Aantekeningen bij de Bijbel
Vragen, overdenkingen en achtergronden over de Bijbel,
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
Er zijn mogelijk twee verwijzingen in de Bijbel naar deze boom.
Sommigen zien in עץ הדר "schoon geboomte" (Lev. 23:40) de Citroen; Zij het dat we dit niet in iedere vertaling terug zien komen. Het wordt pərî voor vruchten is nog duidelijk, hoewel de Statenvertaling en de Herziene Statenvertaling gekozen hebben voor “takken”. Vervolgens krijgen we ‘ēṣ hāḏār wat letterlijk “schoon geboomte” betekent. De meeste botanici gaan er vanuit dat hiermee een citrusboom wordt bedoeld. Het meest veilige is dan te kiezen voor de Citrus medica omdat deze al zeer vroeg voorkwam in deze contreien.
In Openbaring 18:12 komen we de passage tegen met allerlei vaten van het kostelijkste hout waarbij ϑύϊνος vertaald is met “kostelijk hout”, sommige vertalingen zoals de NASB en de Net Bible (De NetBible heeft als voetnoot: On the phrase πᾶν ξύλον θύϊνον (pan xulon quinon) L&N 3.63 states, “pertaining to being made or consisting of citron wood (that is, from a citron tree) – ‘of citron wood.’ καὶ πᾶν ξύλον θύϊνον καὶ πᾶν σκεῦος ἐλεφάντινον ‘and all kinds of things made of citron wood and all kinds of objects made of ivory’ Re 18:12. The citron tree belongs to the citrus family of plants, and it produces a pale yellow fruit somewhat larger than a lemon, the rind of which is often candied. In Re 18:12, however, the focus is upon the fine quality of the wood.”) vertalen dit met citron wood, zeer waarschijnlijk gaat het hier om het hout van de thujaboom en niet die van een Citrusboom. De thujaboom is zeer welriekend en onder meer vanuit Noord-Afrika werd geïmporteerd voor de vervaardiging van meubels.
In de meest gangbare Bijbelvertalingen vertaalt als: “schoon geboomte, kostelijkste hout” SV, “sierlijke bomen, zeer kostbaar hout” HSV, “citrusvruchten, het kostbaarste hout” WV95.
Citroen van Frans citron, wordt vooral de vrucht van enige boomsoorten uit het geslacht Citrus inzonderheid van Citrus medica mee bedoeld (WNT, citroen). Het woord אתרוג ethrog geeft een hint naar zijn afkomst, in het Hindi wordt de boom torange genoemd, terwijl in het Persisch deze toronge en later etronge wordt genoemd; in het Aramees אתרונגא etronga of אתרוגא etroga, in Arabisch turug of eturug الأترج. In Koptisch is citroen ghitri, in het Grieks κίτριον en in het Latijns citreum of citrium (Dafna Langgut (2014): Prestigious fruit trees in ancient Israel: first palynological evidence for growing Juglans regia and Citrus medica, Israel Journal of Plant Sciences, p. 6), waarvan ons woord citroen is afgeleid.
De onrijpe en gesuikerde schil van de Citrus medica wordt ook wel Sukade genoemd. Sukade van Oudfr. Succade < Oudit. Zuccata < Latijn succus, gekonfijte, onrijpe schil van de cederappel vrucht van de boom Citrus medica (WNT, Sukade). Anderen gaan ervan uit dat het is afgeleid van het Hebreeuwse סוכות sukkot of sukoth, wat verwijst naar het Joodse feest van de tabernakel, daarbij verwijzend naar de religieuze rite van het gebruik van citroenen אתרוג ethrog (G. Katz, Spice pages, Citron (Citrus medica L.)).
De Citrus is een geslacht behorend tot de familie van de Rutaceae, bestaande uit altijd groene, doornachtige heesters of kleine bomen met eetbare, gewoonlijk geel- of oranjekleurige vruchten, zoals sinaasappelen, citroenen, mandarijnen, grapefruits, pompelmoezen (Heimans, p. 595; WNT, Citrus). Tegenwoordig gaat men ervan uit dat alle citrussoorten oorspronkelijk afkomstig zijn van de Citrus medica (sukade), de Citrus reticulata (mandarijn) en de Citrus maxima (pompelmoes). Door onderlinge kruisingen zijn allerlei andere variëteiten ontstaan. Waarbij de Amerikaanse taxonoom W.T. Swingle een onderverdeling maakte van 16 soorten, terwijl zijn leerling T. Tanaka tot een onderverdeling kwam van maar liefst 162 soorten. De bekendste kruisingen zijn Citrus sinensis (sinaasappel), Citrus paradisi (grapefruit), Citrus aurantifolia (limoen) en de Citrus limon (citroen).
Deze lage boom van 3 tot 5 meter, brengt relatief grote vruchten voort. Het vruchtvlees is zeer licht van kleur, ruikt fris en smaakt zuur, maar niet bitter. De schil is geel, met grote flauwe overlangs groeven en kan tot een halve centimeter dik zijn. De geel-witte bloemen met een beetje rood ruiken zeer.
De Citrus komt oorspronkelijk uit Azië. Onderzoek in de koninklijke Perzische tuin in Ramat Rahel geeft aan dat er pollen van de citroen zijn gevonden, en waaruit afgeleid kan worden dat de boom in de vijfde en vierde eeuw onder invloed van de Perzische overheersing in Israël is gekomen (Dafna Langgut (2014): Prestigious fruit trees in ancient Israel: first palynological evidence for growing Juglans regia and Citrus medica, Israel Journal of Plant Sciences, p. 10-11; Dafnut Langgut, "When Life Gives You Lemons: Tracking the Earliest Citrus in the Mediterranean" in ASOR, 2018, Vol. VI, No. 1).
De Citrus medica L. komt van oorsprong uit China en is al vroeg in de oudheid via India naar het Midden Oosten gebracht. De eerste aanwezigheid in de buurt van Jeruzalem is uit de 5de-4de eeuw v.C. (Dafnut Langgut, "When Life Gives You Lemons: Tracking the Earliest Citrus in the Mediterranean" in ASOR, 2018, Vol. VI, No. 1).
Daar het sap van de citroen een probaat middel was tegen scheurbuik werden de vruchten meegenomen op lange zeereizen, het was dan ook deze reden dat de citroen samen met andere zaden in 1493, op zijn tweede reis, door Columbus werd meegenomen naar Amerika en daar werd aangeplant. Dat de boom daar goed gedijde blijkt uit het feit dat halverwege de 19de eeuw in het noordoosten van Florida de citroenen in grote getale werden gekweekt en zelfs enkele zware vorstperiodes overleefden omdat ze gewoon weer vanuit de wortels begonnen uit te lopen. Één van de bekendste toepassingen van de Citrus Medica L. is sukade (J. Kloppenburg-Versteeg, Het gebruik van Indische planten, p. 358), de gesuikerde schil van de vrucht.
     |
Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!