Dit is de 153de aflevering van de Livius Nieuwsbrief met nieuws over de Oudheid. Bijna 7200 abonnees ontvangen de nieuwsbrief elke maand gratis; voor adreswijzigingen en afmeldingen volstaan uitsluitend mailtjes naar nieuwsbrief@livius.nl.

Jona Lendering (redactie)

======================================

LIVIUS’ EIGEN NIEUWS

Een greep uit het Liviusaanbod: het nieuwe cursusprogramma is nog niet helemaal klaar, maar u kunt volgend weekend in Hoorn lezingendag bijwonen over Constantijn de Grote. Dit najaar is er een cursus over De Zijderoute in Dronten, Haarlem, Hoorn en Zaanstad, een cursus over De Oudheid in een Maand in Bussum en Zoetermeer en is er in Schagen een cursus over De Romeinen in de Lage Landen.

Op onze langzaam vernieuwende Livius.org-website verschenen stukken over de grafheuvel van Kamenica, een Grieks-Perzisch slagveld bij Marchellos (Pafos) en de Romeinse nederzetting Nesactium.

Verder vier stukjes over Byblos, geneuzel over Toetanchamon, een curieus boek over Feniciërs, de wierookroute, een vergeten veldslag van Alexander de Grote, de verspreiding van antieke flora en fauna, een hellenistische spitsboog uit Albanië, Romeinse mobiliteit, nare besmettelijke ziektes, Romeinse bescheidenheid, moeizame tekstoverlevering, hoe je de Oudheid verkeerd uitlegt en het gebrek aan transparantie in de papyrologie.

In de reeks museumstukken: een hellenistisch vloektablet, een portret van Constantijn bij een beeld van Nero en een waterfles met een afbeelding van Sint-Menas. In de reeks Methode op Maandag: mobiliteit en oraliteit, oudheidkunde en sociale wetenschappen, conflictarcheologie, technologische vooruitgang bij het lezen van palimpsesten en verkoolde boekrollen. Plus: een prijs voor het Rijksmuseum van Oudheden.

======================================

HET MOOISTE VAN DE MAAND

In onze erkend subjectief “het mooiste van de maand” genoemde rubriek dit keer het bericht dat er een subsidie is voor het digitaliseren van kleitabletten.

======================================

EGYPTE

Nee, dit is niet het oudst-bekende alfabet. Daarvoor moeten we in de Sinaï of de westelijke woestijn van Egypte zijn (commentaar).

En verder: Hatshepsut, Gebelein, Meroë, een krokodil in het British Museum en een hellenistisch badhuis.

======================================

HET OUDE NABIJE OOSTEN

De identificatie van Mardaman, een alleen nog uit teksten bekende stad in het noorden van Mesopotamië.

En verder: Semel en oeroude Arabische inscripties.

======================================

DE OUDE GRIEKEN

Het einde van de Mykeense tijd: we weten domweg niet goed wat er aan de hand was. Vorige maand was het een invasie. Deze maand een klimaatomslag.

Een beetje gehypet maar toch leuk: reconstructie van antieke geuren. Heel erg gehypet: Amfipolis.

En verder: Santorini, milieu en archeologie op Geronissos, een nieuwe aflevering in de Elgin-soap en een Grieks schild in het westen van Slowakije.

======================================

ROME EN ZIJN RIJK

Al jaren worden ijslaagjes onderzocht om vast te stellen hoeveel zware metalen er in het verleden in de atmosfeer zijn gekomen. Zo kun je iets zeggen over de metaalwinning in de eerste eeuwen. Een overzicht.

Een tekstvondstje in Herculaneum: wat regels van de oudere Seneca. Even verderop wordt weer gegraven in Pompeii en dat zullen we weten ook: meer; meer; meer; meer; meer. Om helemaal blij van te worden.

Over smaakt valt niet te twisten en over smakeloosheid hoeven we het ook niet lang te hebben.

En verder: Cadiz, Jaén, Kyustendil, Plovdiv en nog eens Plovdiv, Stara Zagora (nou ja, in de buurt), Romeinse soldaten in Polen en dode Romeinse soldaten in Egypte.

======================================

BENOORDEN DE ALPEN

De Kasteel van Amstel-prijs voor het nieuwsbericht waarmee op de schandaligste wijze naar aandacht wordt gehengeld, gaat naar dit artikel: de Waal stroomde bij Nijmegen in de Oudheid noordelijker dan tegenwoordig. Dat was al een paar jaar bekend.

De diversiteit van Romeins Brittannië.

Het maandelijkse lijstje uit Groot-Brittannië: een gouden, oeroude armband, Ludgershall en al vóór er gegraven is wordt er gerept van schatvondsten in Sutton Hoo – want oudheidkunde is geen wetenschap maar roof.

En verder: Well, Krefeld opnieuw en ook het Ilerup-slagveld maar weer eens.

======================================

ISRAËL, JODENDOM EN CHRISTENDOM

Goed voor een lach: de inzet van vloektabletten om de uitkomst van wagenraces te beïnvloeden. Leuk is bovendien dat het gaat om joden, wat eens te meer bewijst dat het rabbijnse monotheïsme maar één tak van de boom was.

Inzichtelijk stukje over de vertaalproblemen rond het Onze Vader.

En verder: zes Romeinse mijlpalen en de wilde stier in de Bijbel.

======================================

OVERIG

Dankzij het DNA-onderzoek begrijpen we antieke ziekten steeds beter. De herkomst van hepatitis-B bijvoorbeeld, maar ook de Europese herkomst van lepra en de Aziatische herkomst van de pest-epidemie ten tijde van Justinianus. Het zijn maar wat resultaten – en er is meer in dit boek.

Het bericht dat er extra geld naar het Valkhofmuseum moet, zou bepaald geen schok mogen zijn, maar toch schrik je. Bijvoorbeeld omdat het gaat om niet minder dan 2,7 miljoen euro.

Ach gut, de Grieken en Romeinen waren ook weleens agressief en onaardig. Wie had dát nou verwacht?

En verder: op Facebook een filmpje van een flash flood in Petra,  plus: hoe de Oudheid overleefde bij de moslims.

======================================

BOEKEN

De boekenrubriek in de Livius Nieuwsbrief wordt verzorgd door Roel Salemink van de Amsterdamse Athenaeumboekhandel, die u de boeken snel zal leveren als u gebruik maakt van de onderstaande links.

De Geniale Taal. Waarom we allemaal van het Grieks moeten houden is een pleidooi voor het oud-Grieks dat de Italiaanse Andrea Marcolongo (30) houdt voor de in haar ogen meest prachtige en verbeeldingsrijke taal die er is, en daarbij ook de taal is van de schrijvers die de culturele, filosofische en politieke basis voor onze West-Europese samenleving hebben gelegd.

Het belang van inscripties voor het bestuderen van de wereld van de Romeinen wordt benadrukt in The Oxford Handbook of Roman Epigraphy dat naast een introductie in het onderwerp ook een handboek is voor oudhistorici, classici en archeologen hoe met dit type bronnenmateriaal om te gaan.

Een interessante studie in deze context is The Language of Ruins. Greek and Latin Inscriptions on the Memnon Colossus waarin de inscripties op de beroemde Egyptische Faraobeelden een mooi beeld geven van antiek (sacraal) toerisme: geïdentificeerd als de Homerische held Memnon zouden de beelden profetische gaven hebben gehad en als orakel hebben gefungeerd.

Een boek voor vogelliefhebbers, maar zeker ook voor oudhistorici en archeologen: Birds in the Ancient World van Jeremy Mynott toont ons hoezeer het leven van de (antieke) mens met dat van de vogels was verweven aan de hand van schriftelijk en archeologisch bronnenmateriaal. En rijk in kleur geïllustreerd.

In lijn met de boeken van Kyle Harper (The Fate of Rome; recensie) en Walter Scheidel (The Science of Roman History) waarin de auteurs een grote rol voor de natuurwetenschappelijke methoden in de geschiedschrijving voorstaan, presenteert David Reich in Who We Are and How We Got Here zijn onderzoek naar de opbouw van het DNA van de mens door de geschiedenis heen, en de enorme bijdrage die het onderzoek naar antiek DNA levert aan wat we weten van de vroegste geschiedenis van de mensheid.

======================================

SLECHT NIEUWS

Aan het einde van de Oudheid, aan het begin van de Middeleeuwen veroverden de Arabieren noordelijk Afrika, het Iberische Schiereiland en Aquitanië. De nieuwste theorie is dat de Arabieren nooit in Spanje zijn geweest – want archeologie, daar hoef je niet naar te kijken en geschreven bronnen praat je gewoon weg.

Actrice Megan Fox meent dat archeologen onvoldoende weten om het verleden te begrijpen. Er valt inderdaad wel wat aan te merken op de hedendaagse archeologie, maar niet met de hier gegeven argumenten.

======================================

OVERLEDEN

Miriam Griffin is overleden, de auteur van boeken over onder andere Seneca en Nero.

======================================

EN TOT SLOT

In april verscheen Het visioen van Constantijn, waarin Vincent Hunink en uw redacteur de puzzel beschrijven van het genoemde visioen: hoe kon een heidense mystieke ervaring veranderen in een christelijk succesverhaal? Er is een blog over de illustraties: Germaans aardewerk uit Kontich; portret van een Germaans vorst uit Welschbillig; een muntschat uit Reims; een goudstuk van Postumus; een dakpan van een legioen; het portret van een priester van Isis; een reliëf van Mithras; een reliëf met Gallische goden; een olielampje met een menorah; een vroegchristelijke kerk uit Akaba; portret van Claudius II; de muur van Aurelianus in Rome; portret van Diocletianus; standbeeld van de tetrarchen uit Venetië; standbeeld van Maximianus uit Utica; portret van Galerius; reliëf van Galerius in de oorlog; portret van Constantius; een mijlpaal uit Engeland; een munt van Constantijn; een fresco van Fausta; het altaar uit Carnuntum; de Viatorinus-inscriptie en een  heipaal uit Keulen; een scheepswrak uit Mainz; de Keizerbasiliek in Trier; een halo en een inscriptie “somno iussus”; een munt van Constantijn; de baden van Sofia; portret van Maxentius; reliëfs van eem vierde-eeuwse Romeinse ruiter en een Romeinse soldaat; de Peelhelm; een audiëntiescène, een offerscène, het beleg van Verona, de slag bij de Milvische Brug en twee Germaanse.krijgsgevangenen op de boog van Constantijn; de grote Leidse Constantijncamee; portret van Licinius; een inscriptie ter ere van Licinius; de zuil van Constantijn in Constantinopel; de Sint-Paulus buiten de Muren in Rome; een munt van Constantijn; een Onderdeel van een helm en tot slot een veel te vaak gefotografeerd portret van Constantijn.

En o ja: als u nog eens een stad wil kopen – Bargylia is in de aanbieding.

Toota witharsechwanoo!

======================================

Oude nieuwsbrieven zijn te raadplegen via de nieuwspagina van het Rijksmuseum van Oudheden en bij Aantekeningen bij de Bijbel.

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij