Op 20 maart is er een zonsverduistering te zien, alle reden om een al wat ouder artikel over wat een zonsverduistering is opnieuw te plaatsen.

Wat is een zonsverduistering

Een zonsverduistering ontstaat als de Nieuwe Maan recht voor de Zon staat. Daar de Maan een doorsnee heeft van ongeveer 3500 km en op een afstand van de Aarde staat van 356400 km lijkt het of de Zon net zo groot is als de Maan. Dat er niet bij iedere Nieuwe Maan een zonsverduistering komt wordt veroorzaakt door het feit dat de baan van de Maan een hoek maakt van 5 graden met de ecliptica.

Gevolg hiervan is dat de Maan 2 maal per maanmaand een kruising maakt met de ecliptica (=knooppunt). Door de grootte van de Maan is de maximale variabele in het knooppunt 18,5 graden. Tijdens zo’n knooppunt is een Zonsverduistering mogelijk.

Met deze feiten en een aantal rekensommen kunnen we bepalen wanneer en hoe vaak een zonsverduistering plaatsvindt:

• De Aarde draait in 365,25 dagen om de Zon.
• Van de Aarde afgezien legt de Zon ong. 1 graad per dag langs de hemel af.
• De maximale afwijking van 18,5 graden in acht genomen dat een Zonsverduistering mogelijk is tijdens een knooppunt, kom je op ong. 37 dagen per jaar dat een eclips mogelijk is. (365,25/18,5*2=37)
• Om de 29,5 dag is er een Nieuwe Maan. Dat betekent dat er per jaar minimaal 1 eclips is (37/29,5)
• Deze periode, als de Zon in de buurt is van een knooppunt noemt men een eclipsseizoen.
• Deze knooppunten verschuiven gemiddeld 19 graden per jaar, Hierdoor ontstaat per 173 dagen een eclipsseizoen. Er zijn dus gemiddeld 2 (partiële) eclipsen per jaar mogelijk.

Als men verder zou rekenen zou blijken dat na een periode van 54 jaar en 34 dagen een eclips weer in hetzelfde gebied op Aarde zal voorkomen, zij het op een andere meridiaan. Uit deze redenatie blijkt dat op een vrij eenvoudige manier eclipsen zijn te berekenen.

Geschiedenis

Edward Halley ontdekte in Griekse geschriften van Seutos dat de Babyloniërs dit ook al hadden ontdekt en dit de Saros noemden. De betekenis van dit woord lijkt volgens sommige bronnen zijn afgeleid van het Babylonische woord sar wat betekent prins, dit daar prinsen era vertegenwoordigden, net zoals deze eclipsen.

Een van de oudste vermeldingen van een zonsverduistering komt uit China. Het betreft de geschiedenis van Ho en Hi die niet in staat waren de zonsverduistering van 2136 v.C. (of 2159 v.C.) van tevoren konden voorspellen en daarmee een gevaar voor het keizerrijk hadden veroorzaakt. Een onbekende schrijver uit die tijd schreef:

Hier liggen de lichamen van Ho en Hi,

Wier lot, hoewel triest, is rijzende;

Verslagen omdat zij niet konden spioneren

De eclips welke onzichtbaar was.

Als straf voor deze daad werden zij ter dood gebracht, en om de staat te redden werd het volk opgeroepen om veel lawaai te maken, en vuurwerk af te steken. Gelukkig werd de draak, die volgens de keizer de Zon opat, verjaagd en was het keizerrijk gered.

Interessant is dat ze blijkbaar in staat werden geacht om een zonsverduistering te voorspellen.

Zoals reeds hierboven vermeld waren de Babyloniërs ook in staat om dit te doen, zij waren grote wiskundigen en bestudeerden intensief het heelal vanaf hun observatoria, de Zigguraths. Deze Zigguraths waren eigenlijk hoge tempels, vanwaar ze hun goden: de sterren en planeten vereerden. Die observaties waren nodig, daar, als men de gedragingen van de goden wist, ze daar hun voordeel mee konden doen. Uit hun ostraca zijn dan ook vele berekeningen gevonden van positiebepalingen van planeten, conjuncties van planeten en sterren (conjuncties zijn te vergelijken met zonsverduisteringen: diverse hemelobjecten staan voor een waarnemer op een rij, waardoor het een object lijkt), tot zelfs berekeningen van de banen en omloopperiodes van kometen.

De Grieken hebben deze kennis overgenomen en in de 6de eeuw voor Christus was Thales van Milete in staat om een zonsverduistering te voorspellen die het einde van een oorlog betekende tussen de Mediërs en Lydiërs ( 28 mei 585 v.C.).

Anekdotes

Naast deze volken zijn ook observaties van zonsverduisteringen bekend van de Maya’s, Koreanen en Egyptenaren. Leuk zijn de anekdotes die zich afspeelden rondom een verduistering:

• In China en Indonesië maken ze, zoals reeds gezegd, veel lawaai omdat ze dachten dat de Zon werd aangevallen door een draak of zoiets, door het lawaai dachten ze de Zon te helpen en inderdaad het monster werd altijd afgeschrikt.
• In 1504 weigerden Jamaicaanse inboorlingen Columbus voedsel te geven. Om uit deze impasse te komen dreigde hij met maansverduistering. Toen deze dan ook kwam waren de indianen zeer onder de indruk en overstelpten Columbus met voedsel.
• Een soort gelijke gebeurtenis was van de Belg Albert Paulis die in Belgisch Congo gevangen was genomen door kannibalen. Om niet in de kookpot te verdwijnen, dreigde hij dat de Zon zou verdwijnen. Toen de duisternis op het verwachte tijdstip intrad, wierp het opperhoofd zich nederig ter aarde, de Belgische kolonialisten waren in een klap 6000 vierkante kilometer en anderhalf miljoen Afrikaanse kannibalen rijker.
• Op basis van dit verhaal is later het bekende stripverhaal “Kuifje en de Zonnetempel” verschenen. Rider Haggerd heeft in zijn boek “De mijnen van koning Salomo” (1885) een soortgelijk iets beschreven, nu echter als locatie Zimbabwe.
• Helaas zijn er ook heden ten dage nog New Agers die denken dat de huidige verduistering rampspoed zal brengen, ze baseren zich onder andere op de geschriften van Nostradamus. De afgelopen tijd hebben ook veel christenen zich achter dit soort zaken geschaard en denken dat bloedmanen en deze zonsverduisteringen oordelen van God zijn.
• Andere volken, zoals de indianen in Venezuela, zijn romantischer aangelegd en geloven dat de Zon en de Maan de liefde bedrijven.
• De Japanner Masharo Jasuchi zag het allemaal als een big practical joke en beschreef het als volgt: Kleine bleke Maan, eindelijk kan zij de Zon eens voor schut zetten.

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij