Aantekeningen bij de Bijbel
Vragen, overdenkingen en achtergronden over de Bijbel,
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
Ieder jaar eten we aan het einde van het jaar oliebollen, om vervolgens aan het begin van het nieuwe jaar – tegen heug en meug – de laatste op te eten.
De oorsprong van dit heerlijke gerecht is niet geheel duidelijk, hoewel ze voor het eerst in de middeleeuwen in Nederland worden genoemd als oliekoeken en pas aan het einde van de 19de eeuw steeds vaker oliebollen werden genoemd. Veelal wordt gesteld dat de Spaanse en Portugese Joden, die tijdens de Inquisitie naar Nederland vluchten, het recept hebben meegenomen. Dit verklaart ook waarom ze aan het einde van het jaar worden gegeten, daar van oudsher rondom Chanoeka de Sufganiyot (סֻפְגָּנִיָּה; enkelv. Sufganiyah) worden gegeten. Letterlijk betekent Sufganiyah “sponskoek” en is een Grieks leenwoord van σπογγος G4699 spongos (E. Klein, p. 453) en deze lijken erg op de ons welbekende oliebollen.
Interessant is dat in de oude De Vorsterman Bijbel (ca. 1528-1531) een paar maal oliekoeken wordt vertaald (2 Sam. 6:19; 1 Kron. 16:3) voor het Hebreeuwse woord אֲשִׁישָׁה H809 ’ăšîšwōṯ. In moderne vertalingen veelal vertaalt met “rozijnen” (NBV) of “rozijnenkoeken” (HSV), terwijl oudere vertalingen “flessen” hebben (SV). Stellig zullen de vertalers van deze Vorsterman Bijbel gedacht hebben aan de Sufganiyot toen ze het vertaalden met oliekoek.
Het woord ’ăšîšwōṯ komen we ook elders in de Bijbel tegen. In Hosea 3:1 wordt het in een plastische beschrijving van een vruchtbaarheidsrite gebruikt en waarbij rozijnenkoeken worden gegeten, terwijl in Hooglied 2:5 het ook met de liefde in verband wordt gebracht.
Nu wil het geval dat in Tell es-Safi, het Bijbelse Gath, vaatwerk is gevonden die vermoedelijk werd gebruikt voor het maken van deze rozijnenkoeken (Aren Maeir, A Unique Vessel from Tell es-Safi/Gath and its Interpretation) en mogelijk dat onderzoek zal uitwijzen hoe deze rozijnenkoeken werden bereid en welke ingrediënten werden gebruikt.
Zou het mogelijk zijn dat deze rozijnenkoeken een verre voorloper waren van onze oliebollen? Ik zou het niet weten, maar iedere keer aan het begin van het nieuwe jaar bij het nuttigen van de laatste oliebollen moet ik weer hier aan denken.
Ik wens jullie allemaal een gezegend en voorspoedig 2022.
Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!
