Literatuur
Bijbelteksten

Vlinders

Grote weerschijnvlinder
(Apatura iris)

Vlinders of schubvleugeligen (Lepidoptera) zijn een orde van gevleugelde insecten. De orde van de vlinders is na de orden van de vliesvleugeligen (Hymenoptera), de tweevleugeligen (Diptera) en de kevers (Coleoptera), de vierde grootste insectenorde binnen het dierenrijk: er zijn ongeveer 180.000 beschreven soorten (Wijbren Landman, Geïllustreerde vlinderencyclopedie, [1999]; Jim Mallet, Taxonomy of Lepidoptera).

Bijbel

In de Bijbel worden een tweetal soorten vlinders genoemd en beiden tot de motten behorend.. De eerste is de kleermot (Tineola bisselliella; Job 4:19, 13:28; Mat. 6:19, 20) die als een verderfelijk dier wordt voorgesteld omdat het de kleding opeet.

Daarnaast stellen de botanici dat de worm die de wonderboom in de geschiedenis van Jona opeet (Jon. 4:7), een rups van de nachtvlinder Olepa schleini is die als één van de weinigen op deze giftige plant kan leven.

De gedaanteverwisseling van rups naar vlinder wordt metamorfose genoemd, het woord is afkomstig van het Grieks μεταμορφόω ^G3339 "van gedaante veranderen" en welke we vier maal tegenkomen in de Bijbel, eerst als Jezus verandert (Mat. 17:2; Mark, 9:2) en later dat wij als christenen worden veranderd door ons geloof (Rom. 12:2; 2 Cor, 3:18).

Terminologie

De wetenschappelijke naam Lepidoptera is een samenstelling van de Griekse woorden λεπίς ^G3013 lepis "schub, schors" en πτέρυξ ^G4420 pteryx "vleugel" en heeft betrekking op de vleugels die bij bijna alle soorten vlinders met schubben zijn bezet.

De oorsprong van het Nederlandse woord vlinder is onbekend, mogelijk is het afgeleid van het vlaaams vlinderen ‘wegfladderen’, noord-hollands flindern ‘fladderen, in kleine stukjes rondzwerven’ (WNT, lemma vlinder; Etymologiebank.nl, vlinder).

Beschrijving

Vlinders zijn er in diverse maten, waarvan de kleinste slechts enkele millimeters groot zijn terwijl de grootste zelfs een spanwijdte van 25 centimeter kunnen hebben. Ook hebben de verschillende soorten allerlei kleuren en kleurpatronen waaraan ze meestal zijn te herkennen.

Kenmerken Vlinder

De vlinder heeft de algemene kenmerken van een insect, zoals zes poten en een in drieën geleed lichaam. Iedere vlinder heeft de volgende algemene kenmerken (zie foto):

Hierbij valt op dat de vlinder vier relatief grote vleugels heeft. Tussen de kop en het borststuk is een flinke insnoering waarneembaar. Verder heeft de vlinder twee samengestelde ogen en twee antennes om geuren mee waar te nemen. Het heeft geen kaken maar een oprolbare tong (proboscis), welke een enkelvoudige buis is, en waarmee het dier het voedsel kan opzuigen.

Voortplanting

Vlinders behoren tot de superorde Endopterygota en kennen net als alle andere insecten die hiertoe behoren een volledige gedaanteverwisseling (holometabool). Daarbij worden een viertal stadia doorlopen: ei – rups (larve) – pop – vlinder. In het pop-stadium veranderd de rups in een vlinder en wordt metamorfose (μεταμορφόω ^G3339) genoemd.

Verspreidingsgebied

Vlinders leven in uiteenlopende biotopen: van koude toendra's tot woestijnachtige gebieden. De meeste soorten leven in tropische of subtropische gebieden.

Israël

De volgende vlinders komen in Israël het meest algemeen voor. Waar mogelijk is de Nederlandse benaming erbij gezet, waarbij in sommige gevallen de subspecies bij de hoofdnaam is benoemd.

Voor een overzicht van nachtvlinders of motten (Heterocera) zie hier.

Hesperiidae

Naam	Ivriet	Afbeelding
Borbodikkopje, Borbo borbonica zelleri (Lederer, 1855)	הספרית החולה
Kaasjeskruiddikkopje, Carcharodus alceae alceae (Esper, 1780)	הספרית החלמית	Kaasjeskruiddikkopje
Oostelijk andoorndikkopje, Carcharodus orientalis maccabaeus (Hemming, 1932)	הספרית המכבים
Woestijndikkopje, Carcharodus stauderi ambigua (Verity, 1925)	הספרית הבלוטה
Zwartbruin dikkopje, Erynnis marloyi marloyi (Boisduval, 1834)	הספרית אפלולית
Groot kustdikkopje, Gegenes nostrodamus (Fabricius, 1793)	הספרית העשב
Klein kustdikkopje, Gegenes pumilio (Mabille, 1878)	הספרית שחורה
Gomalia elma levana (Benyamini, 1990)	הספרית האבוטילון
Kommavlinder, Hesperia comma pallida (Staudinger, 1901)	הספרית הפסיק
Muschampia proteides hieromax (Hemming, 1932)	הספרית השלהבית
Muschampia proteides lycaonius (Wagner, 1929)	הספרית חלודית
Muschampia proteides stepporum Benyamini & Avni, 2001	הספרית ערבתית
Groot brandkruiddikkopje, Muschampia tessellum nomas (Lederer, 1855)	הספרית משוישת
Gierstdikkopje, Pelopidas thrax thrax (Hübner, 1821)	הספרית הדוחן
Pyrgus melotis melotis (Duponchel, 1832)	הספרית מזרחית
Voorjaarsspikkeldikkopje, Pyrgus serratulae alveoides (Staudinger, 1901)	הספרית החמשן
Spialia doris doris (Walker, 1870)	הספרית החבלבל
Oostelijk kalkgraslanddikkopje, Spialia orbifer hilaris (Staudinger, 1901)	הספרית הפטל
Groot windedikkopje, Spialia phlomidis hermona (Evans, 1956)	הספרית החרמון
Dwergdikkopje, Thymelicus acteon phoenix (Graves, 1925)	הספרית השעורה
Turks geelsprietdikkopje, Thymelicus hyrax hyrax (Lederer, 1861)	הספרית נחושית
Zwartsprietdikkopje, Thymelicus lineola fornax (Hemming, 1934)	הספרית החיטה
Geelsprietdikkopje, Thymelicus sylvestris syriaca (Tutt, 1905)	הספרית הנשרן

Lycaenidae

Naam	Ivriet	Afbeelding
Anthene amarah amarah (Guerin, 1849)	כחליל אילת
Bruin blauwtje, Aricia agestis agestis (Denis & schiffermuler, 1775)	כחליל הגרניון
Aricia bassoni (Larsen, 1974)	כחליל ארמני
Aricia isaurica dorsum-stellae (Graves, 1923)	כחליל חיוור
Azanus jesous gamra (Guerin, 1849)	כחליל הינבוט
Azanus ubaldus (Cramer, 1782)	כחליל השיטה
Callophrys paulae paulae (Pfeiffer, 1932)	כחליל פאולה
Groentje, Callophrys rubi intermedia (Tutt, 1907)	כחליל ירוק
Boomblauwtje, Celastrina argiolus paraleuca (Rober, 1897)	כחליל הקיסוס
Oostelijke zilverstreep, Cigaritis acamas acamas (Klug, 1834)	כחליל מנומר
Cigaritis acamas egyptiaca (Riley, 1925)	כחליל מנומר מצרי
Cigaritis cilissa (Lederer, 1861)	כחליל הגליל
Cyaniris bellis antiochena (Lederer, 1861)	כחליל אנטיוכיה
Deudorix livia (Klug, 1834)	כחליל הרימון
Heliotroopblauwtje, Freyeria trochylus trochylus (Freyer, 1845)	כחליל מקושט
Bloemenblauwtje, Glaucopsyche alexis (Poda, 1761)	כחליל הדבשה
Iolana alfierii (Wiltshire, 1948)	כחליל הקרקש
Iolaus glaucus (Butler, 1885)	כחליל ההרנוג
Tragantblauwtje, Kretania eurypilus euaemon (Hemming, 1931)	כחליל הכרבולת
Kretania nicholli (Elwes, 1901), syn. Plebejus pylaon nichollae	כחליל ניקול	Kretania nicholli
Kretania philbyi (Graves, 1925)	כחליל צפרירי
Saffierblauwtje, Kretania pylaon cleopatra (Hemming, 1934)	כחליל קליאופטרה
Tijgerblauwtje, Lampides boeticus (Linnaeus, 1767)	כחליל האפון
Klein tijgerblauwtje, Leptotes pirithous (Linnaeus, 1767)	כחליל האספסת
Acaciablauwtje, Luthrodes galba (Lederer, 1855)	כחליל הקטנית
Lycaena asabinus asabinus (Herrich-Schäffer, 1851)	כחליל מזרחי
Lycaena ochimus ochimus (Herrich-Schäffer, 1851)	כחליל זהוב
Kleine vuurvlinder, Lycaena phlaeas timeus (Cramer, [1777])	כחליל הארכובית
Oostelijke vuurvlinder, Lycaena thersamon omphale (Klug, 1834)	כחליל החומעה
Azuurblauwtje, Plebejidea loewii uranicola (Walker, 1870)	כחליל המדבר
Polyommatus alcestis alcestis (Zerny, 1932)	כחליל שעיר
Polyommatus anthea (Hemming, 1932)	כחליל הבקיה
Icarusblauwtje, Polyommatus icarus zelleri (Verity, 1919)	כחליל השברק	Icarusblauwtje
Polyommatus juno (Hemming, 1933)	כחליל החרמון
Polyommatus isauricoides isauriciodes (Graves, 1923)	כחליל הפסגה
Moors tijmblauwtje, Pseudophilotes abencerragus nabataeus (Graves, 1925)	כחליל נבטי
Oostelijk tijmblauwtje, Pseudophilotes vicrama astabene (Hemming, 1932)	כחליל האזוב
Eikenpage, Quercusia quercus longicauda (Riley, 1921)	כחליל סגול	Eikenpage
Satyrium abdominalis persica (Riley, 1939)	כחליל פרסי
Bruine eikenpage, Satyrium ilicis (Esper, 1779)	כחליל האלון
Satyrium myrtale myrtale (Klug, 1832)	כחליל הדובדבן
Wegedoornpage, Satyrium spini melantho (Klug, 1832)	כחליל האשחר
Klein christusdoornblauwtje, Tarucus balkanicus (Freyer, 1845)	כחליל הבלקן
Tarucus rosaceus (Austaut, 1885)	כחליל השיזף
Tomares nesimachus (Oberthur, 1893)	כחליל הקדד
Loodkruidblauwtje, Turanana endymion (Freyer, 1850)	כחליל נקוד
Zizeeria karsandra (Moore, 1865)	כחליל הקוטב

Nymphalidae

Naam	Ivriet	Afbeelding
Kleine vos, Aglais urticae turcica (Staudinger, 1901)	נימפית החרמון
Kardinaalsmantel, Argynnis pandora pandora (Denis & Schiffermüller, 1775)	נימפית פנדורה
Jasiusvlinder, Charaxes jasius jasius (Linnaeus, 1767)	נימפית הקטלב
Chazara persephone transiens (Zerny, 1932)	סטירית הפסים
Kleine monarchvlinder, Danaus chrysippus chrysippus (Linnaeus, 1758)	דנאית תפוח-סדום, דנאית הדורה
Duinparelmoervlinder, Fabriciana niobe philistra (Seitz, 1901)	נימפית הסגל
Donkere heivlinder, Hipparchia fatua sichaea (Lederer, 1857)	סטירית עמומה
Hipparchia pisidice (Klug, 1832)	סטירית סיני
Hypolimnas misippus (Linnaeus, 1767)	נימפית הרגלה
Zuidelijk grauw zandoogje, Hyponephele lupinus centralis (Riley, 1921)	סטירית סומית
Grauw zandoogje, Hyponephele lycaon libanotica (Staudinger, 1901)	סטירית החרמון
Kleine parelmoervlinder, Issoria lathonia lathonia (Linnaeus, 1758)	נימפית הפנינים
Grote schaduwzandoog, Kirinia roxelana (Cramer, 1777)	סטירית אנטולית
Rotsvlinder, Lasiommata maera orientalis (Heyne, 1894)	סטירית היבלית
Argusvlinder, Lasiommata megera emilyssa (Verity, 1919)	סטירית הציבורת	Argusvlinder
Blauwe ijsvogelvlinder, Limenitis reducta schiffermuelleri (Higgins, 1933)	נימפית היערה
Levant bruin zandoogje, Maniola telmessia telmessia (Zeller, 1847)	סטירית פקוחה
Melanargia titea titania (Calberla, 1891)	סטירית משוישת
Centaurieparelmoervlinder, Melitaea arduinna evanescens (Staudinger, 1886)	נימפית הקוציץ
Veldparelmoervlinder, Melitaea cinxia clarissa (Staudinger, 1901)	נימפית הברוניקה
Melitaea collina collina (Lederer, 1861)	נימפית צפונית
Melitaea deserticola macromaculata (Belter, 1934)	נימפית המדבר
Tweekleurige parelmoervlinder, Melitaea didyma libanotica (Belter, 1934)	נימפית הלבנון
Melitaea telona (Fruhstorfer, 1908)	נימפית ירושלים
Melitaea persea montium (Belter, 1934)	נימפית פרסית
Toortsparelmoervlinder, Melitaea trivia syriaca (Rebel, 1905)	נימפית הבוצין
Grote vos, Nymphalis polychloros polychloros (Linnaeus, 1758)	נימפית מגוונת
Bont zandoogje, Pararge aegeria aegeria (Linnaeus, 1758)	סטירית מנומרת	Bont zandoogje
Gehakkelde aurelia, Polygonia c-album c-album (Linnaeus, 1758)	נימפית טוביה, נימפית הפסיק	Gehakkelde aurelia
Zuidelijke aurelia, Polygonia egea egea (Cramer, 1775)	נימפית משוננת
Pseudochazara mamura larseni (Kocak, 1978)	סטירית טורקית
Pseudochazara pelopea pelopea (Klug, 1832)	סטירית הלבנון
Pseudochazara telephassa (Hübner, 1806)	סטירית המערות
Grote saterzandoog, Satyrus ferula makmal (Higgins, 1965)	סטירית ההרים
Atalanta, Vanessa atalanta atalanta (Linnaeus, 1758)	נימפית הסרפד	Atalanta vlinder (Vanessa atalanta)
Distelvlinder, Vanessa cardui cardui (Linnaeus, 1758)	נימפית החורשף	Distelvlinder
Dubbeloog, Ypthima asterope (Klug, 1832)	סטירית הטבעת

Papilionidae

Naam	Ivriet	Afbeelding
Oostelijke pijpbloemvlinder, Allancastria cerisyi speciosa (Stichel, 1907)	צבעוני קשוט
Allancastria deyrollei eisneri (Bernardi, 1971)	צבעוני צהוב
Pijpbloemapollo, Archon apollinus bellargus (Staudinger, 1892)	צבעוני שקוף
Koningspage, Iphiclides podalirius virgatus (Butler,1865)	זנב-סנונית הורדניים	Koningspage
Zuidelijke koninginnenpage, Papilio alexanor maccabaeus (Staudinger, 1889)	זנב-סנונית המכבים
Koninginnenpage, Papilio machaon syriacus (Verity, 1905)	זנב-סנונית נאה
Papilio saharae saharae (Oberthur, 1879)	זנב-סנונית מדברי
Zwarte apollovlinder, Parnassius mnemosyne syra (Verity, 1908)	צבעוני החרמון

Pieridae

Naam	Ivriet	Afbeelding
Anaphaeis aurota (Fabricius, 1793)	לבנין משויש
Oranjetipje, Anthocharis cardamines phoenissa (von Kalchberg, 1894)	כתום-כנף המצילתיים
Oostelijk oranjetipje, Anthocharis damone syra (Verity, 1911)	כתום-כנף צהוב
Zwavelig oranjetipje, Anthocharis gruneri gruneri (Herrich-Schäffer)	כתום-כנף הדופרית
Groot geaderd witje, Aporia crataegi augustior (Graves, 1925)	לבנין העוזרר
Catopsilia florella (Fabricius, 1775)	לבנין הכאסיה
Oranje luzernevlinder, Colias croceus (Geoffroy, 1785)	לבנין התלתן
Colias libanotica libanotica (Lederer, 1858)	לבנין הלבנון
Colotis chrysonome chrysonome (Klug, 1829)	לבנין המרואה
Colotis fausta fausta (Olivier, 1804)	לבנין הצלף
Colotis phisadia phisadia (Goddart, 1819)	לבנין הסלוודורה
Euchloe aegyptiaca (Verity, 1911)	לבנין מצרי
Oostelijk marmerwitje, Euchloe ausonia (Hübner, 1804)	לבנין מזרחי
Gestreept marmerwitje, Euchloe belemia belemia (Esper, 1799)	לבנין ירוק-פסים
Groen marmerwitje, Euchloe charlonia charlonia (Donzel, 1848)	לבנין צהבהב
Euchloe falloui falloui (Allard, 1867)	לבנין המוריקנדיה
Geel marmerwitje, Euchloe penia (Freyer, 1851)	לבנין החורן
Cleopatra, Gonepteryx cleopatra taurica (Staudinger, 1881)	לימונית האשחר
Bestoven citroenvlinder, Gonepteryx farinosa farinosa (Zeller, 1847)	לימונית החרמון
Citroenvlinder, Gonepteryx rhamni meridionalis (Rober, 1907)	לימונית אירופית
Groot koolwitje, Pieris brassicae catoleuca (Rober, 1896)	לבנין הכרוב
Klein geaderd witje, Pieris napi dubiosa (Rober, 1907)	לבנין מעורק
Klein Koolwitje, Pieris rapae leucosoma (Schawerda, 1905)	לבנין הצנון	Klein koolwitje
Resedawitje, Pontia daplidice daplidice (Linnaeus, 1758)	לבנין הרכפה
Pontia glauconome (Klug, 1829)	לבנין הרכפתן
Zuidelijk oranjetipje, Zegris eupheme uarda (Hemming, 1929)	לבנין מדברי

Aangemaakt 30 juli 2011, laatst gewijzigd 19 september 2020

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!