BIC/SWIFT INGBNL2A.)
Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!
