‹ Recensie “Een toelichting op de brief aan de Galaten” (David Pawson)Livius Nieuwsbrief - Januari ›
Interlineaire interpretaties
Gepubliceerd op 30-12-2015

Op internet zijn er van de Bijbel verschillende "interlineaire vertalingen", waardoor iemand direct kan zien welke woord in de grondtekst is gebruikt en wat de betekenis daarvan is. Sommige hebben daarbij dan ook nog eens de optie (meestal via een Strong-codering) om naar een lexicon te gaan waar de eventuele overige betekenissen van dat woord uit de grondtekst staan.

Het is een schitterende hulpmiddel, omdat je zo zonder al te veel hulpmiddelen een tekst kan vertalen. Een woord herkennen in een grondtekst kan namelijk echt een crime zijn, ze kunnen in het enkelvoud of meervoud staan, of ze worden gebruikt in een verbuiging en het kan dan voorkomen dat de student een woord nauwelijks herkent. Ook in het Nederlands hebben we dit soort fenomenen, bijvoorbeeld "bieden" in de verleden tijd "boden", of de verbuigingen "aanbieden", "verbieden", "gebieden" die allemaal net een iets andere betekenis hebben. Met een interlineair kan men snel erachter komen welk woord wordt bedoeld.

Sommigen zien dit dan ook als een geweldig hulpmiddel en iemand schreef eens “Voor het lezen van de Hebreeuwse of Griekse grondtekst is dus geen kennis (meer) nodig van de klassieke talen.” En daar is meteen ook de grote valkuil, want een interlineaire vertaling is niet gemaakt om op deze manier erachter te komen welk woord wordt bedoeld en welke betekenis je eraan mag koppelen. Het dient alleen om snel te herleiden welk woord is gebruikt, waarbij als het een goede interlineair is, ook erbij wordt gezegd welke naamval het is en welke verbuiging. Echter in de meeste gevallen moet de student dat nog zelf bepalen en dat betekent dat deze al een redelijke tot goede kennis van de grammatica van deze taal nodig heeft. Laten we als voorbeeld nemen de tekst "U zult niet doden" (Exod. 20:13 WV), in de diverse Nederlandse vertalingen zien we al dat "doden" verschillend wordt vertaald "doodslaan" (SV, HSV, Naardense Vertaling), "moord" (NBV) en "doden" (WV) en geeft al aan dat ze er verschillende betekenissen aangeven. In het Hebreeuws bestaat dit vers uit maar twee woorden, namelijk "niet" en "doden", waarbij het laatste in een Qal (een bepaalde naamval) staat en hieronder moet iedere vorm van doden/moorden worden verstaan, ie. vermoorden, moorden uit bloedwraak (Num 35:27), per ongelijk doodslaan (Deut. 4:42, Joz 20:3); door verkrachting sterven (Richt 20:4), euthanasie, maar ook onderdrukking van armen, woekeren, etc. (cf. Jes 1:21; Jer 7:6,9; Hos 4:2, 6:9). We zien dus dat zo'n op het oog simpel zinnetje al heel wat hoofdbrekens geeft om te vertalen.

Een interlineair als BibleHub geeft dan ook geen enkel handvat, het laat alleen zien welke woorden zijn gebruikt en dat er ook nog eens een letter achter staat, zonder daar een verklaring voor te geven. Zouden we op het Strong-nummer klikken dan zien we daar een versie van Brown-Driver-Briggs waar gelukkig nog staat dat ons woord in de tekst een Infinitive absolute is (in veel gevallen wordt de tekst niet eens genoemd), van de lezer wordt verwacht dat die weet wat dit betekent en daarvoor heb je een grammatica nodig (Op Wikipedia wordt dit slechts zeer ten dele uitgelegd). Toen ik jaren geleden was begonnen met Hebreeuws te leren, kwam ik tot de conclusie dat in deze tekst wordt bedoeld dat iedere vorm van doden niet gerechtvaardigd is, dus zelfs het doden van een vlieg of mug is niet toegestaan. Maar dat staat er niet, er wordt hier gesproken over een "onrechtmatig doden", want in het hele Oude Testament lezen we dat er een rechtvaardige oorlog is en zelfs de doodstraf.

Aan de hand van dit simpele voorbeeld blijkt dat een interlineair handig is om erachter te komen welk woord in de grondtekst is gebruikt, maar ook dat het daarna aan de lezer is om aan de hand van goede woordenboeken en grammatica's erachter te komen in welke verbuiging het woord er staat en zelfs dan zijn er vele voorbeelden te noemen dat het niet meteen duidelijk is. Dit blijkt uit het feit dat op een Bijbelstudiegroep waar ik naar toe ga en waarvan iedereen al minstens 25 jaar of langer het Hebreeuws bestudeerd en sommigen zelfs deze taal aan (internationale) hoge scholen doceren, regelmatig nog in verwarring zijn. We soms meer dan een avond met slechts één tekst bezig zijn om achter de betekenis te komen. Het is om die reden dat ik mensen, die niet een grondtaal van de Bijbel machtig zijn, ten zeerste afraad om een interlineair te gebruiken. Zij hebben de kennis niet van de taal, de grammatica en de subtiele betekenisverschillen die een woord in zich heeft en daarmee is de kans levensgroot dat er een verkeerde keuze wordt gemaakt. We zien dit al bij veel dominees (die een universitaire opleiding hebben) en voorgangers (met een HBO opleiding) terug, het is me namelijk opgevallen dat als die zeggen "eigenlijk staat er" in 90% van de gevallen er een verkeerde verklaring komt. Ik heb het dan nog niet over mensen die helemaal geen opleiding hebben, of daar net aan zijn begonnen.

Mijn advies is dan ook als iemand de Bijbel wil bestuderen om meerdere goede concordante vertalingen te gebruiken (zoals de SV, HSV of Naardense vertaling), de vertalers zijn nl. de grondteksten machtig en hebben terdege nagedacht over de betekenis van een woord. Een concordante vertaling is lastig lezen, is vaak geen goed Nederlands, maar zijn te prefereren boven andere vertalingen (WV, NBV) of parafrases (BGT, Het Boek) welke alleen aangeven wat er ongeveer in de grondtekst heeft gestaan.


Tags: Hebreeuws, Talen, Vertalingen
Gerelateerde onderwerpen: Hebreeuws, Talen

Commentaar

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!


Mede mogelijk dankzij

KlussenKlussen