Dit is de 145de aflevering van de Livius Nieuwsbrief met nieuws over de Oudheid. Op de kop af 6700 6701 abonnees ontvangen de nieuwsbrief elke maand gratis; voor adreswijzigingen en afmeldingen volstaan uitsluitend mailtjes naar nieuwsbrief@livius.nl.

Jona Lendering (redactie)

======================================

LIVIUS’ EIGEN NIEUWS

Een greep uit het Liviusaanbod: de cursus over de herkomst van de Europese volken (waarin we de eerstelingen van de DNA-oogst bespreken) wordt aangeboden in Amsterdam en Zoetermeer; Mesopotamië komt aan de orde in Gouda; “Het ontstaan van de Oudheid” wordt gegeven in Dronten en Zaanstad; terwijl we in Schagen de geschiedenis van Iran behandelen. En uiteraard zijn er in 2018 ook weer mooie buitenlandse reizen.

In de reeks ter voorbereiding van de Nineveh-expositie in het RMO: het Assyrische fort in Megiddo, de val van Lachis, Assyrische opvolgingen en de stichting van Nineveh.

Uw redacteur vroeg zich af hoe we, bij gebrek aan meta-analyse, konden weten of de stukken in de musea en de depots wel echt zijn en kreeg in één week twee voorbeelden te verstouwen: een Mercurius uit Reims en een zilveren schaal die hij zelf nog eens als echt had beschouwd.

En verder: Nehemia, Grieks en Romeins marmer, de Gallische stad Straatsburg in de Romeinse tijd, Odysseus en Kalypso, de Franken en Dirk-Jan de Vink bespreekt Eric Cline’s Three Stones make a Wall.

======================================

HET MOOISTE VAN DE MAAND

In onze erkend subjectief “het mooiste van de maand” genoemde rubriek dit keer het bericht dat veertig scheepswrakken zijn gevonden in de Zwarte Zee. Anderen zeggen zelfs dat het er zestig zijn! De vondst is niet uniek, wel spectaculair. En wat nog leuker is: dat dit “truly unrivalled” zou zijn, is niet helemaal waar – lees maar wat er intussen is gevonden aan de andere kant van Turkije.

======================================

EGYPTE

Er was nogal wat te doen rond het graf van een Egyptische goudsmid met beelden, sieraden en uiteraard een mummie.

Een vaag bericht over een monumentje van Ramses II – geen echte locatie genoemd en een verouderde datering.

Om in de gaten te houden: de Romeinse graven uit de Dakhla-oase.

De onvermijdelijke doctor Zahi Hawass heeft grootse plannen en mocht u nog illusies hebben over de relatie tussen egyptologisch onderzoek en geld, dan helpt dit stuk u uit de droom.

En verder: Saqqara, Dra Abul Naga, conservering van muurschilderingen (Toetanchamon).

======================================

HET OUDE NABIJE OOSTEN

De nasleep van de zogenaamd Islamitische Staat: Irak doet zijn best plundering tegen te gaan. Enkele kapotgemaakte voorwerpen uit Palmyra worden in Damascus gerestaureerd.

De Duitsers en Turken hebben al een tijdje een wat ongemakkelijke diplomatieke relatie. Hattusa is een van de slachtoffers.

En verder: Çavuştepe en de mandeeërs.

======================================

BLOED-OUDHEDEN

De Green-collectie heeft met twee van de drie grote papyrologische schandalen van de laatste jaren te maken. Er loopt een Egyptisch onderzoek en de verzamelaars zijn met de Amerikaanse autoriteiten al een dure schikking overeengekomen. Kan het nóg gênanter? Uiteraard.

======================================

DE OUDE GRIEKEN

DNA-bewijs voor de vestiging van Griekssprekenden in zuidelijk Italië en Sicilië.

Bouwden de Grieken hun heiligdommen op aardbevingsgevoelige plaatsen?

Op Historiek plaatst Martijn van Lieshout de slag bij Marathon in perspectief. Samenvatting: hou toch eens op met dat gelul over de betekenis voor de westerse beschaving. In het verlengde daarvan plaatst dit Duitse artikel (pdf) wat nuttige kanttekeningen.

Een reeks klassieke one-liners. Interessant toch eigenlijk dat mensen die een autoriteit willen aanroepen ook in onze zelfverzekerde eigen tijd terugvallen op personen uit het verleden.

En verder: een Mykeens graf in Nemea en een tempel voor Artemis in Amarynthos.

======================================

ROME EN ZIJN RIJK

Lood lijkt eerder te zijn gebruikt dan archeologen tot nu toe vermoedden.

In Toebosch’ Eigen Tijdschrift een gaaf stuk over Iruña, waar rotstekeningen uit de Romeinse tijd niet zo echt zijn als aangenomen.

Aanwijzingen dat de vloedgolf van 365 ook in Tunesië catastrofale gevolgen heeft gehad. De ramp, die wordt beschreven door Ammianus Marcellinus, was al bekend uit onder meer Alexandrië, Apollonia en Lepcis Magna.

En verder: Antalya, Aspendus, Nicopolis ad Istrum, een massagraf in Parion, een cisterne in Perperikon en Sofia.

======================================

BENOORDEN DE ALPEN

Weinig nieuws deze maand, maar het onterecht niet meer bekende museum van Aardenburg gaat verhuizen en daarover is leuk nieuws.

Het maandelijkse lijstje uit Groot-Brittannië: een mozaïek in Boxford, Carlisle, Crookham, Faversham, Newcastle, Vindolanda.

En verder: Trijntje, Herford en opduikende grafvelden.

======================================

ISRAËL, JODENDOM EN CHRISTENDOM

De Kasteel van Amstel-prijs voor het nieuwsbericht waarmee op de schandaligste wijze naar aandacht wordt gehengeld, gaat naar dit artikel over Jeruzalem als stad die vluchtelingen verwelkomde. Uw redacteur giet fiolen van toorn leeg.

Kan het nog pijnlijker? Jazeker. In Rome zou het gebeente van Petrus zijn gevonden. Onzin natuurlijk, maar lees het verhaal even – al vóór de botten naar het lab waren, waren ze volledig met modern DNA gecontamineerd.

Nikolaas van Myra is onsterfelijk ligt begraven in Bari. In Myra meent men dat er redenen zijn om daaraan te twijfelen.  Uiteraard gaat het om het lokken van toeristen.

En verder: Masada en bijtend commentaar van Paul Damen op de wijze waarop de Palestijnen omgaan met joods erfgoed.

======================================

OVERIG

Er was nogal wat nieuws over het eerst-bekende gebruik van het symbool voor nul. Hier is een van de artikelen over de Indische tekst in kwestie. Het oudst-bekende gebruik van de nul zélf blijft Sumerisch.

Door het DNA-onderzoek is mobiliteit als thema helemaal in de mode (ook als het gaat om de Middeleeuwen). Een interessante conclusie: in elk geval aan het begin van de Bronstijd stimuleerde de mobiliteit van vrouwen culturele kruisbestuiving. Onderbelicht blijft dat die vrouwen geroofd kunnen zijn.

Nog meer DNA: dat kun je natuurlijk ook halen uit middeleeuwse manuscripten. En dat leidt tot leuke inzichten. Om helemaal blij van te worden.

En verder: een Afanasevo-graf uit Kazakhstan, Daan Nijssen interviewt Kristin Kleber en Rolf Strootman.

======================================

BOEKEN

De boekenrubriek in de Livius Nieuwsbrief wordt verzorgd door Roel Salemink van de Amsterdamse Athenaeumboekhandel, die u de boeken snel zal leveren als u gebruik maakt van de onderstaande links.

The Darkening Age. The Christian Destruction of the Classical World  van classica en journaliste Catherine Nixey is een polemisch boek dat wil afrekenen met het steeds maar weer genuanceerde beeld dat het opkomende Christendom vanaf de vierde eeuw niet zo gewelddadig, intolerant en exclusief zou zijn geweest. Een fijn geschreven en goed beargumenteerd boek. De vertaling Eeuwen van duisternis. De christelijke vernietiging van de klassieke cultuur verschijnt 9 oktober.

On the Ocean. The Mediterranean and the Atlantic from Prehistory to AD 1500 is het nieuwe boek van archeoloog Barry Cunliffe waarin hij de grote aantrekkingskracht van de zee op de mens door de tijd heen beschrijft, maar ook een vergelijking maakt tussen de ‘ingesloten’ Middellandse Zee en de uitgestrekte Atlantische oceaan.

Mooi hierop aansluitend is het boek van classicus Duane Roller Ancient Geography: The Discovery of the World in Classical Greece and Rome waarin hij beschrijft hoe de Grieken en Romeinen door hun expansiedrift een steeds groter stuk van de wereld ontdekten, ze de kennis hiervan opschreven en dat auteurs als Ptolemaeus en Strabo hiermee de discipline van de geografie vormgaven.

Eindelijk is er een up-to-date gids van Pompeii geschreven door Paul Wilkinson, een Britse archeoloog die daar ook jaren zelf heeft opgegraven. Pompeii. An Archaeological Guide is een handzame gids die iedereen bij een bezoek aan de antieke stad bij zich zou moeten hebben.

Uitgevers C.H. Beck en Harvard U.P. werken samen in monsterproject met de titel: Geschichte der Welt. Nu is het eerste deel verschenen onder de titel Vor 600. Frühe Zivilisationen, een kloeke band waarin door verschillende auteurs de vroegste geschiedenis van de mens tot en met het einde van de oudheid wordt behandeld.

Zeer binnenkort verschijnen: De eerste wereldtaal. De geschiedenis van het Aramees van de Leidse hoogleraar Holger Gzella (26 september, leesfragment) en Het jaar 117. Sporen van Trajanus en Hadrianus in de Lage Landen van statenlid en journalist Tom Buijtendorp (leesfragment). Dit boek wordt op 28 september in onze winkel op het Spui gepresenteerd. U bent van harte welkom en uiteraard kan uw exemplaar worden gesigneerd. Aanmelden kan via deze link.

Wilt u zich aanmelden voor de oudheid-nieuwsbrief van Athenaeum Boekhandel met daarin nog meer oudheid-boekennieuws, stuurt u dan een bericht aan klassiek@athenaeum.nl (in de vorige nieuwsbrief stond hier per abuis een verkeerd emailadres vermeld).

======================================

DWAASHEID

Nee, meneer Macron, onze democratie komt niet uit Athene. Als president van Frankrijk behoort u beter te weten. U weet wel, iets in 1302 in Parijs, waar Filips de Schone ook bij aanwezig was.

Over archeologie wordt altijd op dezelfde wijze geschreven. Kijk maar. Eén van de sjabloons is “kind vindt uniek archeologisch object”. Dat gaat niet altijd goed.

En verder: de aloude Plinius-de-Oudere-hoax.

======================================

EN TOT SLOT

Een bijzondere ontdekking uit Egypte.

Toota witharsechwanoo!

======================================

Oude nieuwsbrieven zijn te raadplegen via de nieuwspagina van het Rijksmuseum van Oudheden en bij Aantekeningen bij de Bijbel.

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij