Context
Literatuur
Vertalingen

2 Samuel 11:4

Algemeen

Overspel of verkrachting?

• Soms wordt gesteld dat David in deze geschiedenis Bathseba verkrachtte, hierbij moeten we wel goed bedenken dat er toen andere wetgeving was dan tegenwoordig en dat ook de definities rondom overspel en verkrachting anders zijn dan volgens de Nederlandse wetgeving. Ook is uit deze tekst en dit hoofdstuk moeilijk te bepalen of Bathseba hierin welwillend was of niet.
  Volgens de Nederlandse wetgeving is er pas sprake van van verkrachting wanneer de dader een vorm van fysiek geweld of dwang gebruikt tegen het slachtoffer. Dit valt niet op te maken uit deze tekst, hoogstens kan David – gezien zijn positie als koning – misbruik of machtsmisbruik worden verweten. Verder is overspel volgens de Nederlandse wetgeving niet strafbaar en zal men om die reden niet hiervoor gestraft worden.
  Wat betreft de Mozaïsche wetgeving die toen geldend was, een koning moet net als ieder ander de wet gehoorzamen (Deut. 17:14-20) met daarop enkele toevoegingen, zoals dat hij niet al te veel vrouwen mag hebben (Deut. 17:17). Volgens deze wetgeving had Bathseba om hulp moeten schreeuwen – omdat ze in de stad (Jeruzalem, vs. 1-2) aanwezig was (Deut. 22:24) – nergens in de tekst lezen we dat ze dit gedaan heeft en derhalve is David niet schuldig aan verkrachting, maar zijn beiden schuldig aan overspel en behoren daarvoor de doodstraf door middel van steniging te krijgen (Deut. 22:24ev.).
  Toch is het opvallend dat Nathan in zijn gelijkenis (2 Sam. 12) alleen David aanpakt. Als koning en rechter had hij de verantwoordelijkheid om dit soort onrecht te voorkomen en desnoods recht daarover te spreken. Daarom is het des te pijnlijker dat juist hij in zijn functie de fout inging. Toch is de straf relatief mild, niet hij en Bathseba worden gedood, maar hun kind (2 Sam. 12:14). Ook bij Jezus zien we dit terug, als de overspelige vrouw bij Hem wordt gebracht (Joh. 8) en men ook hier minstens de doodstraf verwacht. Nadat blijkt dat ook de omstanders schuldig zijn, zeg Jezus tot deze overspelige "Zo veroordeel Ik u ook niet; ga heen, en zondig niet meer" (Joh. 8:11). Hieruit mogen we opmaken dat ook wij niet te hard in ons oordeel moeten zijn en al bij voorbaat David en Bathseba veroordelen, omdat we niet alle details van het gebeuren weten.

Aantekeningen

Toen zond David boden henen, en liet haar halen. En als zij tot hem ingekomen was, lag hij bij haar, (zij nu had zich van haar onreinigheid gezuiverd); daarna keerde zij weder naar haar huis.

• David boden henen, en liet haar halen…, het is opvallend dat bijna alle acties van David komen, hij stuurde de boodschappers om Bathseba te halen, hij lag bij haar. Echter Bathseba "komt bij hem" en niet "wordt gebracht bij hem".
• en liet haar halen, letterlijk "en nam haar", waarbij dit kan slaan op 1) de boodschappers die haar meenamen en brachten (cf. Kanttekeningen), 2) of als een eufemisme opgevat moet worden dat hij haar verkrachtte.
• als zij tot hem ingekomen was, in het Hebreeuws kan dit ook als een eufemisme voor seksuele zaken worden opgevat. Omdat Bathseba het onderwerp is, terwijl bij het volgende werkwoord ("lag hij") David het onderwerp is, doet deze specifieke woordkeus vermoeden dat het met wederzijds goedvinden was (→ Vertaalnotities).
• lag hij bij haar, een eufemisme dat hij seks met haar had (→ Vertaalnotities) en wat ook blijkt uit het volgende vers.
• zij nu had zich van haar onreinigheid gezuiverd, Dit kan op twee dingen slaan. 1) Het is een terug verwijzing naar vers 2, zij was ongesteld en had zich om die reden na afloop gewassen (cf. Lev. 15:19ev.). Tegenwoordig is het bij de Joodse vrouwen de gewoonte om dit dan ritueel in een mikveh te doen. Het is echter onbekend of dat toen ook al gebeurde. 2) Na de seksuele daad met David waste ze zich (cf. Lev. 15:18), mogelijk met als reden dat het niemand zou opvallen wat ze had gedaan.
• daarna keerde zij weder naar haar huis, dit kan zowel nog die avond of de volgende ochtend zijn geweest. Er wordt niet vermeld hoe lang ze bij David bleef.

Vertaalnotities

Zie hier voor een verklaring van de gebruikte coderingen.
    Zie hier over het gebruik van de interlineair.

Toen zond David boden henen, en liet haar halen. En als zij tot hem ingekomen was, lag hij bij haar, (zij nu had zich van haar onreinigheid gezuiverd); daarna keerde zij weder naar haar huis.

• וַיִּקָּחֶ֗הָ ^H3947 lett. "en nam haar".
  
• תָּבֹ֤וא אֵלָיו֙ ^{H935 H413} "zij kwam tot hem in"; De uitdrukking בּוֹא אֶל "naderen, komen" wordt ook gebruikt als eufemisme voor seksuele zaken (Gen. 6:4; 29:21, 23, 30; 30:3ev.; Richt. 16:1; etc.). Daar Bathseba het onderwerp hiervan is en bij het volgende werkwoord David doet vermoeden dat het met wederzijds goedvinden was.
• שָׁכַב ^H7901 "slapen, gaan liggen"; kan ook een eufemisme zijn om naar bed te gaan voor seksuele zaken (cf. Gen. 19:32-35; 26:10; 30:15-16; 34:2, 7; 35:22; etc.).
• מִתְקַדֶּ֖שֶׁת hitpael van קָדַשׁ ^H6942 "heiligen", in de betekenis van (ritueel) zuiveren. Uit de context moet dan blijken of dit een zuiveren is na het hebben van seks (Lev. 15:18), of na haar ongesteldheid (Lev. 15:19ev.).

• דָּוִ֨ד MT; דוי]דx4QSam^a;
• מַלְאָכִ֜ים MT 4QSam^a;
• וַיִּקָּחֶ֗הָ MT (4QSam^a);
• וַתָּבֹ֤וא אֵלָיו֙ MT 4QSam^a; καὶ εἰσῆλθεν πρὸς LXX; και εισήλθε προς ABP;
• וַיִּשְׁכַּ֣ב MT (4QSam^a);
• וְהִ֥יא MT (4QSam^a);
• מִתְקַדֶּ֖שֶׁת מִטֻּמְאָתָ֑הּ MT; מתקדֹשתx4QSam^a;
• וַתָּ֖שָׁב MT; ותב[וא]x4QSam^a; והיא ותשב Kennicott⁹⁶;
• בֵּיתָֽהּ MT 4QSam^a;
• Voorkomend in 4Q51=4QSam^a (fragmentarisch);

• Varianten Kennicott Vetus Testamentum Hebraicum (1780):
  

Koop nu

Commentaar

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!