Aantekeningen bij de Bijbel
Vragen, overdenkingen en achtergronden over de Bijbel,
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
AB | En toen zei God: laat ons maken de mens, naar ons beeld, naar ons evenbeeld... |
SV | En God zeide: Laat Ons mensen maken, naar Ons beeld, naar Onze gelijkenis; en dat zij heerschappij hebben over de vissen der zee, en over het gevogelte des hemels, en over het vee, en over de gehele aarde, en over al het kruipend gedierte, dat op de aarde kruipt. |
WLC | וַיֹּ֣אמֶר אֱלֹהִ֔ים נַֽעֲשֶׂ֥ה אָדָ֛ם בְּצַלְמֵ֖נוּ כִּדְמוּתֵ֑נוּ וְיִרְדּוּ֩ בִדְגַ֨ת הַיָּ֜ם וּבְעֹ֣וף הַשָּׁמַ֗יִם וּבַבְּהֵמָה֙ וּבְכָל־הָאָ֔רֶץ וּבְכָל־הָרֶ֖מֶשׂ הָֽרֹמֵ֥שׂ עַל־הָאָֽרֶץ׃
|
Trans. | wayyō’mer ’ĕlōhîm na‘ăśeh ’āḏām bəṣaləmēnû kiḏəmûṯēnû wəyirədû ḇiḏəḡaṯ hayyām ûḇə‘wōf haššāmayim ûḇabəhēmâ ûḇəḵāl-hā’āreṣ ûḇəḵāl-hāremeś hārōmēś ‘al-hā’āreṣ: |
Algemeen
Zie ook: Beelddrager Gods, Dierenwelzijn, Pluralis intensivus, pluralis majestatis, Vissen
Genesis 5:2
Aantekeningen
En God zeide: Laat Ons mensen maken, naar Ons beeld, naar Onze gelijkenis; en dat zij heerschappij hebben over de vissen der zee, en over het gevogelte des hemels, en over het vee, en over de gehele aarde, en over al het kruipend gedierte, dat op de aarde kruipt.
- En God zeide: Laat Ons mensen maken, hier zien we een wijziging in de scheppingsformule. Begon bij eerdere scheppingsdaden steeds met "En God zeide: Daar zij…" nu, met de schepping van de mens, zien we dat God zelf erbij betrokken is. In Genesis 2:7 wordt dit verder uitgewerkt: "En de HEERE God had den mens geformeerd uit het stof der aarde, en in zijn neusgaten geblazen den adem des levens; alzo werd de mens tot een levende ziel."
- Ons; Dit is een typische pluralis maiestatis (John C. Beckman, "Pluralis Majestatis: Biblical Hebrew", Encyclopedia of Hebrew Language and Linguistics (red. Geoffrey Khan), (2013), Vol. 3 p. 145-146) of pluralis intensivus (J.P. Lettinga, §24.k; B.K. Waltke, §7.4.3.a), en is het gebruik van het meervoud terwijl men naar zichzelf verwijst, dus in plaats van “ik” wordt “wij” gebruikt, om de eigen belangrijkheid te benadrukken. Ook in Nederland is dit bekend als we bijv. in wetten lezen “Wij Willem-Alexander…”. Anderen zien hier andere factoren in (cf. GKC 398; Hasel 1975:58–66; Westermann 1981:144–145); M.J. Paul stelt: De meervoudsvorm ‘ons’ kan op verschillende manieren verklaard worden, zoals a) God en zijn engelen, b) een heenwijzing naar de Drie-eenheid, c) een majesteitsmeervoud, zoals een koning ‘wij’ kan gebruiken, of d) een meervoud van aansporing. Bij de eerste uitleg is het moeilijk te verklaren wat dan met ‘ons beeld’ bedoeld wordt. Ook het beeld van de engelen? Zijn die ook naar Gods beeld gemaakt? Al zijn ze misschien al eerder dan de zesde dag geschapen (zie Job38:7), ze worden hier niet genoemd. Hetzelfde meervoud in Gen. 3:22 kan moeilijk op engelen betrekking hebben. Wat de Drie-eenheid betreft: een tekst kan achteraf meer betekenen dan destijds bedoeld is (vgl. 1 Pet.1:11), maar de Israëlieten zullen de tekst zo niet opgevat hebben. Bij een majesteitsmeervoud is het vreemd waarom dat niet veel vaker voor God gebruikt wordt. Zowel hier als in Gen. 3:22 en 11:7 heeft God een belangrijk voornemen dat Hij gaat uitvoeren. Het zelfberaad wijst op iets meervoudigs in de ene God en is meer dan een aansporing. De meest aannemelijke verklaring is dat er een meervoud in God is dat destijds nog niet begrepen is, maar later geopenbaard werd. Paulus zegt dat door Christus alle dingen geschapen zijn (Kol.1:16). (Bron noot 36 in StudieBijbel, Genesis); Ook Keil en Delitzsch geven meerdere verklaringen: The plural “We” was regarded by the fathers and earlier theologians almost unanimously as indicative of the Trinity; modern commentators, on the contrary, regard it either as pluralis majestatis; or as an address by God to Himself, the subject and object being identical; or as communicative, an address to the spirits or angels who stand around the Deity and constitute His council (K&D, Genesis 1:26), om dan tot de volgende conclusie te komen: No other explanation is left, therefore, than to regard it as pluralis majestatis, - an interpretation which comprehends in its deepest and most intensive form (God speaking of Himself and with Himself in the plural number, not reverentiae causa, but with reference to the fullness of the divine powers and essences which He possesses) the truth that lies at the foundation of the trinitarian view, viz., that the potencies concentrated in the absolute Divine Being are something more than powers and attributes of God; that they are hypostases, which in the further course of the revelation of God in His kingdom appeared with more and more distinctness as persons of the Divine Being (K&D, Genesis 1:26).
- We zien dat hier niet het woord מִין H4327 "min" wordt gebruikt maar de term דְמוּת H1823 wat een abstract woord is en zoiets betekent als "lijken op", "wezen als", "hetzelfde als". Een soortgelijke beeldspraak komen we ook tegen als aan Mozes wordt gezegd hoe hij de tabernakel moet maken "Naar al wat Ik u tot een voorbeeld [=gelijkenis] dezes tabernakels, en een voorbeeld van al deszelfs gereedschap wijzen zal, even alzo zult gijlieden dat maken." (Ex 25;9). We zien hier echter een klein verschil, men kan de hemelse tabernakel niet op aarde namaken, zonder de beperkingen zoals deze op de aarde gelden. Het is eerder een afspiegeling, een replica van het origineel. Zo is dit ook voor de mens, deze is gemaakt naar het evenbeeld van God, maar met de fysieke beperkingen welke op de aarde gelden. Men moet dit dan ook eerder geestelijk dan fysiek opvatten., vandaar dat de bekende rabbi Rashi zegt: בְּצַלְמֵנוּ naar de vorm van ons [waarin wij mensen verschijnen]. כִּדְמוּתֵנו [in overeenstemming met onszelf, namelijk] in het begrijpen en verstandig zijn. Vanuit deze opvatting is het dan ook begrijpelijk dat de Joden het lichaam, geest en ziel van de mens als een geheel zien. Een scheiding van een van deze 3 leidt onherroepelijk tot de dood, wat we dan ook zien gebeuren bij de zondeval in Genesis 3.
Vanuit bovenstaande zouden we de conclusie kunnen trekken dat we goddelijk zijn. In veel culturen zien we dat een keizer, of een farao "goddelijk" is. Als voorbeeld: in Egypte was de farao de goddelijke vertegenwoordiging op aarde, dit kun we niet alleen zien in hun namen Rameses, "zoon van Re", of Tutankhamon, "de gelijkenis van Amon", maar het was gewone mensen verboden om rechtstreeks tegen hen te spreken (behalve op 1 dag in het jaar). Interessant is in dit kader, dat bij het begin van de Exodus, er een nieuwe kalender werd ingesteld (Ex 12:2), hierdoor werd door de joden afstand gedaan van de goddelijke macht van farao (als zijnde de zon Re
"heerser over de tijd"), en door het slachten van een ram (als zijnde de ram, de zonnegod Amon
"wat is niet gezien") werd afstand gedaan van de overige goden.
Ook bij de Romeinen zien we het fenomeen dat slechts de "machthebber" een godheid is, bekend in dit verband, is de geschiedenis van Herodus Agrippa I in Handelingen (12:20-25) waar hij werd vergeleken met een god en waar een engel hem doodde omdat hij God niet de eer gaf.
Echter uit de context van Genesis blijkt dat niet alleen regeringsleiders deze status hebben gekregen, maar dat alle mensen op God gelijken. Dit wordt nog eens verduidelijkt in Lukas 20:35-36 "Maar die waardig zullen geacht zijn die eeuw te verwerven en de opstanding uit de doden, zullen noch trouwen, noch ten huwelijk uitgegeven worden;36 Want zij kunnen niet meer sterven, want zij zijn den engelen gelijk; en zij zijn kinderen Gods, dewijl zij kinderen der opstanding zijn." en uit 1 Cor 6:3 blijkt dat we niet alleen in rang gelijk staan met de engelen maar dat "wij zullen de engelen oordelen". Hieruit blijkt dus dat we de hoge status hebben gekregen van kinderen Gods, maar wel met een aantal restricties "die waardig zullen geacht zijn"
Vertaalnotities
Zie hier voor een verklaring van de gebruikte coderingen.
Zie hier over het gebruik van de interlineair.
dat zij heerschappij hebben
|
En God zeide: Laat Ons mensen maken, naar Ons beeld, naar Onze gelijkenis; en dat zij heerschappij hebben over de vissen der zee, en over het gevogelte des hemels, en over het vee, en over de gehele aarde, en over al het kruipend gedierte, dat op de aarde kruipt.
- אָדָ֛ם ’āḏām "mens"; is hier een collectivum en slaat dus op het soort "mens", waaronder zowel man als vrouw wordt bedoeld.
- בְּ. Underlying the very various uses of this preposition is either the idea of being or moving within some definite region, or some sphere of space or time (with the infinitive, a simultaneous action, &c.), or else the idea of fastening on something, close connexion with something (also in a metaphorical sense, following some kind of pattern, e.g. the advice or command of some one בִּדְבַר פ׳, בַּֽעֲצַת פ׳, or in a comparison, as in Gn 126 בְּצַלְמֵ֫נוּ כִדְמוּתֵ֫נוּ in our image, after our likeness; cf. 1:27, 5:1, 3), or finally the idea of relying or depending upon…, or even of merely striking or touching something (GKC, §119h).
- Collectives in the fem. form, … of living beings which are not persons, cf. חַיָּה (that which lives) in the sense of cattle, beasts; דָּגָה a shoal of fish, Gn 126 (GKC, §122s).
- צֶלֶם H6754 "beeld, gelijkenis, afbeelding" (Gen. 1:26-27; 5:3; 9:6; 1 Sam. 6:5, 11), "afgodsbeeld" (Num. 33:52; 2 Kon. 11:18; 2 Kron. 23:17; Ezech. 7:20; 16:17; 23:14; Amos 5:26), "schaduw" (Ps. 39:7; 73:20);
- רֶמֶשׂ H7431 "reptiel, kruipend dier" (Gen. 1:24-26; 6:7, 20; 7:14, 23; 8:17, 19; 9:3; 1 Kon. 4:33; Ps. 104:25; 148:10; Ezech. 8:10; 38:20; Hos. 2:17; Hab. 1:14 †);
- רָמַשׂ H7430 ww. "kruipen, bewegen" (Gen. 1:21, 26, 28, 30; 7:8, 14, 21; 8:17, 19; 9:2; Lev. 11:44, 46; 20:25; Deut. 4:18; Ps. 69:35; 104:20; Ezech. 38:20 †);
____
- כִּדְמוּתֵ֑נוּ MT; וכדמותנו SP;
- וְיִרְדּוּ֩ MT (4QGend) SP;
- בִדְגַ֨ת MT 4QGend SP;
- הַיָּ֜ם MT 4QGenb 4QGend SP;
- וּבְעֹ֣וף MT 4QGenb 4QGend SP;
- הַשָּׁמַ֗יִם MT 4QGend SP;
- וּבְכָל־הָאָ֔רֶץ MT; en alle wilde dieren van de aarde Peshitta NRSV;
- עַל־הָאָֽרֶץ MT (4QGend) SP; in terra Vg;
- Voorkomend in 4QGenb (fragmentarisch); 4Q4=4QGend (fragmentarisch);
Koop nu
Commentaar
Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!