Dit is de 152e aflevering van de Livius Nieuwsbrief met nieuws over de Oudheid. Ruim 7000 abonnees ontvangen de nieuwsbrief elke maand gratis; voor adreswijzigingen en afmeldingen volstaan uitsluitend mailtjes naar nieuwsbrief@livius.nl.

Jona Lendering (redactie)

======================================

CONSTANTIJN

Uw redacteur heeft met Vincent Hunink een boekje gemaakt, Het visioen van Constantijn. Het is afgelopen week gepresenteerd in het RMO, er is een blog en de samenstellers interviewden elkaar. We mogen van uitgeverij Omniboek drie exemplaren verloten onder degenen die het goede antwoord weten op een simpele vraag:

Als jonge officier bezocht Constantijn twee beroemde antieke steden, het Egyptische Memfis en … welke beroemde oude stad was het?

Mail het antwoord terug en wie weet wint u een exemplaar!

======================================

OP DE BLOGS

Een Perzisch slagveld, een muntschat uit Reims, de Romeinse keizer Postumus (misschien een Bataaf) en wat zijn heidenen? En de veelal korte stukjes op de Constantijnblog: het portret van een Germaan, de muur van Aurelianus, een munt van keizer Probus, een portret van Diocletianus (of niet), de tetrarchengroep uit Venetië, een beeld van Maximianus, een priester van Isis, de joden van Keulen, Mithras, een pre-Constantijnse kerk, het heiligdom in Grand, dromen in Grand, had Constantijn een bijzondere droom? (nee), de Constantijnmeteoor (weer een fraai staaltje klinkklare wetenschap), de Peelhelm, epistemologische zelfkritiek en het belang van geschiedenis.

======================================

ROMEINENWEEK

In Nederland begint vandaag de Romeinenweek, met het door het DNA-onderzoek actueel geworden thema “mobiliteit”. Waarom er een Romeinenweek is als er al een Week van de Klassieken is, leest u hier. Om een brug te slaan tussen de twee doublerende evenementen, organiseren RomeinenNu en het RMO “Oog op de Oudheid”, met aanstaande dinsdag een avond over de relatie tussen vondsten/archeologie en teksten/literatuur, met als sprekers Arjen Bosman en Piet Gerbrandy.

Rond deze Romeinenweek worden ook allerlei activiteiten en nieuwe dingen gepresenteerd, zoals enkele mijlpalen tussen Alphen aan den Rijn en Zwammerdam. Vrijwel steeds is de geboden informatie heel erg gericht op beginners en is er geen vervolgaanbod; voor geïnteresseerde mensen als u is er weinig nieuws, en dat terwijl er over de Romeinse wereld wel degelijk dingen te melden zijn die uw aandacht rechtvaardigen. Kijk eens in de boekenrubriek hieronder.

Misschien biedt ook de blog van uw redacteur deze week onderwerpen waarover u nog niet weet: er staan stukken op de rol over DNA (zaterdag), mobiliteit en ziektes (zondag), mobiliteit en oraliteit (maandag), de mobiliteit van gewassen (dinsdag), de wierrookroute (vanaf woensdag) en ezels (zondag). Alles onder voorbehoud.

======================================

HET MOOISTE VAN DE MAAND

In onze erkend subjectief “het mooiste van de maand” genoemde rubriek dit keer het bericht dat het mogelijk is met een CT-scanner kleitabletten in een envelop te lezen.

======================================

EGYPTE

Een tijdje geleden was er nogal wat te doen over een lege ruimte in de Grote Piramide (hier). Het zou weleens perspectiefbedrog kunnen zijn (daar). Plus: nieuws over het tweede “zonneschip” bij opgemelde piramide.

Een artikel over het zuidelijke rijk Kush, met wat opmerkingen over een niet-begrepen oude taal. Daarmee verwant: Meroe.

Het maandelijkse stukje over Toetanchamon, dit keer over zijn echtgenote. En daar is de onvermijdelijke doctor Zahi Hawass weer.

Nieuwe delen van het vorig jaar gevonden beeld van Psamtek I.

En verder: Saqqara, Aswan en Luxor, meer Luxor, oud worden in Egypte, het maandelijkse gesleep met mummies, een seksueel vergrijp, een paardengraf. En tweeënzeventig mensen aangehouden wegens vandalisme.

======================================

HET OUDE NABIJE OOSTEN

Kende ze in het oude Nabije Oosten de geestverruimende werking van cannabis? Een titel met een vraagteken betekent meestal “nee”, maar dit keer lijkt het toch “ja” te zijn.

Fascinerend artikel over de overgang van de Vroege naar de Midden-Bronstijd.

Vijftien jaar geleden werd het museum van Bagdad geplunderd. Een terugblik.

En verder: Girsu, fraude in het oude Assyrië, Nineveh, duiken naar een schip vol oudheden, plus een prijs voor het RMO.

======================================

DE OUDE GRIEKEN

Een artikel over de ondergang van de Mykeense cultuur, waarvan uw redacteur niet zo 1-2-3 herkent wat er vernieuwend aan is (het lijkt een terugkeer naar een interpretatie die een halve eeuw geleden in onbruik is geraakt maar nooit echt weg is geweest).

Een mooie roodfigurige krater met een geweldige afbeelding van Oidipous en de sfinx, die naar beneden lazert. Prachtig.

En sprekend over aardewerk: tien manieren om naar Griekse keramiek te kijken. Een artikel om helemaal blij van te worden.

En verder: Myra, een helm, een jojo,  en een nieuwe aflevering in de Elgin-soap.

======================================

ROME EN ZIJN RIJK

In de stad zelf: het eiland in de Tiber, de nieuwe metrolijn, een huis met een fresco en de Gismondo-maquette van het antieke Rome.

Ach ja, daar is dat flauwekulverhaal weer dat de Alpenpas van Hannibal zou zijn gevonden. Als je geen gelijk krijgt, kun je altijd nog een documentaire laten maken. Meer Hannibal – triviaal maar wél wetenschappelijk.

In Pompeii is voor het eerst in twee decennia weer een skelet gevonden. Meer Pompeii.

Romeins bier is inmiddels een afgezaagd onderwerp, maar het enthousiasme in dit stuk is aanstekelijk.

En verder: Plovdiv, graan, nederzettingen in Tunesië, de mozaïeken van Pafos, Novgrad, laat-Romeins Korinthe, de klimaatomslag van de zesde eeuw en een curieuze vindplaats voor enkele mozaïeken uit Antiochië.

======================================

BENOORDEN DE ALPEN

Een congres over de Romeinse kust lijkt succesvol te zijn geweest en het ziet er inderdaad boeiend uit.

Een artikel over Öland dat interessant had kunnen zijn wordt ontsierd door het gemakzuchtige beeld dat de opgraving “het Pompeii van Zweden” is. Het komt erop neer dat een dorp ergens in de vijfde eeuw is uitgemoord.

Het maandelijkse lijstje uit Groot-Brittannië: DNA-onderzoek, de muur van Antoninus Pius,  en waarom moet het toch altijd over “schatten” gaan?

De gang van zaken rond het Valkhof begint de trekken te krijgen van een tragische soap.

En verder: Seddin (met onverwachte foto van een opgraving), Well, de Waddeneilanden (interessanter dan u vermoedt), Elewijt, Merovingische graven in Elversele en Theo Toebosch bezocht Straubing.

======================================

ISRAËL, JODENDOM EN CHRISTENDOM

Een artikel over Tel Eton is zó bizar ingestoken dat uw redacteur niet begrijpt waar het over gaat, al is hem wel duidelijk dat de opgravers willen dat de Bijbel gelijk heeft.

Zoals iedereen weet is de Jordaanse loden fake-codex fake. Nu is er een officieel rapport. Ze is fake.

De Golb-affaire was de stinkendste oudheidkundige kwestie tot de Green-collectie het nieuws haalde. Voor het geval u het trollenleger was vergeten: hier. En de afloop: daar.

En verder: de oer-cultus voor JHWH, Sanheribs belegering van Jeruzalem (vieux jeu), het klooster van Sint-Hilarion, een laatantieke magische papyrus, een grappige palimpsest, Nablus en Gaza.

======================================

OVERIG

Een artikel over Indiana Jones en Lara Croft dat verder gaat dan de constatering dat dit niet is zoals archeologie in de praktijk gaat en daarom de moeite van het lezen alleszins waard is.

In onze maandelijkse reeks “De Oudheid is natuurlijk volkomen oninteressant en dus moeten we haar relevant maken door er weer iets met de haren bij te slepen”: de Stoa en politiek verzet tegen Donald Trump.

En verder: grafheuvels op het westelijke Balkanschiereiland, Al-Ula, de schade in Jemen en een overzichtsartikel over het Neolithicum.

======================================

BOEKENLIJST ROMEINENWEEK

De boekenrubriek in de Livius Nieuwsbrief, deze maand geheel gewijd aan Romeinse titels, wordt verzorgd door Roel Salemink van de Amsterdamse Athenaeumboekhandel, die u de boeken snel zal leveren als u gebruik maakt van de onderstaande links.

The Science of Roman History. Biology, Climate, and the Future of the Past is het nieuwe boek van Walter Scheidel, die eerder bekendheid kreeg met zijn boek The Great Leveler. Gebaseerd op natuurwetenschappelijke methoden en modern onderzoek naar klimaat, botmateriaal, en DNA schreef Scheidel een nieuwe (bio)geschiedenis van de Romeinen.

Piet Schrijvers voltooide met de Bucolica-Buitenleven van Vergilius zijn reeks vertalingen van deze grote Romeinse auteur. De herderszangen in dit werk vormen naast de Aeneis en de Georgica-Landleven een lofzang op de paradijselijke weligheid van het buitenleven, maar vormen ook ‘de dichterlijke tegentoon in de politiek-revolutionaire periode na de moord op Julius Caesar tot de vestiging van het principaat van keizer Augustus en de Pax Romana’. Tweetalig uitgegeven, inclusief enkele essays door de vertaler.

Ook de dichter Catullus is opnieuw vertaald en tweetalig uitgegeven: Complete Gedichten vertaald door Ype de Jong. De vertaler heeft getracht bij het vertalen zo dicht mogelijk bij de oorspronkelijke tekst te blijven. Ook deze uitgave is voorzien van begeleidende essays, onder meer door Frits Naerebout.

Op 1 mei verschijnt De dure eed van Hannibal. Leven en strijd van de grootste vijand van Rome, een vertaling van het boek dat oudhistoricus John Prevas schreef over de meest legendarische vijand die Rome ooit te verduren kreeg.

======================================

JE MOET TOCH WAT, ALS UNIVERSITEIT, MET JE VERDIENMODEL

Misschien moeten we het oudheidkundig spreekwoord “Waarom zou je nieuws slechts één keer naar buiten brengen als je ook tweemaal naar aandacht kunt hengelen?” veranderen in “Waarom zou je überhaupt nieuws naar buiten brengen als je ook iets kunt roepen wat allang bekend is?” In elk geval: niemand trekt in twijfel dat Jezus vrouwelijke leerlingen had, niemand beweert dat het er maar twaalf waren. Maar je kunt natuurlijk doen alsof en normale inzichten presenteren als nieuws.

======================================

INTERNET

Een (nieuwe) website met gedigitaliseerde papyri.

======================================

OVERLEDEN

William Biers is overleden, kunsthistoricus, archeoloog en de auteur van een bekend handboek over de archeologie van Griekenland.

======================================

EN TOT SLOT

Belangwekkende nieuwe inzichten in het oud-Griekse toneel.

Toota witharsechwanoo!

======================================

Oude nieuwsbrieven zijn te raadplegen via de nieuwspagina van het Rijksmuseum van Oudheden en bij Aantekeningen bij de Bijbel.

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij