De afgelopen dagen hebben we in het nieuws het grote bericht kunnen horen dat er een zegel van Hizkia is gevonden.

Helaas moet we op dit bericht meteen al wat afdingen, want er is geen zegel gevonden maar een afdruk van een zegel, in vaktermen een “bulla” genoemd. Dit maakt natuurlijk het bericht niet meteen waardeloos. Het is altijd interessant om over een in-situ-vondst onder gecontroleerde omstandigheden te spreken. Het object is gevonden door Efrat Greenwald bij de Ophel opgravingen ter plaatse onder beheer staat van de Hebrew University of Jerusalem’s Institute of Archaeology en welke wordt geleid door Dr. Eilat Mazar. We mogen daarom zeker zijn dat het geen vervalsing is (zie ook Ritmeyer). Wat nog opgemerkt moet worden is dat deze zegelafdruk niet in 2015 is gevonden maar al een aantal jaren geleden.

Beschrijving van de zegelafdruk

De afdruk is 9,7 bij 8,6 mm en gedrukt in een 3 mm dikke zachte bulla en langs de randen is het framewerk te zien van de ring waarin de zegel was gezet. Volgens het persbericht staat op de afdruk de oud-Hebreeuwse tekst:

לחזקיהו [בן] אחז מלך יהדה

“Van Hizkia [zoon van] Achaz koning van Judah”

Het woord “zoon van” tussen de blokhaken wijst niet op een beschadigd gedeelte, maar op het feit dat dit, tegen de verwachting in, niet op de afdruk staat. Dit is niet vreemd want het verschijnsel komt vaker voor op zegels omdat de ruimte erop maar beperkt is (zie George Athas, A Seal of King Hezekiah).

Laten we de tekst ontleden, dit is lastig omdat een aantal letters niet goed zichtbaar zijn. Het eerste woord (bovenaan de foto) is de naam “Hizkia”, met in het midden een beschadiging waar de kaf (ק) had moeten staan. Daarna zien we een gedeeltelijke aleph (א) en een klein gedeelte van de cheth (ח), rechtsonder is de letter zain (ז), zodat de naam “Achaz” verdeeld is over twee regels (een aanwijzing dat de beperkte ruimte zo optimaal als mogelijk werd gebruikt). Het derde woord midden onderin is compleet en levert geen problemen op “melech” “koning”. Tot slot is van het laatste woord “jehudah” de dalet (ד) slechts gedeeltelijk zichtbaar, terwijl de he (ה) aan het einde mist vanwege een beschadiging. Echter op basis van andere soortgelijke bullae weten we dat deze normaal aanwezig zou zijn geweest en dat deze hier oorspronkelijk ook op heeft gestaan.

Na deze ontcijfering weten we dat er “Van Hize[k]iah A[ch]az koning van Juda[h]” heeft gestaan en belangrijker dat het om een koninklijk zegel gaat omdat er melech jehudah (koning van Judah) staat. Kijken we naar de achterkant dan vertoont deze afdrukken van twee koorden waarmee de bulla werd vastgehouden aan het document. Helaas is het document zelf niet bewaard gebleven en men vermoedy dat het om een stuk papyrus gaat, welke de tand des tijds niet heeft overleefd.

Bestuderen we de afdruk verder dan zien we het teken anch (de T met het ovaal erboven, rechts), dat in de Egyptische cultuur stond voor “sleutel tot het leven”. Dit teken geeft aan dat de drager onder bescherming van God stond. Het is op meerdere bullae uit diezelfde periode in het gehele Midden-Oosten gevonden, waaronder ook Israëlitische uit de 8ste eeuw v.C. en daarom zeker niet uniek. De constatering van de onderzoekers dat het zegel om die reden pas aan het einde van Hizkia's leven en pas na zijn ziekte zou zijn gemaakt is goed mogelijk. De anch is zeker geen definitief bewijs daarvoor, daar het ook op bullae van andere koningen is gevonden. Het is om die reden eerder een teken van koninklijke macht.

Soortgelijke vondsten

De pers berichtte dat het om een unieke vondst ging. Dit is echter onjuist daar er meerdere bullae zijn gevonden met exact dezelfde tekst. Andere bullae hebben de tekst “Van Hizkia, zoon van Achaz”. (Robert Deutsch, Biblical Period Hebrew Bullae. The Josef Chaim Kaufman Collection, [2003], p. 13-21) Deze bullae zijn niet het enige wat we van Hizkia hebben gevonden. In 2009 werd er melding gemaakt van een vondst van een Lapidar-inscriptie (een in steen gemetselde inscriptie) in Jeruzalem met de naam Hizkia (Peter van der Veen, "König Hiskia in einer neuen Inschrift aus Jerusalem?", Studium Integrale Journal 16 (2009), pp. 51-52). Daarnaast hebben we ook nog de Senherib Prisma of Taylor Prisma waarop de belegering van Jeruzalem wordt vermeld vanuit Assyrisch oogpunt. Deze prisma bevat ook de naam van koning Hizkia (British Museum, zie hier voor de complete tekst in Engels).

De pers heeft er een hele heisa van gemaakt. Het meest interessante aan deze vondst is dat deze in situ, op de plek waar het ooit is terechtgekomen, is gevonden. Dit kan een aanduiding zijn dat Hizkia op die plaats ooit aanwezig is geweest, in ieder geval is een van zijn brieven met zijn zegelafdruk hier terechtgekomen.

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij