Deze maand is het rapport "De wolf terug in Nederland" verschenen en de schrijvers geven aan dat deze "… factfinding study brengt feitelijk en wetenschappelijk onderbouwd de laatste stand van zaken van de wolf in Nederland in beeld en is mede opgesteld ter ondersteuning voor het te vormen beleid van Rijk en provincies …" (p. 9). Een van deze feiten die ze presenteren is dat "Het Christendom verkondigde dat de wolf de duivel in vermomming was". Wat als gevolg had dat "resulteerde dit in Europa in een uitroeiingscampagne van de wolf" (p. 40). Van een feitenzoekende studie verwacht je dat deze stelling die als feit wordt gepresenteerd wordt onderbouwd. Er wordt verwezen naar het boek "Of Wolves and Men" van Barry Holstun Lopez, echter zeer algemeen zonder specifieke verwijzing naar een pagina of blijkt dat dit een letterlijk citaat is.

In de Bijbel wordt de wolf een twaalftal keren genoemd. Het betreft in alle gevallen de Arabische wolf (Canis lupus arabs), de Indische wolf (Canis lupus pallipes), en mogelijk de Europese wolf (Canis lupus lupus). De eerste twee genoemde soorten leven ook nu nog in Israël en omgeving. Israël heeft vanwege haar ligging ook nu nog een zeer divers landschap. In het noorden op de Golanhoogte is een gebied vol met weiden en bij uitstek geschikt voor vee. Reeds in Bijbelse tijden had men het over de koeien van Basan (het stamboekvee uit die tijd) die hier werden geweid. Ten noorden waren de uitgestrekte cederbossen van het Libanongebergte. Het was dit gebied waar de Indische wolf rondzwierf. In het zuiden heb je de verschillende soorten woestijnen, die zich zuidoostelijk uitstrekken tot diep in Saoedi-Arabië, terwijl meer westelijk overgaan in de Sinaï-woestijn. Hoewel op het eerste gezicht het een troosteloos gebied lijkt is er door de periodieke regenval en oases voldoende vegetatie voor de vele gazellen en ibexen. Sinds mensenheugenis leefden hier ook bedoeïenen die hier hun kudden kleinvee weidden en is tevens het jachtgebied van de Arabische wolf.

Omdat er voor de kudden kleinvee relatief weinig voedsel is, maakten de bedoeïenen of hun herders lange tochten van soms honderden kilometers. In de tussentijd leefden ze van wat ze onderweg tegenkwamen en werd het kleinvee ‘s nachts in kleine kralen, soms niet meer dan een kring van lage stenen opgesloten. Constant waren ze beducht op aanvallen van wilde dieren die daar waren, waaronder – naast de wolf – panters, leeuwen en beren. Het is in deze context dat we een van de meest bekende en tegelijk ook weinige positieve teksten "de wolf zal met het lam verkeren" (Jes. 11:6; 65:25) moeten lezen. Een paradijselijk toekomstig beeld, waarin het volk Israël een toestand van totale vrede wordt beloofd. Voor de toenmalige lezer een zeer duidelijke metafoor daar als de wolf op jacht is hij vaak aan 'surplus killing' (het overmatig doden) doet. De herders hadden als taak om dan in te grijpen, maar omdat dit levensgevaarlijk was kon het gebeuren dat ze zelf op de vlucht sloegen. Vandaar dat een opmerking als "de huurling en wie geen herder is, die de schapen niet tot eigendom heeft, ziet de wolf komen en laat de schapen in de steek en vlucht; en de wolf grijpt ze en drijft de schapen uiteen" (Joh. 10:12) toen zeer reëel was.

Het is vanwege deze surplus killing dat slechte koningen en regeringsleiders met wolven worden vergeleken (Ezech. 22:27; Sef. 3:3). Terwijl dit bloederige schrikbeeld indirect ook wordt aangehaald als wordt gezegd dat christenen "als schapen in het midden der wolven" worden gestuurd (Mat. 10:16; Luk. 10:3), terwijl het binnendringen van een wolf in een groep schapen – de wolf in schaapskleren – voor hij toeslaat ook als vergelijking wordt genoemd (Mat. 7:15; Hand. 20:29). Ook op hedendaagse beelden zie je dat een wolf met veel gemak een kudde kan binnendringen alvorens hij begint te doden.

Vanwege de hitte overdag, die in de zomer tot boven de 40 graden kan zijn, jaagt de wolf bij voorkeur in de schemering of in de nacht omdat vanwege de relatieve koelte dan de meeste dieren actief zijn. Vandaar dat de profeten Habakuk en Sefanja spreken over de "wolven van de avond" (Hab. 1:8; Sef. 3:3) en van Benjamin wordt gezegd dat hij "zal [als] een wolf verscheuren; des morgens zal hij roof eten, en des avonds zal hij buit uitdelen" (Gen. 49:27).

Een laatste vermelding vinden we bij de profeet Jeremia die verkondigd dat de goddelozen door allerlei roofdieren, waaronder de wolf, gegrepen zullen worden (Jer. 5:6). Bekende beelden die ook gebruikt worden door andere schrijvers als teken van de chaos die zal ontstaan nadat er een oorlog is geweest. Zo worden de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648), de Frans-Duitse oorlog (1756-1763) en ook in de Franse Tijd (1795-1815) genoemd als de aanleiding voor wolvenplagen (Jan H. de Rijk, p. 73-84). Terwijl ook de Kirov aanvallen (Wikipedia, Kirov wolf attacks) duidelijk hiermee in verband staan.

We zien dan ook dat de Bijbel een realistisch beeld geeft van het gedrag van de wolf. Nergens zien we dat de wolf de duivel is of daarmee wordt vergeleken, zoals in dit rapport wordt beweerd. Wel dat slechte leiders met wolven worden vergeleken. We zien dan ook dat ook in later tijden slechte (geestelijke) leiders hierom met wolven worden vergeleken, maar nergens lees je dat dit de reden is dat men een hekel had met wolven. Dit wordt bevestigd dat mensen vaak werden vernoemd naar dieren en ook naar de wolf "Zeeb" (Richt. 7:25; 8:3; Ps. 83:12) en blijkbaar niet als negatief werd opgevat.

Na de bestudering van dit rapport moeten we concluderen dat de stelling "Het Christendom verkondigde dat de wolf de duivel in vermomming was" niet klopt. Ook de gevolgconclusie "resulteerde dit in Europa in een uitroeiingscampagne van de wolf" (p. 40) niet waar is omdat er veelal andere oorzaken waren waarom deze wolvenplagen werden bestreden. Een verdere behandeling van dit rapport valt buiten de doelstelling van deze website, echter het is ons opgevallen dat ook bij diverse andere stellingen vraagtekens zijn te stellen en dat de opstellers alleen die (delen van de) wetenschappelijke literatuur aanhalen die een positief beeld schetsen van de wolf. We vragen ons dan ook af of het rapport wel zo feitelijk is en een objectief wetenschappelijk beeld geeft.

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij