Literatuur
Bijbelteksten
Deuterocanonieke boeken

Zie ook: Apocriefe werken, Makkabeeën (boeken),

Deuterocanonieke boeken zijn geschriften die niet tot de Hebreeuwse canon behoren en door de Katholieke en oosters-orthodoxe kerken als gezaghebbend worden geacht.

De van jood tot katholiek bekeerde theoloog Sixtus van Siena vond de term deuterocanoniek uit in 1566, waarmee hij ze in tweede instantie tot de canon wilde rekenen (Gr. deuteros = tweede); bovendien gaf Sixtus een engere, Rooms-katholieke betekenis aan het woord "apocrief", namelijk ook enkele boeken die ook volgens de Rooms-katholieke kerk niet gezaghebbend waren (Sixtus Senensis, Bibliotheca sancta ex præcipuis Catholicæ Ecclesiæ auctoribus collecta, Venetië 1566).

Zie Canonisering van de Bijbel voor een compleet overzicht.

Inhoud

Canonisering

Joodse canonisering

Omstreeks 100 n.C. bevestigden rabbijnen tijdens een vergadering in Jamnia waarom welke boeken wel en welke niet gebruikt zouden worden bij de eredienst in de synagoge. Boeken als "De wijsheid van Jezus Sirach" werden afgewezen omdat deze van late datum (180 v.C.) waren of oorspronkelijk niet in het Hebreeuws of Aramees waren geschreven, zoals 3 en 4 Ezra (→ Esdras), Tobit, Judith, Wijsheid van Salomo.

Deze keuze komt overeen met die van de protestanten.

Katholieke canonisering

Deze boeken werden als bijlage gebruikt bij de Septuagint (LXX), omdat ze nuttig waren ter onderricht (vergelijkbaar met commentaren die nu over de Bijbel worden geschreven). Echter op aandringen van Augustinus van Hippo en Paus Damasus I heeft Hiëronymus deze in de Vulgaat (de Latijnse vertaling van de Bijbel) opgenomen. We moeten echter goed beseffen dat Hiëronymus deze boeken "apocrief" noemde.

Pas tijdens het Concilie van Ferrara-Florence (1441) en het Concilie van Trente (1546) werd de Vulgaat als gezaghebbend gezien en werden deze apocriefe werken opgenomen en gezaghebbend voor de Rooms Katholieke kerk. Hierbij moet de verklaring te Trente gezien worden als een reactie op de protestantse Bijbelvertalingen die in de decennia ervoor waren vervaardigd, waaronder de Lutherbijbel (1534).

Overzicht deuterocanonieke boeken

Geciteerd in Nieuwe Testament

Een overzicht van alle (mogelijke) verwijzingen in het Nieuwe Testament naar deutero-canonieke boeken (Nestle-Aland, Novum Testamentum: Graece et Latine, 27th ed., p. 800-804).

Mat. 4:4 - Wijsheid 16:26
Mat. 4:15 - 1 Makkabeeën 5:15
Mat. 5:18 - Baruch 4:1
Mat. 5:28 - Sirach 9:8
Mat. 5:2 - Sirach 25:7-12
Mat. 5:4 - Sirach 48:24
Mat. 6:7 - Sirach 7:14
Mat. 6:9 - Sirach 23:1 , 4
Mat. 6:10 - 1 Makkabeeën 3:60
Mat. 6:12 - Sirach 28:2
Mat. 6:13 - Sirach 33:1
Mat. 6:20 - Sirach 29:10
Mat. 6:23 - Sirach 14:10
Mat. 6:33 - Wijsheid 7:11
Mat. 7:12 - Tobit 4:15
Mat. 7:12 - Sirach 31:15
Mat. 7:16 - Sirach 27:6
Mat. 8:11 - Baruch 4:37
Mat. 8:21 - Tobit 4:3
Mat. 9:36 - Judith 11:19
Mat. 9:38 - 1 Makkabeeën 12:17
Mat. 10:16 - Sirach 13:17
Mat. 11:14 - Sirach 48:10
Mat. 11:22 - Judith 16:17
Mat. 11:25 - Tobit 7:17
Mat. 11:25 - Sirach 51:1
Mat. 11:28 - Sirach 24:19
Mat. 11:28 - Sirach 51:23
Mat. 11:29 - Sirach 6:24
Mat. 11:29 - Sirach 6:28
Mat. 11:29 - Sirach 51:26
Mat. 12:4 - 2 Makkabeeën 10:3
Mat. 12:5 - Sirach 40:15
Mat. 13:44 - Sirach 20:30
Mat. 16:18 - Wijsheid 16:13
Mat. 16:22 - 1 Makkabeeën 2:21
Mat. 16:27 - Sirach 35:22
Mat. 17:11 - Sirach 48:10
Mat. 18:10 - Tobit 12:15
Mat. 20:2 - Tobit 5:15
Mat. 22:13 - Wijsheid 17:2
Mat. 23:38 - Tobit 14:4
Mat. 24:15 - 1 Makkabeeën 1:54
Mat. 24:15 - 2 Makkabeeën 8:17
Mat. 24:16 - 1 Makkabeeën 2:28
Mat. 25:35 - Tobit 4:17
Mat. 25:36 - Sirach 7:32-35
Mat. 26:38 - Sirach 37:2
Mat. 27:24 - Daniel 13:46
Mat. 27:43 - Wijsheid 2:13
Mat. 27:43 - Wijsheid 2:18-20
Mark. 1:15 - Tobit 14:5
Mark. 4:5 - Sirach 40:15
Mark. 4:11 - Wijsheid 2:22
Mark. 5:34 - Judith 8:35
Mark. 6:49 - Wijsheid 17:15
Mark. 8:37 - Sirach 26:14
Mark. 9:31 - Sirach 2:18
Mark. 9:48 - Judith 16:17
Mark. 10:18 - Sirach 4:1
Mark. 14:34 - Sirach 37:2
Mark. 15:29 - Wijsheid 2:17
Luk. 1:17 - Sirach 48:10
Luk. 1:19 - Tobit 12:15
Luk. 1:42 - Judith 13:18
Luk. 1:52 - Sirach 10:14
Luk. 2:29 - Tobit 11:9
Luk. 2:37 - Judith 8:6
Luk. 6:35 - Wijsheid 15:1
Luk. 7:22 - Sirach 48:5
Luk. 9:8 - Sirach 48:10
Luk. 10:17 - Tobit 7:17
Luk. 10:19 - Sirach 11:19
Luk. 10:21 - Sirach 51:1
Luk. 12:19 - Tobit 7:10
Luk. 12:20 - Wijsheid 15:8
Luk. 13:25 - Tobit 14:4
Luk. 13:27 - 1 Makkabeeën 3:6
Luk. 13:29 - Baruch 4:37
Luk. 14:13 - Tobit 2:2
Luk. 15:12 - 1 Makkabeeën 10:29 [30]
Luk. 15:12 - Tobit 3:17
Luk. 18:7 - Sirach 35:22
Luk. 19:44 - Wijsheid 3:7
Luk. 21:24 - Tobit 14:5
Luk. 21:24 - Sirach 28:18
Luk. 21:25 - Wijsheid 5:22
Luk. 24:4 - 2 Makkabeeën 3:26
Luk. 24:31 - 2 Makkabeeën 3:34
Luk. 24:50 - Sirach 50:20
Luk. 24:53 - Sirach 50:22
Joh. 1:3 - Wijsheid 9:1
Joh. 3:8 - Sirach 16:21
Joh. 3:12 - Wijsheid 9:16
Joh. 3:12 - Wijsheid 18:15
Joh. 3:13 - Baruch 3:29
Joh. 3:28 - 1 Makkabeeën 9:39
Joh. 3:32 - Tobit 4:6
Joh. 4:9 - Sirach 50:25
Joh. 4:48 - Wijsheid 8:8
Joh. 5:18 - Wijsheid 2:16
Joh. 6:35 - Sirach 24:21
Joh. 7:38 - Sirach 24:40, 43 [30]
Joh. 8:44 - Wijsheid 2:24
Joh. 8:53 - Sirach 44:19
Joh. 10:20 - Wijsheid 5:4
Joh. 10:22 - 1 Makkabeeën 4:59
Joh. 14:15 - Wijsheid 6:18
Joh. 15:9- Wijsheid 3:9
Joh. 17:3 - Wijsheid 15:3
Joh. 20:22 - Wijsheid 15:11
Hnd. 1:10 - 2 Makkabeeën 3:26
Hnd. 1:18 - Wijsheid 4:19
Hnd. 2:4 - Sirach 48:12
Hnd. 2:11 - Sirach 36:7
Hnd. 2:39 - Sirach 24:32
Hnd. 4:24 - Judith 9:12
Hnd. 5:2 - 2 Makkabeeën 4:32
Hnd. 5:12 - 1 Makkabeeën 12:6
Hnd. 5:21 - 2 Makkabeeën 1:10
Hnd. 5:39 - 2 Makkabeeën 7:19
Hnd. 9:1-29 - 2 Makkabeeën 3:24-40
Hnd. 9:2 - 1 Makkabeeën 15:21
Hnd. 9:7 - Wijsheid 18:1
Hnd. 10:2 - Tobit 12:8
Hnd. 10:22 - 1 Makkabeeën 10:25
Hnd. 10:22 - 1 Makkabeeën 11:30, 33 etc.
Hnd. 10:26 - Wijsheid 7:1
Hnd. 10:30 - 2 Makkabeeën 11:8
Hnd. 10:34 - Sirach 35:12
Hnd. 10:36 - Wijsheid 6:7
Hnd. 10:36 - Wijsheid 8:3 etc.
Hnd. 11:18 - Wijsheid 12:19
Hnd. 12:5 - Judith 4:9
Hnd. 12:10 - Sirach 19:26
Hnd. 12:23 - Judith 16:17
Hnd. 12:23 - Sirach 48:21
Hnd. 12:23 - 1 Makkabeeën 7:41
Hnd. 12:23 - 2 Makkabeeën 9:9
Hnd. 13:10 - Sirach 1:30
Hnd. 13:17 - Wijsheid 19:10
Hnd. 14:14 - Judith 14:16
Hnd. 14:15 - Wijsheid 7:3
Hnd. 15:4 - Judith 8:26
Hnd. 16:14 - 2 Makkabeeën 1:4
Hnd. 17:23 - Wijsheid 14:20
Hnd. 17:23 - Wijsheid 15:17
Hnd. 17:24 , 25 - Wijsheid 9:1
Hnd. 17:24 - Tobit 7:17
Hnd. 17:24 - Wijsheid 9:9
Hnd. 17:26 - Wijsheid 7:18
Hnd. 17:27 - Wijsheid 13:6
Hnd. 17:29 - Wijsheid 13:10
Hnd. 17:30 - Sirach 28:7
Hnd. 19:27 - Wijsheid 3:17
Hnd. 19:28 - Daniel 14:18, 41
Hnd. 20:26 - Daniel 13:46
Hnd. 20:32 - Wijsheid 5:5
Hnd. 20:35 - Sirach 4:31
Hnd. 21:26 - 1 Makkabeeën 3:49
Hnd. 22:9 - Wijsheid 18:1
Hnd. 24:2 - 2 Makkabeeën 4:6
Hnd. 26:18 - Wijsheid 5:5
Hnd. 26:25 - Judith 10:13
Rom. 1:19-32 - Wijsheid 13-15
Rom. 1:21 - Wijsheid 13:1
Rom. 1:23 - Wijsheid 11:15
Rom. 1:23 - Wijsheid 12:24
Rom. 1:28 - 2 Makkabeeën 6:4
Rom. 2:4 - Wijsheid 11:23
Rom. 2:11 - Sirach 35:12
Rom. 2:15 - Wijsheid 17:11
Rom. 4:13 - Sirach 44:21
Rom. 4:17 - Sirach 44:19
Rom. 5:5 - Sirach 18:11
Rom. 5:12 - Wijsheid 2:24
Rom. 9:4 - Sirach 44:12
Rom. 9:4 - 2 Makkabeeën 6:23
Rom. 9:19 - Wijsheid 12:12
Rom. 9:21 - Wijsheid 15:7
Rom. 9:31 - Sirach 27:8
Rom. 9:31 - Wijsheid 2:11
Rom. 10:6 - Baruch 3:29
Rom. 10:7 - Wijsheid 16:13
Rom. 11:4 - 2 Makkabeeën 2:4
Rom. 11:15 - Sirach 10:20
Rom. 11:33 - Wijsheid 17:1
Rom. 12:15 - Sirach 7:34
Rom. 13:1 - Sirach 4:27
Rom. 13:1 - Wijsheid 6:3
Rom. 13:10 - Wijsheid 6:18
Rom. 15:4 - 1 Makkabeeën 12:9
Rom. 15:8 - Sirach 36:20
1 Cor. 1:24 - Wijsheid 7:24
1 Cor. 2:9 - Sirach 1:10
1 Cor. 2:16 - Wijsheid 9:13
1 Cor. 4:13 - Tobit 5:19
1 Cor. 4:14 - Wijsheid 11:10
1 Cor. 6:2 - Wijsheid 3:8
1 Cor. 6:12 - Sirach 37:28
1 Cor. 6:13 - Sirach 36:18
1 Cor. 6:18 - Sirach 23:17
1 Cor. 7:19 - Sirach 32:23
1 Cor. 9:19 - Sirach 6:19
1 Cor. 9:25 - Wijsheid 4:2
1 Cor. 10:1 - Wijsheid 19:7
1 Cor. 10:20 - Baruch 4:7
1 Cor. 10:23 - Sirach 37:28
1 Cor. 11:7 - Sirach 17:3
1 Cor. 11:7 - Wijsheid 2:23
1 Cor. 11:24 - Wijsheid 16:6
1 Cor. 15:29 - 2 Makkabeeën 12:43
1 Cor. 15:32 - Wijsheid 2:5
1 Cor. 15:34 - Wijsheid 13:1
2 Cor. 5:1, 4 - Wijsheid 9:15
2 Cor. 12:12 - Wijsheid 10:16
Gal. 2:6 - Sirach 35:13
Gal. 4:4 - Tobit 14:5
Gal. 6:1 - Wijsheid 17:17
Ef. 1:6 - Sirach 45:1
Ef. 1:6 - Sirach 46:13
Ef. 1:17 - Wijsheid 7:7
Ef. 4:14 - Sirach 5:9
Ef. 4:24 - Wijsheid 9:3
Ef. 6:12 - Wijsheid 5:17
Ef. 6:14 - Wijsheid 5:18
Ef. 6:16 - Wijsheid 5:19 , 21
Fil. 4:5 - Wijsheid 2:19
Fil. 4:13 - Wijsheid 7:23
Fil. 4:18 - Sirach 35:6
Col. 2:3 - Sirach 1:24
1 Thes. 3:11 - Judith 12:8
1 Thes. 4:6 - Sirach 5:3
1 Thes. 4:13 - Wijsheid 3:18
1 Thes. 5:1 - Wijsheid 8:8
1 Thes. 5:2 - Wijsheid 18:14
1 Thes. 5:3 - Wijsheid 17:14
1 Thes. 5:8 - Wijsheid 5:18
2 Thes. 2:1 - 2 Makkabeeën 2:7
1 Tim. 1:17 - Tobit 13:7 , 11
1 Tim. 2:2 - 2 Makkabeeën 3:11
1 Tim. 2:2 - Baruch 1:11
1 Tim. 6:15 - Sirach 46:5
1 Tim. 6:15 - 2 Makkabeeën 12:15
1 Tim. 6:15 - 2 Makkabeeën 13:4
2 Tim. 2:19 - Sirach 17:26
2 Tim. 2:19 - Sirach 23:10 v1
2 Tim. 2:19 - Sirach 35:3
2 Tim. 4:8 - Wijsheid 5:16
2 Tim. 4:17 - 1 Makkabeeën 2:60
Tit. 2:11 - 2 Makkabeeën 3:30
Tit. 3:4 - Wijsheid 1:6
Heb. 1:3 - Wijsheid 7:25
Heb. 2:5 - Sirach 17:17
Heb. 4:12 - Wijsheid 18:15
Heb. 4:12 - Wijsheid 7:22-30
Heb. 5:6 - 1 Makkabeeën 14:41
Heb. 7:22 - Sirach 29:14
Heb. 11:5 - Sirach 44:16
Heb. 11:5 - Wijsheid 4:10
Heb. 11:6 - Wijsheid 10:17
Heb. 11:10 - Wijsheid 13:1
Heb. 11:10 - 2 Makkabeeën 4:1
Heb. 11:17 - 1 Makkabeeën 2:52
Heb. 11:17 - Sirach 44:20
Heb. 11:27 - Sirach 2:2
Heb. 11:28 - Wijsheid 18:25
Heb. 11:35 - 2 Makkabeeën 6:18-7:42
Heb. 12:4 - 2 Makkabeeën 13:14
Heb. 12:9 - 2 Makkabeeën 3:24
Heb. 12:12 - Sirach 25:23
Heb. 12:17 - Wijsheid 12:10
Heb. 12:21 - 1 Makkabeeën 13:2
Heb. 13:7 - Sirach 33:19
Heb. 13:7 - Wijsheid 2:17
Jak. 1:1 - 2 Makkabeeën 1:27
Jak. 1:13 - Sirach 15:11-20
Jak. 1:19 - Sirach 5:11
Jak. 1:2 - Sirach 2:1
Jak. 1:2 - Wijsheid 3:4
Jak. 1:21 - Sirach 3:17
Jak. 2:13 - Tobit 4:10
Jak. 2:23 - Wijsheid 7:27
Jak. 3:2 - Sirach 14:1
Jak. 3:6 - Sirach 5:13
Jak. 3:9 - Sirach 23:1, 4
Jak. 3:10 - Sirach 5:13
Jak. 3:10 - Sirach 28:12
Jak. 3:13 - Sirach 3:17
Jak. 4:2 - 1 Makkabeeën 8:16
Jak. 4:11 - Wijsheid 1:11
Jak. 5:3 - Judith 16:17
Jak. 5:3 - Sirach 29:10
Jak. 5:4 - Tobit 4:14
Jak. 5:6 - Wijsheid 2:10
Jak. 5:6 - Wijsheid 2:12
Jak. 5:6 - Wijsheid 2:19
1 Pet. 1:3 - Sirach 16:12
1 Pet. 1:7 - Sirach 2:5
1 Pet. 2:25 - Wijsheid 1:6
1 Pet. 4:19 - 2 Makkabeeën 1:24 etc.
1 Pet. 5:7 - Wijsheid 12:13
2 Pet. 2:2 - Wijsheid 5:6
2 Pet. 2:7 - Wijsheid 10:6
2 Pet. 3:9 - Sirach 35:19
2 Pet. 3:18 - Sirach 18:10
1 Joh. 5:21 - Baruch 5:72
Jud. 13 - Wijsheid 14:1
Opb. 1:18 - Sirach 18:1
Opb. 2:10 - 2 Makkabeeën 13:14
Opb. 2:12 - Wijsheid 18:16 [15]
Opb. 2:17 - 2 Makkabeeën 2:4-8
Opb. 4:11 - Sirach 18:1
Opb. 4:11 - Wijsheid 1:14
Opb. 5:7 - Sirach 1:8
Opb. 7:9 - 2 Makkabeeën 10:7
Opb. 8:1 - Wijsheid 18:14
Opb. 8:2 - Tobit 12:15
Opb. 8:3 - Tobit 12:12
Opb. 8:7 - Sirach 39:29
Opb. 8:7 - Wijsheid 16:22
Opb. 9:3 - Wijsheid 16:9
Opb. 9:4 - Sirach 44:18 etc.
Opb. 11:19 - 2 Makkabeeën 2:4-8
Opb. 17:14 - 2 Makkabeeën 13:4
Opb. 18:2 - Baruch 4:35
Opb. 19:1 - Tobit 13:18
Opb. 19:11 - 2 Makkabeeën 3:25
Opb. 19:11 - 2 Makkabeeën 11:8
Opb. 19:16 - 2 Makkabeeën 13:4
Opb. 20:12- Sirach 16:12
Opb. 21:19- Tobit 13:17
Koop nu
Commentaar

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!