Aantekeningen bij de Bijbel: Codex Sinaiticus

Codex Sinaiticus

Zie ook: Alexandrijnse tekst, Tekstkritiek,

De Codex Sinaiticus (aangeduid als א) is een manuscript van de Bijbel geschreven in unciaal (=hoofdletters) Grieks en daterend van het midden van de 4^de eeuw (330–350). Het Oude Testament is (grotendeels) volgens de Septuagint. Het Nieuwe Testament is geschreven in het koiné. Het manuscript werd gevonden in het Katharinaklooster in de Sinaï-woestijn in Egypte waar het vele eeuwen bewaard was.

Inhoud

Beschrijving

De teksten zijn in vier kolommen geschreven op perkamentbladen van 380 mm hoog op 345 mm breed, die gebonden werden in boekvorm. De Codex Sinaiticus is een van de oudste exemplaren van de perkament-codex.

Ontdekking

In 1844, in 1853 en in 1859 werden bladen en fragmenten van het codex-manuscript uit het Katharinaklooster meegenomen door Konstantin von Tischendorf.

Hij kreeg het volledige handschrift pas in 1859 te zien toen hij voor de derde keer een bezoek bracht aan het Katharinaklooster. Zijn eerste twee bezoeken hadden delen van het Oude Testament opgeleverd, soms als fragmenten in een mand, waarvan de bibliothecaris vertelde dat ze afval waren die in de ovens van het klooster verbrand zou worden (T. C. Skeat, "The Last Chapter in the History of the Codex Sinaiticus." Novum Testamentum. Vol. 42, Fasc. 3, Jul., 2000. p. 313).

Huidige verblijfplaatsen

De Codex Sinaiticus is nu gesplitst in vier ongelijke delen. Het grootse deel van de Codex (347 bladen) werd door de British Library in Londen gekocht van de Russische Sovjet-regering in 1933. 43 bladen worden bewaard in de Universitaire Bibliotheek van Leipzig. Delen van 6 bladen bevinden zich in de Russische Nationale Bibliotheek in Sint-Petersburg en 12 bladen samen met 40 fragmenten zijn nog in het Katharinaklooster (www.codexsinaiticus.org).

Gedurende zijn “moderne” geschiedenis waren delen van de Codex Sinaiticus gekend onder andere namen. De 43 bladen in Leipzig werden in 1846 bekendgemaakt als de “Codex Frederico-Augustanus”. De 347 bladen (thans in de British Library) werden gekend onder de naam “Codex Sinaiticus Petropolitanus” omdat zij van 1863 tot 1933 verbleven in Sint-Petersburg (www.codexsinaiticus.org).

Tekstkritiek

Samen met de Codex Vaticanus, is de Codex Sinaiticus een van de belangrijkste manuscripten voor de tekstkritiek van het Griekse Nieuwe Testament en van de Septuagint. De Codex Sinaiticus stemt in het Nieuwe Testament grotendeels overeen met de Codex Vaticanus en de Codex Ephraemi Rescriptus als getuigen van de Alexandrische tekstfamilie.

In het hele Nieuwe Testament zijn de woorden geschreven in scriptio continua (woorden zonder spaties ertussen) in de handschriftstijl die "bijbels unciaal" of "bijbels majuscule" is gaan heten. Het perkament werd gelijnd met een scherpe punt ter voorbereiding van de schrijflijnen. De letters zijn langs deze lijnen geschreven, zonder spiritus asper (῾), spiritus lēnis (᾿) of polytonische accenten (markeringen die worden gebruikt om veranderingen van toonhoogte of klemtoon aan te geven). Er worden verschillende soorten interpunctie gebruikt: hoge en middelpunten; dubbele punt; diaeresis op de eerste iota en upsilon; enkele ligaturen worden gebruikt, evenals de paragraphos: beginletter in de marge (de omvang hiervan varieert aanzienlijk). Een gewone iota wordt bijna regelmatig vervangen door de epsilon-iota tweeklank (algemeen, maar onnauwkeurig bekend als itacisme), bijv. ΔΑΥΕΙΔ in plaats van ΔΑΥΙΔ, ΠΕΙΛΑΤΟΣ in plaats van ΠΙΛΑΤΟΣ, ΦΑΡΕΙΣΑΙΟΙ in plaats van ΦΑΡΙΣΑΙΟΙ, etc.

Overal worden nomina sacra met overlappingen gebruikt. Sommige woorden die in andere handschriften gewoonlijk worden afgekort, zoals πατηρ en δαυειδ, zijn zowel in volledige als in afgekorte vorm geschreven. De volgende nomina sacra zijn in afgekorte vorm geschreven (de nominatieve vormen zijn weergegeven): ΘΣ (θεος "God"), ΚΣ (κυριος "HEERE"), ΙΣ (Ιησους "Jezus"), ΧΣ (χριστος "Christus"), ΠΝΑ (πνευμα "geest"), ΠΝΙΚΟΣ (πνευματικος "spiritueel"), ΥΣ (υιος "zoon"), ΑΝΟΣ (ανθρωπος "man"), ΟΥΟΣ (ουρανος "hemel"), ΔΑΔ (Δαυιδ "David"), ΙΛΗΜ (Ιερουσαλημ "Jeruzalem"), ΙΣΡΛ (Ισραηλ "Israël"), ΜΗΡ (μητηρ "moeder"), ΠΗΡ (πατηρ "vader"), ΣΩΡ (σωτηρ "redder").