Dit is de 129e aflevering van de Livius Nieuwsbrief met nieuws over de Oudheid. De nieuwsbrief is gratis; voor adreswijzigingen en afmeldingen volstaan uitsluitend mailtjes naar nieuwsbrief@livius.nl.

Jona Lendering (redactie)

===========================

ROMEINENWEEK

Het is Romeinenweek! Het programma met 369 activiteiten vindt u hier, variërend van wandeltochten en filmvoorstellingen via workshops en exposities tot boekenmarkten en presentaties. Het zou te ver gaan alles te noemen, maar dit arrangement – in één dag het Thermenmuseum, Aken, de Romeinse Katakomben in Valkenburg en Tongeren – leek uw redacteur het leukst om zelf bij aan te schuiven.

Uw redacteur doet aan de Romeineweek mee op zijn blog met deze week een feuilleton over de Bataafse Opstand, boeksignalementen (zoals van dit toffe boek dat u hier bestelt) en een reeks over de geschiedenis van christenen en niet-christenen in het Romeinse Rijk, die, als je er iets dieper op ingaat, heel anders in elkaar steekt dan vaak wordt beweerd: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 en twee aanvullende stukjes 8 en 9.

Verder nog twee Romeinse museumstukken: een Fayyumportret en een grafsteen met daarop een kat. En verder nog een stukje over Alexander de Grote in Oezbekistan – want het kan niet altijd Romeins zijn.

======================================

HET MOOISTE VAN DE MAAND

In onze erkend subjectief “het mooiste van de maand” genoemde rubriek verwijst uw redacteur voor één keer schaamteloos naar een stukje dat hij zelf schreef op nieuwssite Sargasso: acht à negen Romeinse portretten.

======================================

EGYPTE

De zuidgrens van Egypte werd, vanaf de Perzische tijd, bewaakt door een garnizoen van soldaten die werden gerekruteerd in Judea. Niemand heeft dat ooit betwijfeld, maar als er op een hellenistisch monument in die contreien een zespuntige ster wordt ontdekt, zijn de rapen gaar.

En verder: Luxor, Aswan, en Egyptische demonen. En uiteraard het maandelijkse gesleep met mummies.

======================================

HET OUDE NABIJE OOSTEN

Een nieuwe Urartese opgraving (met een foto van een inscriptie die sterk lijkt op een inschrift uit Van).

De verdraaid aardige website van Daan Nijssen heeft een stuk over Touraj Daryaee.

En verder: pottenbakkersovens in Yalda, Hittitische leeuwen in Sorgun, Assyrische grafrituelen.

======================================

BLOED-OUDHEDEN

Het zal niemand zijn ontgaan dat Palmyra werd bevrijd/heroverd/bezet door de troepen van Assad, die er wel propagandistisch raad mee wist. Foto’s. De mijnen zijn geruimd. UNESCO onderzocht de schade , die vooral in het museum aanzienlijk is, en er zijn wat plannen voor restauraties (en dat is dus weer leuk voor Assad). Ondertussen gaan de verwoestingen verder met bijvoorbeeld twee stadspoorten in Nineve.

Zoals u weet: voor elke dief is er een heler. De problemen worden aangewakkerd doordat mensen gestolen goederen afnemen. En dat valt niet te vergoelijken: voor elk gestolen artikel dat op de tafel van een wetenschapper belandt, gaan er méér verloren.

Degenen die opmerken dat ISIS niet als enige profiteert en dat er grote verschillen lijken te zijn tussen de waarde van wat zoek is en de inkomsten, – kortom: mensen die belangrijke kanttekeningen plaatsen – worden vaak bekritiseerd. Een reactie.

In het kader symboolpolitiek: wetgeving en een boog op Trafalqar Square. Uw redacteur heeft zijn twijfels.

======================================

DE OUDE GRIEKEN

In Athene is een interessant vloektablet gevonden.

Even verderop: tachtig skeletten van mensen die zijn geëxecuteerd. De macabere vondst wordt in verband gebracht met de mislukte coup van Kylon.

======================================

ROME EN ZIJN RIJK

De gaafste Romeinse vondst van de maand: een Romeins scheepswrak in de Rode Zee. Wéér bewijs voor de intensieve handel met India, waarvan langzamerhand duidelijk wordt dat die het batig slot vormde op de Romeinse jaarrekening. (Zie ook de boekenrubriek hieronder.)

Een enorme schat van Romeinse munten in Spanje. De NU.nl had blijkbaar redactieborrel en plaatste er maar een bijgeknipte foto bij van de Schat van Echt. (Uw redacteur verwacht dat NU.nl koning Willem-Alexander voortaan afbeeldt met een portret van Willem I.) Voor accuratere foto’s gaat u naar een Spaanse website met Engelse teksten.

Het graf van een Etruskische aristocrate.

Het groeiende bewijs dat de oude wereld in de zesde eeuw zwaar te lijden had van de gevolgen van vulkaanuitbarstingen en daarmee in feite ten onder ging. De Karolingen en de islam vulden het vacuüm.

In de stad zelf: de joodse catacomben zijn open voor het publiek.

En verder: Filadelfia, Sofia, een skeletmozaïek in Antiochië, een ietwat saaie muur in het Bulgaarse Ruse (maar wel een heel hoge), vraagtekens bij de restauratiewerkzaamheden in Pompeii, graven in Akkale (prachtfoto), en Kütahya, een Merovingische baby in Chartres.

======================================

BENOORDEN DE ALPEN

Een interessant stuk over veenlijken.

Het maandelijkse lijstje uit Groot-Brittannië: de Romeinse invasie van Caledonië, de Romeinse weg van Lanchester naar Hadrian’s Wall, Bath, een villa in Wiltshire en een Angelsaksisch graf.

En verder: Carnuntum, handel op de Rijn, Heerlen en de Nationale Onderzoeksagenda voor de Nederlandse archeologie.

======================================

ISRAËL, JODENDOM EN CHRISTENDOM

De Kasteel van Amstel-prijs voor het nieuwsbericht waarmee op de schandaligste wijze naar aandacht wordt gehengeld, gaat naar dit artikel: aanwijzingen dat er verschillende schrijvers in één nederzetting woonden, bewijzen een vrij algemene geletterdheid.  Dat is heel interessant en het bewijst dat is voldaan aan een belangrijke voorwaarde om de Bijbel te gaan schrijven, maar het bewijst dus niet dat dit ook feitelijk is gebeurd. De redenatiefout staat bekend als secundum quid en dat kan iedereen herkennen die op de middelbare school het  leerhuis heeft doorlopen. Het zijn dit soort berichten waarmee de oudheidkunde zichzelf voor schut zet bij iedereen die kan lezen – nou ja, bij iedereen dan die het leerhuis doorliep.

De Kasteel van Amstel-prijs had overigens ook kunnen gaan naar het bericht dat er glas-industrie was aan de voet van de berg Karmel. Het belangrijkste productiecentrum, Tyrus, lag om de hoek en onze bronnen noemen dat de industrie zich daarvandaan zuidwaarts uitstrekte. Nieuwswaarde: nul.

In de Gaza-strook dreigt de ruïne van een Byzantijnse kerk te worden verwoest.

In het kader van de Romeinenweek: het Tiende Legioen Fretensis (u weet wel, Masada) en Paulus’ geestelijke wapenrusting.

Een nieuwe lente, nieuwe aandacht voor het gebeente van Antigonos II, de door Marcus Antonius gedode laatste koning van Juda uit het Hasmonese huis. Het kán kloppen, maar dat hoeven we niet elk jaar opnieuw toegeschreeuwd te krijgen.

En verder: een amulet van Toetmozes III in Jeruzalem en een scarabee uit Dor, voortgezette opgravingen in Huqoq en Magdala, fresco’s in Muǧla.

En o ja, het was Pesach. Het voorspelbare stukje over de Uittocht is dit jaar hier.

======================================

OVERIG

Om helemaal blij te worden: wat leuke conclusies van het DNA-onderzoek. De helft van de Europese bevolking zou afstammen van één man, die leefde in de Bronstijd. Het komt niet helemaal als een verrassing: vorig jaar stamde tweederde van de Europeanen nog af van een handvol mannen in de Bronstijd.

De sociale context van geletterdheid: klinkt als jargon, is ook jargon, maar kan desondanks interessant worden.

Het bericht die je wist dat zou komen: het gebruik van virtual reality om ruïnes te tonen in hun oorspronkelijke staat.

======================================

BOEKEN

De boekenrubriek in de Livius Nieuwsbrief wordt verzorgd door Roel Salemink van de Amsterdamse Athenaeumboekhandel, die u de boeken snel zal leveren als u gebruik maakt van de onderstaande links.

In Moving Romans. Migration to Rome in the Principate gaat de Leidse oud-historicus Rens Tacoma in op het fenomeen van migratie in de Romeinse wereld. Vrijwillige en gedwongen verhuizingen waren aan de orde van de dag in het migrantenstad Rome. Het boek is tijdelijk te koop voor een speciale prijs: 59,95, in plaats van 102,95.

De Grens van het Romeinse Rijk. De Limes in Gelderland door Paul van der Heijden is een reconstructie van de Romeinse aanwezigheid in wat nu de provincie Gelderland is. Er is weinig bewaard gebleven in dit gebied, maar dit boek laat zien dat het onderzoek desondanks de moeite waard is. Van dezelfde auteur is er Romeinse wegen in Nederland.

Dat de ideeën van antieke auteurs nu nog steeds van waarde zijn laat Princeton University Press zien in de reeks met teksten van Cicero in de hoofdrol. Zojuist verschenen is het deel How to Grow Old. Ancient Wisdom for the Second Half of Life, over hoe je fatsoenlijk oud kunt worden. Eerder verschenen How to Run a Country. An Ancient Guide for Modern Leaders en How to Win an Election. An Ancient Guide for Modern Politicians.

Twee recente vertalingen: Mary Beard maakte een mooi en allesomvattend boek over Rome tussen haar stichting tot het hoogtepunt in de 2e en 3e eeuw: SPQR. Een geschiedenis van het Romeinse Rijk. Adrian Goldsworthy schreef een nieuwe biografie van keizer Augustus: Augustus. Van Revolutionair tot Keizer van Rome.

Rethinking Classical Roman-Indian trade. Political Economy of Eastern Mediterranean Exchange Relations van de Indiase Historicus Rajan Gurukkal gaat over de handelsrelaties tussen de Romeinen en de volkeren van het Indiase subcontinent en is een vooralsnog weinig behandeld thema.

======================================

DWAASHEID

Er was bizar nieuws dat aan de hand van antieke mest was vastgesteld welke route Hannibal over de Alpen nam. Uw redacteur zag het met groeiende verbijstering aan.

======================================

EN TOT SLOT

Zes mythes over Zeus.

Meer weten over de Oudheid? Neem een abonnement op Ancient History Magazine. Het binnenkort verschijnende verde nummer zal zijn gewijd aan Egypte vóór de piramiden.

Toota witharsechwanoo!

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij