In de Bijbel wordt verschillende malen gesproken over een merkteken.
In het boek Genesis wordt gesproken over een merkteken dat Kaïn krijgt (Gen. 4:15) als hij op de vlucht gaat nadat hij zijn broer Abel heeft vermoord.
Bekend is het hoofdstuk Openbaring 13:15-17 waar wordt gesproken dat het beest aan allen, kleinen en groten, en rijken en armen, en vrijen en dienstknechten, een merkteken geve aan hun rechterhand of aan hun voorhoofden; En dat niemand mag kopen of verkopen, dan die dat merkteken heeft, of den naam van het beest, of het getal zijns naams.
Een positieve beschrijving van een merkteken lezen we in Openbaring 14:1 waar wordt geschreven over 140.000 gelovigen die den Naam Zijns Vaders geschreven aan hun voorhoofden. Aan de hand van deze beschrijving denken sommigen dat in alle gevallen het merkteken symbolisch moet worden opgevat. Anderen echter vatten dit letterlijk op, in de eerste eeuwen lieten veel christenen zich tatoeëren met het ichthus-(vis)symbool of enkele letters van de naam van Christus om zich zo te kunnen onderscheiden van ongelovigen.
Dit fenomeen zien we heden ten dage nog terug bij de Koptische Christenen in Egypte: zij laten bijvoorbeeld een kruis aanbrengen aan de onderpols van hun rechterarm.
Daar het plaatsen van een merkteken ook bij andere godsdiensten voorkwam (zie hieronder), is het zeer aannemelijk dat we deze merktekens letterlijk moeten opvatten.
Het in Openbaring 13:16-17 gebruikte woord χάραγμα G5480 'charagma werd meestal gebruikt voor afdrukken op documenten of munten. Een 'charagma gold als een keizerlijk zegel van het Romeinse Rijk dat in officiële documenten in de 1ste en 2de eeuw werd gebruikt. Tijdens het bewind van keizer Decius (249-251 n.C.) konden degenen die niet het certificaat van offer (libellus) van Caesar hadden, geen handel drijven, een verbod dat mogelijk teruggaat tot Nero en een herinnering is wat in dit gedeelte is beschreven.
In de loop der eeuwen hebben velen nagedacht wat dit merkteken nu zou zijn welke in Openbaring 13:15-17 wordt genoemd. Hieronder een overzicht van een aantal theorieën en mogelijkheden, waarbij in gedachte moet worden gehouden dat alleen zij die dit merkteken hebben kunnen kopen of verkopen. Dat mensen het merkteken kunnen verwijderen of niet nemen heeft dan ook meteen consequenties dat zijn niet kunnen kopen of verkopen.
Sommigen denken aan een tatoeage. Deze techniek werd voor het eerst toegepast op grote schaal in WO2 door de nazi's toegepast door het tatoeëren van een cijfercombinatie bij joden en anderen die in een concentratiekamp werden gezet.
Een moderne mogelijke toepassing zou het tatoeëren van een barcode of QR-code kunnen zijn.
Met de komst van de elektronica en vooral sinds de introductie van de microchip zijn er tal van mogelijkheden ontstaan. Door de steeds verdere verkleining en verhoging van informatie in een chip worden steeds meer nieuwe toepassingen bedacht. Een van deze toepassing is de RFID-chip die in creditcards, paspoorten en andere documenten kan worden verwerkt. Bij deze chip is een bijkomend voordeel dat deze op afstand ingelezen kan worden. De fabrikant Verichip heeft deze chip verder ontwikkeld zodat deze geïmplanteerd kan worden bij mens en dier. In Nederland is het gemeengoed geworden dat alle vee (koeien, geiten, etc.) en huisdieren als honden en katten worden geïmplanteerd met zo'n chip.
In de jaren 90 van de vorige eeuw werd door politici steeds meer voorgesteld om deze chips te implanteren bij criminelen en wilsonbekwamen. In diezelfde periode werden bij verschillende beveiligingsbedrijven werknemers verplicht om een chip te implanteren zodat ze te identificeren zijn. Een groot probleem is dat deze gedwongen implantaties gemakkelijk te verwijderen zijn, naast het feit dat als men deze afgeschermd bewaard (bv. in een ijzeren bakje) de persoon deze alsnog kan toepassen wanneer het hem uitkomt en daarmee frauderen. Met name bij beveiligde militaire terreinen bleek dit laatste een enorme zwakte te zijn in de beveiliging, daar een vertrouwt iemand makkelijk uitgeschakeld kon worden en vervolgens de verwijderde chip werd hergebruikt door spionnen.
Aan de andere kant zijn er ook steeds meer andere technieken, zoals Biometrische gezichtsherkenning, die op grotere afstand (zelfs vanuit satellieten) gebruikt kan worden en goedkoper en effectiever zijn dan de RFID-chip. We zien dan ook dat in steeds meer totalitaire landen om deze redenen steeds minder wordt gekeken naar implantatie van een chip.
Het fenomeen van een merkteken op een voorhoofd komt niet alleen voor in Openbaring, ook in de Perzische Mithras godsdienst, welke zeer populair was in het Romeinse Rijk, kregen ingewijden op hun voorhoofd een teken en wel in de vorm van een tau (T) of een kruis.
In andere godsdiensten komen ook tekens op het voorhoofd voor, bij de hindoes is de bindi (mv. bindihas; de punt) op het voorhoofd van getrouwde vrouwen ook tegenwoordig nog een bekend verschijnsel en is het symbool voor de vrouwelijke energie die man en vrouw beschermt. In de islam is het fenomeen onderdeel van de Shia Ashura rituelen, waarbij mannen en jongens met een mes 3 sneden op hun voorhoofd krijgen ingekerfd.
In de tweede wereldoorlog lieten de nazi's de gevangenen in concentratiekampen op hun rechterarm tatoeëren, zodat ze sneller te identificeren waren. Daarnaast verplichtten ze in alle gebieden die ze veroverd hadden voor het eerst in de wereldgeschiedenis op grote schaal biometrische kenmerken op te nemen in paspoorten en andere identificatiepapieren.
Binnen sommige groeperingen van het christendom is het "merkteken van het beest" een van de meest beladen termen uit de Bijbel. Veelal hoor je dat er een supercomputer "BEAST" in Brussel staat die dan alle gegevens van de mens opslaat. De schrijver Joe Musser verzon dit in zijn boek "Behold A Pale Horse" (1970) en later is verfilmd in David Wilkerson's The Rapture (1972; IMDb). Sindsdien is deze als hoax een eigen leven gaan leiden (ZDNet, 24 juli 2003). Onder andere de uit Oeganda komende sekte Abajiri verkondigt deze hoax.