Dit is de 175e aflevering van de Livius Nieuwsbrief met nieuws over de Oudheid. Ruim 7800 abonnees ontvangen de nieuwsbrief elke maand gratis; voor adreswijzigingen en afmeldingen volstaan uitsluitend mailtjes naar nieuwsbrief@livius.nl.

Jona Lendering (redactie)

======================================

OOG OP DE OUDHEID

Oog op de Oudheid is het evenement waarbij het Rijksmuseum van Oudheden (en ook uw redacteur) proberen iets meer verdieping te geven aan de voorlichting over de Oudheid. De slagzin is: geen weetjes maar wetenschap.

Bij dezen bent u uitgenodigd. U leest er hier meer over en daar vindt u ook het linkje naar de ticketservice.

======================================

LIVIUS’ EIGEN NIEUWS

Een greep uit het Liviusaanbod: in september maken we een reis naar Armenië.

Op de website: Dedan, Umm Daraj en Hegra. Op de blog: Layards grote project, de zeeslag bij Sybota, de als “roman” aangeduide antieke prozateksten (waarvan u er slechts één lezen móet), naar het Colosseum, onzin over Valentijnsdag en de ware schrikkeldag.

In de reeks museumstukken: de plundering van Didyma, Delfische levenswijsheden in Ai Khanum, Lykourgos als ruiter, moord op de Nijl, een joods graf uit Saoedi-Arabië, een olielamp uit Cyprus en Koptisch textiel.

In de reeks Methode op Maandag: röntgenfluorescentiespectrometrie, er is geen jaar nul (en dat doet ertoe), waarschijnlijkheid, de historicus Theodor Mommsen en het belang van de historische taalkunde voor de archeologie van de Lage Landen.

======================================

EGYPTE

Dit is interessant: niet minder dan drieëntachtig graven uit de wat lastig te onderzoeken Delta.

In de drie jaar geleden ontdekte “nieuwe” piramide bij Dahshur blijkt een koningin te liggen.

Hoe komt het toch dat er altijd zo beroerd wordt geschreven over mummies? Hint: het zijn niet de journalisten die zich bezondigen aan sensationalisme.

Het maandelijkse gesleep met mummies alsmede een slangen– en een leeuwenmummie.

En verder: Assiut, Aswan (prachtig plaatje), Dendera, Saqqara en een Bronstijd-anker met hiëroglyfen.

======================================

HET OUDE NABIJE OOSTEN

De opgravingen in Türkmen-Karahöyük (meer) tonen een nog onbekend Anatolisch rijk uit de IJzertijd. Dat is niet zo vreemd want die tijd is niet zo goed bekend en daarom doen oudheidkundigen er ook onderzoek naar. In een inscriptie staat nu dat een lokale koning de mannen van Muska heeft verslagen. Er was een oude theorie dat Muska hetzelfde zou zijn als Frygië en dus wordt in de publiciteit koning Midas erbij gehaald. Anders dan in het voorbeeld van de mummies hierboven zijn het dit keer niet de wetenschappers, die een rustig stuk aanleverden, maar de journalisten die sensatie brouwden van wat eigenlijk gewoon interessant had kunnen zijn.

Een schip, gebouwd zoals de Feniciërs schepen bouwden, kan de Atlantische Oceaan oversteken. De hamvraag: nou en?

En verder: Dashly Depe, nieuwe opgravingen in Hekatompylos, Kerman, Kultobe, Seh Tappeh en een rehabilitatie van Edward Hincks.

======================================

DE OUDE GRIEKEN

Lief artikel over Milman Parry en de Ilias en Odyssee als mondeling voorgedragen literatuur.

Altijd leuk: een vloektablet. Dit exemplaar is gevonden in Kerameikos in Athene en bevat de vervloeking van een bruid.

De Nazaret-inscriptie, met een waarschuwing tegen het weghalen van lijken, blijkt te komen van het eiland Kos.

Weer een aflevering in de Elgin-soap. En de rechtsvraag.

En verder: Malia, de Mykeense graven van Pylos, Hierapetra, het schip van Gela gaat naar Forlì en Griekse honden.

======================================

ROME EN ZIJN RIJK

Op het politiek belangrijkste deel van het Forum Romanum stonden allerlei oude monumenten, deels ingegraven bij een herinrichting in (vermoedelijk) de vierde eeuw v.Chr. Dat was al bekend. Nu is daar een cenotaaf gevonden, het grafmonument-zonder-lijk dat in menige antieke stad op het marktplein stond ter ere van de stichter. Veel speculaties dus over de Romulusmythe en ook een wat nuchterder tegengeluid.

Om blij van te worden is het leuke nieuws uit Brussel: de maquette van Rome in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis is opgeknapt.

Overzicht van wat langzamerhand bekend is over Caesars inval in Brittannië.

En verder: Anavarza, Ankara, Beiroet, het Huis van de Geliefden in Pompeii, meer Pompeii, Ragusa en het aquaduct van Valencia.

======================================

BENOORDEN DE ALPEN

Een ruitergraf uit Nordendorf werpt mogelijk licht op het complexe proces waarmee de stam der Bavari (de Beieren) is ontstaan.

Het maandelijkse lijstje uit Groot-Brittannië: geen tunnel bij Stonehenge, Whittlesea, Blythburgh, Londen, Worlebury Hill, een Romeinse broche (geen precieze vindplaats), Barrow, Clowne , gedode Deense krijgsgevangenen (?) in Buckingham, Bamburgh en de Picten.

En verder: de Heuneberg, een speerpunt bij Hilversum (ook zonder hype best leuk), Odijk en Diepenbeek.

======================================

ISRAËL, JODENDOM EN CHRISTENDOM

Dit kan interessant worden: is de tunnel van Hizkia in Jeruzalem echt van Hizkia?

Die wonderlijke zaak over de valse christelijke graffiti in Iruña-Veleia (toelichting).

En verder: de locatie van Bethsaida en onderwaterarcheologie in de Israëlische wateren.

======================================

PAPYROLOGIE

Het vervalsen van een papyrus is makkelijk. Uw redacteur besteedde er een weekend aan. Het gemak waarmee een vervalsing valt te maken vormt een deel van de verklaring van het debacle rond de Artemidorospapyrus.

Diezelfde redacteur van u had een fout gemaakt bij wat hij schreef over de Leuvense papyrologie-website Trismegistos en die zette hij recht.

Er waren al zes onvoldoende gedocumenteerde provenances van de Sapfo-fragmenten en hier is dus numero zeven: toch afkomstig uit Egypte. Waarmee we terug zijn waar we ten tijde van de ontdekking waren, nog altijd niet weten waar ze vandaan komen zodat nog steeds niet duidelijk is of ze echt zijn. Dat er almaar geen klare wijn wordt geschonken suggereert dat de eigenaar het lab vreest en dat het dus een herkenbare vervalsing is.

Beschuldigingen aan de Schøyen-collectie in Oslo die er niet om liegen (Google Translate is uw vriend).

Papyri zijn echter ook leuk: lees een magische spreuk om het object van je liefde te verleiden. En digitale handschriftherkenning is een nieuw snufje.

Kortom, uw redacteur heeft een boek af over de wedloop die in de papyrologie bestaat tussen vervalsers en wetenschappers. De presentatie is vrijdagavond 27 maart in het Rijksmuseum van Oudheden en u bent welkom!

======================================

OVERIG

Leuk bericht over hoe, kort door de bocht samengevat planten voordeel hadden van hun domesticatie door de mens.

Eet!verleden bestaat zeven jaar en de oprichtster schrijft een mooi, persoonlijk stuk over haar ervaringen.

We besteden niet zoveel aandacht aan de illegale handel in oudheden – daar valt immers nooit zoveel nieuws aan te ontdekken – maar de arrestatie van miljardair Vasil Bojkov is opmerkelijk.

De politisering van het British Museum (let erop dat we maar één kant van het verhaal horen).

En verder: het ontstaan van het aardewerk, de neolithische uitwisseling van gewassen tussen Europa en oostelijk Azië,  tweeduizend jaar oude palmboomzaden, een Anatolisch zwaard duikt op in Venetië.

Niet helemaal Oudheid maar wel relevant: iemand met een Afrikaanse haplopgroep in het York van de Vikingen. Dat bevestigt de DNA-revolutie: de mensen waren mobieler dan gedacht.

======================================

OUDHEIDKUNDIGE ZELFTRIVIALISERING & ANDER SLECHT NIEUW

De Oudheid is natuurlijk helemáál niet interessant en moet dus worden opgehypet. Onze maandelijkse collectie van het ergste van het ergste.

Aandachttrekkerij: het Thermenmuseum kwam met de curieuze claim dat het badhuis in Heerlen het oudste gebouw van Nederland zou zijn en daarop reageerde het Valkhofmuseum nogal kinderachtig.

Aandachttrekkerij: “verborgen kamers” zijn volgens een artikel dat “nog ongepubliceerd” is “misschien ontdekt” en “zouden een graf bevatten kunnen”. De theorie over het graf van Toetanchamon is ook alweer een paar jaar oud.

Breng nooit één keer iets naar buiten als je ook twee keer naar fondsen kunt hengelen (1): we kunnen het profiel van metaalhoudende inkt gebruiken om te zien waar teksten zijn geschreven. Hier is een artikel uit 2012.

Breng nooit één keer iets naar buiten als je ook twee keer naar fondsen kunt hengelen (2): daar is de tempel in Lachis weer.

Breng nooit één keer iets naar buiten als je ook twee keer naar fondsen kunt hengelen (3, 4): en daar is ook het Romeinse beton weer. En de Egyptische kralen in noordelijke wateren.

Verkeerde frames: houd toch eens op Aksum te presenteren als een onbekend koninkrijk.

Weglaten wat je niet uitkomt: een “einzigartiger römischer Waffenfund” in Haltern – behalve dan dat we zo’n dolk-met-gordel ook kennen uit Velsen.

======================================

BOEKEN

Voor één keer bestaat de boekenrubriek in de Livius Nieuwsbrief niet uit het nieuwe aanbod bij de Amsterdamse Athenaeumboekhandel, maar uit wat andere boeken.

Een mooi boek over Pompeii, een nieuw boek over de Romeinen in de Lage Landen.

Geen boek is zo slecht of er valt iets nuttigs mee te doen: het nieuwe boek van Tom Holland, Dominion, stelt uw redacteur in staat om uit te leggen dat een historicus feiten opspoort en niet creëert en dat je niet aan het christendom moet toeschrijven wat in feite voorrabbijns jodendom is.

======================================

INTERNET

Er is online geen normale editie van Flavius Josephus. Wél beschikbaar is, op veel plaatsen, de Engelse vertaling van William Whiston uit 1737. Die is echter slecht gedigitaliseerd en menig webmaster heeft die aangepast aan zijn of haar voorkeuren. Inmiddels is er echter een gezuiverde versie. Ideaal is het niet dat er niets recenters is dan een vertaling uit 1737, maar er is tenminste niet mee gerotzooid.

======================================

EN TOT SLOT

Wordt geen stoïcijn want je kunt nooit eens lekker kwaad worden.

Toota witharsechwanoo!

======================================

Oude nieuwsbrieven zijn hier te raadplegen en een redactionele verantwoording is daar.

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij