Dit is de 176e aflevering van de Livius Nieuwsbrief met nieuws over de Oudheid. Ruim 7800 abonnees ontvangen de nieuwsbrief elke maand gratis; voor adreswijzigingen en afmeldingen volstaan uitsluitend mailtjes naar nieuwsbrief@livius.nl.

Deze maand valt er – om voor de hand liggende redenen – niet zoveel te melden. Daarom dit keer een iets andere vorm, waarvan we zullen hopen dat het eenmalig is.

Jona Lendering (redactie)

======================================

LIVIUS’ EIGEN NIEUWS

Het onderwijs ligt stil maar er zijn de laatste maanden vrije uurtjes geweest om foto’s op de Livius.org-website te plaatsen uit Algerije en Tunesië. Het zijn pagina’s waar nog eens wat tekst bij moet, maar een deel van het beeldmateriaal is er.

En het komt uit de Numidisch-Romeinse stad Bulla Regia (Jendouba), uit de Numidische hoofdstad Cirta (Constantine), uit de havenstad Hadrumetum (Sousse), uit Augustinus’ bisschopsstad Hippo Regius (Annaba), uit de Punisch-Romeinse havenstad Icosium (Algiers), uit de Mauretanische hoofdstad Iol (Cherchell), uit de metropool Karthago, uit de Fenicische kolonie Kerkouane, van de legioenbasis Lambaesis (Tazoult), uit het regenachtige Mactaris (Makhtar), van het Numidische koningsgraf te Madghacen, uit Apuleius’ geboortestad Madauros (M’daourouch), van het Mausolée royal de Maurétanie, van de Byzantijnse stad Sitifis met zijn mooie museum (Sétif), van het Numidische koningsgraf te El-Khroub, uit de laatantieke stad Sufetula (Sbeitla), van het bronnenheiligdom bij Thubursicum Numidarum (Khamisa), uit het fascinerende Thugga (Dougga), van Thysdrus met zijn beroemde amfitheater (El-Djem), van het in de Late Oudheid bloeiende Thuburbo Maius (El-Fahls), van het Numidische heuvelfort Tiddis, uit de lommerrijke havenstad Tipasa (met Cananefaat), uit het fenomenale Thamugadi (Timgad), uit het charmante Uthina (Oudna) en uit de oeroude havenstad Utica. Tevens een artikel over de Kopten.

Uw redacteur schreef een proactief stukje om bij het naderende Pasen de grootste flauwekul uit de media te houden en dat leidde tot vragen en antwoorden: een overzicht van de jaarlijkse paashoaxen, een stukje over een synopsis, antwoord op de vraag waarom oudheidkundigen authenticiteitscriteria benutten om de historische Jezus te onderzoeken, een overzicht van die criteria, een samenvatting van de resultaten en een beschouwing over de Tempelreiniging.

Om u te verstrooien in tijden van corona is er op de blog een serie over misverstanden: over het uit welverdiende vergetelheid teruggebrachte sjabloon dat het oosten de religies en het westen het humanisme heeft bedacht, over de oorsprong van het alfabet, over de stelling van Pythagoras, over de afstand van Marathon naar Athene, over fleurige sculptuur, over de Atheense democratie, over Herodotos’ beschrijving van Babylon, over Romeinse cijfers, over de plaats van de joodse Tempel, over de Sabis en de Samber, over de ondergang van het Veertiende Legioen, over de naam Octavianus, over Romeinen aan de Elbe, de dood van keizer Vespasianus, over Romeinse wapenrustingen, over de platte aarde en over het standbeeld van Ambiorix. En nu we het toch over Ambiorix hebben: er is een adelaar terug in Tongeren.

In de reeks Methode op Maandag een hoop over koolstofdateringen: het principe, twee halfwaardetijden, het kalibreren, de isotoopfractionering, de reservoireffecten, contaminatie en reiniging, de zelfkritiek, de pseudoscepsis. En daarnaast ook: Interpolationenforschung alsmede de positieve en de negatieve heuristiek.

Vorige maand verscheen het boek dat uw redacteur wijdde aan de wedloop tussen vervalsers en wetenschappers, Bedrieglijk echt. Hier leest u er meer over, daar is een filmpje waarin uw redacteur uitlegt hoe vervalsers wetenschappers misbruiken, hier is een update van wat er is gebeurd sinds het manuscript van Bedrieglijk echt is afgerond en daar is een update van de update.

En verder: de etymologie van “corona”, tyfus in Athene en waarom we maar beter niet over antieke epidemieën kunnen spreken.

En ook: Cypriotische bronsbaren, de bouwtechniek “opus africanum”, de Romeinse generaal Regulus in Africa, het badhuis van Heerlen, het bezoek van keizer Domitianus aan Nijmegen, een dolfijnenverhaal uit Bizerte, de intocht der gladiatoren en het verschil tussen gladiatoren en terdoodveroordeelden, een waterreservoir bij Karthago, de Afrikaanse martelaren, inscripties voor keizer Maximinus Thrax en de dood van Uderzo.

======================================

HET MOOISTE VAN DE MAAND

In onze erkend subjectief “het mooiste van de maand” genoemde rubriek dit keer een artikel over een beeldschoon Fayyumportret.

======================================

EGYPTE & HET OUDE NABIJE OOSTEN

Je zou denken dat in Deir el-Bahari alles wel zo’n beetje was opgegraven, maar dat is dus niet zo.

Leuk: de Disney-film “The Prince of Egypt” is zo slecht nog niet.

Interessant verslag over een Urartees fort dat bij Adilcevaz onder water in het Van-meer is aangetroffen.

En verder: een tempel in Girsu, fotoreportage over dat Fenicische scheepswrak bij Malta.

======================================

GRIEKENLAND, ROME & ZIJN RIJK

Een Minoïsch graf en de identificatie van een portretbuste (het is Sapfo).

Om blij van te worden: een leuk artikel over het gebruik van computers bij de reconstructie van het Latijn.

Viminiacum (iets ten oosten van Belgrado) is een van de grootste opgravingen ter wereld. Er zijn schepen gevonden en geborgen.

En verder: Oxyrhynchos, een zonnewijzer in Laodicea en een schatvondst in oostelijk Polen van niet minder dan 1753 Romeinse zilverstukken.

In onze eigen contreien: Ninove en een nieuwe aanwijzing over de bouwers van de Romeinse weg door Zuid-Holland.

======================================

PASEN

Pasen nadert. Hierboven was al het een en ander te vinden. En er is meer. Waren er Romeinen bij de arrestatie van Jezus?

Nogal hijgerig gebracht, maar desondanks boeiend: het evangelie van Johannes blijkt geen ooggetuigenverslag (maar wie dacht dan zo ongenuanceerd?) en er is geen Johanneïsche gemeenschap geweest.

======================================

OVERIG

Een hoop gedoe over de eeuwige puzzel van de chronologie van de overgang van het Midden- naar het Laat-Brons, een van de fundamenteelste oudheidkundige problemen. Aan de ene kant zijn er nieuwe dendrochronologische visies, aan de andere kant blijkt een aanpassing van de koolstofmethode een probleem op te lossen. Aangezien het Mesopotamische chronologie al eerder op orde is gekomen, lijken de problemen opgehelderd te raken.

Is het slagveld gevonden waar Hannibal streed tegen de Carpetaniërs?

Het was 1 april en dan is het zinvol even te kijken naar vervalsingen.

Leuk stuk over hoe de twee grote migraties uit de late prehistorie, de verspreiding van de landbouw en de komst van de Indo-Europeanen, gevolgen had voor de vegetatie.

Arabist Hans Jansen schreef ooit een boek over de islam, Islam voor varkens, apen en ezels. Richard Kroes maakte een “bloek” om uit te leggen wat er allemaal niet klopt.

======================================

OUDHEIDKUNDIGE ZELFTRIVIALISERING

De Oudheid is natuurlijk helemaal niet interessant en moet dus worden opgehypet. Onze maandelijkse collectie van het ergste van het ergste.

Aandachttrekkerij: “Archaeologists and historians have long wondered where the final burial place of Ancient Greek king Alexander the Great lies”. Nee hoor, die was gewoon in Alexandrië en niet in de Siwa-oase.

En daarbij laten we het maar.

======================================

BOEKEN

De boekenrubriek in de Livius Nieuwsbrief wordt verzorgd door Roel Salemink van de Amsterdamse Athenaeumboekhandel, die u de boeken snel zal leveren als u gebruik maakt van de onderstaande links. Om voor de hand liggende redenen is levering vanuit de winkel zelf is momenteel wat lastig maar de postafdeling functioneert gewoon.

Zojuist verscheen in de prestigieuze Baskervillereeks van uitgeverij Athenaeum de vertaling van het werk van de Romeinse auteur Cornelius Nepos onder de titel Macht en Moraal. Nagelaten Werk. Het boek is een tweetalige uitgave vertaald en ingeleid door Diederik Burgersdijk, Peter Burgersdijk en Richard Haasen. Nepos is vooral bekend van zijn De Viris Illustribus, biografische portretten van beroemde veldheren en heersers, waarvan het ons overgeleverde deel in dit boek is opgenomen. Kort geleden verscheen in dezelfde reeks De Republiek of de Dood. Philippicae en Brieven van Cicero (vertaling John Nagelkerken).

Bij uitgeverij Omniboek verschenen een paar mooie boeken. Wee de Overwonnenen van archeoloog Alexander van de Bunt over de Romeinse aanwezigheid in de lage landen. Klassieke Liefde. Eros en seks naar Ovidius van classicus Anton van Hooff over hoe bij Grieken en Romeinen werd gekeken naar bijvoorbeeld prostitutie, huwelijk, overspel, geboorteregeling, gelijkgeslachtelijke liefde en tijdelijke en permanente onthouding.

Een nieuw deel in de reeks “Ancient Wisdom for Modern Learners”: How to be a Bad Emperor. An ancient guide to Truly Terrible Leaders. Historicus Josiah Osgood koos voor het thema een paar mooie voorbeelden uit Suetonius en voorzag de teksten van een nieuwe vertaling. Het oorspronkelijke Latijn is opgenomen. Binnenkort verschijnt ook How to Drink. A Classical Guide to the Art of Imbibing met een vertaling (Michael Fontaine) van Vincent Obsopoeus’ De Arte Bibendi uit 1536, een Latijnse tekst uit de Renaissance.

Het nieuwe boek van archeoloog Eric Cline heet Digging up Armageddon. The Search for the Lost City of Solomon en gaat over de expeditie die James Henry Breasted in 1925 ondernam om de Bijbelse site Megiddo, of Armageddon in het Nieuwe Testament en stad van Koning Solomon, op te graven. Eerder schreef Cline het bejubelde 1177 B.C. The Year Civilization Collapsed.

======================================

OVERLEDEN

Archeoloog Douwe Yntema is overleden. Hij wist veel van de interactie tussen diverse bevolkingsgroepen in de hak van Italië.

======================================

EN TOT SLOT

Het Bijbels Museum in Washington heeft een wel heel curieuze ontdekking aangekondigd.

Toota witharsechwanoo!

======================================

Oude nieuwsbrieven zijn hier te raadplegen en een redactionele verantwoording is daar.

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij