Aantekeningen bij de Bijbel
Vragen, overdenkingen en achtergronden over de Bijbel,
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
ds. J.P. Paauwe (1872 - 1956) was een Nederlands predikant in vrije gemeenten.
Jan Pieter Paauwe werd op 18 oktober 1872 in Smitshoek (gemeente Charlois) geboren.Hij was een zoon van Jan Paauwe en Maaike Jannigje van der Staay (J.H. Koolschijn, p. 11).
Niet lang na zijn proponentsexamen werd hij in mei 1901 beroepen als Nederlands-Hervormd predikant te Yerseke (Zuid-Beveland). Een jaar later trouwde hij met Wilhelmina Dagevos. Op 15 januari 1904 kregen ze een zoon die ze Bernard Willem Frederik noemden (J.H. Koolschijn, p. 17).
Gedurende de predikantsperiode in Yerseke kwam hij tot het besef dat hij onbekeerd was en ging om die reden niet meer aan het Heilig Avondmaal (J.H. Koolschijn, p. 20-21).
In het jaar 1907 werd hij beroepen naar Bennekom, hetwelk hij aannam. In Bennekom kwam hij vrijwel meteen in conflict met de toenmalige reglementenbundel van Koning Willem I uit het jaar 1816. Dit conflict behelsde een verzoek tot inschrijving in het lidmatenboek van een predikant uit het toenmalige West-Indië. Dit conflict liep met een sisser af (J.H. Koolschijn, p. 29-30).
In het jaar 1911 ontstond er weer een conflict, ditmaal wenste een kerkvoogd zijn kind elders gedoopt te krijgen en daarvoor een bewijs van goed gedrag te ontvangen, welk verzoek door ds. Paauwe en zijn kerkenraad werd geweigerd. Elders werd het kind tóch gedoopt en werd er tenslotte censuur aangevraagd op de betreffende kerkvoogd. Deze censuur werd ongeldig verklaard door het classicaal bestuur. Ook dit conflict liep met een sisser af. Voor ds. Pauwe was dit een teken dat de gemeente te Bennekom niet achter hem zou staan, maar op termijn hem in de steek zou laten (J.H. Koolschijn, p. 28).
Dit gold ook voor het volgende conflict, verzoek tot een verklaring van goed en zedelijk gedrag van twee jongeren die elders belijdenis wilde doen (vrijzinnige leer). Dit leidde ertoe dat hij niet in Gameren predikant werd (J.H. Koolschijn, p. 30-39). De gemeente Tiel nam de belijdenis tóch af en verzocht ds. Paauwe om de namen van de jongelui in te schrijven in het lidmatenboek. Dit werd geweigerd door kerkenraad en ds. Paauwe.
Het conflict escaleerde en er volgde een schorsing welke in zou gaan per 1 januari 1914. Inmiddels had ds. Paauwe zijn proponentsbelofte uit 1901 herroepen in een preek, gehouden op 2 november 1913 over Daniël 3. Omdat ds. Paauwe en zijn kerkenraad in beroep gingen werd de schorsing uitgesteld. Inmiddels verergerde de situatie omdat ondanks een niet geleverd bewijs van goed gedrag er in Tiel nog eens drie jongelui waren aangenomen met het verzoek om ingeschreven te worden in het lidmatenboek.
Op 7 mei werd het classicaal bestuur in het gelijk gesteld en werd ds. Paauwe en zijn kerkenraad per 2 juni 1914 voor de duur van twee maanden geschorst. Een op 19 mei 1914 ingediend hoger beroep door ds. Paauwe en kerkenraad werd al vrij snel verworpen. Ds. Paauwe en kerkenraad bleven geschorst.
Op Pinksterdag 1914 (1 juni 1914) hield ds. Paauwe zijn laatste preek als Hervormd predikant. Zijn laatste woorden als NH-predikant waren: "Armen en benen kunt gij missen, maar God kunt gij niet missen", verwijzend naar ds. Smytegelt die deze woorden ook uitgesproken had.
Reeds op 3 juni schreef het classicaal bestuur de namen van de in Tiel aangenomen lidmaten in, en zou ds. Paauwe én zijn kerkenraad weer kunnen functioneren. Zij tekenden protest aan tegen de gang van zaken en weigerden de namen van deze lidmaten in het lidmatenboek te accepteren. Ook het "onder protest aannemen" van de lidmaten werd als on-Bijbels door ds. Paauwe en zijn kerkenraad gekwalificeerd, wat later ook van Hervormde zijde, zelfs van de vrijzinnigen, werd toegegeven als zijnde correct van ds. Paauwe en kerkenraad.
Ds. Paauwe en kerkenraad bleven dus geschorst en werden per 1 oktober 1914 afgezet. Later heeft men van Hervormde zijde toegegeven dat de schorsing onjuist en onbillijk was, echter dit leidde er niet toe dat ds. Paauwe werd gerehabiliteerd.
Ds. Paauwe vestigde zich vrij spoedig na zijn afzetting in Den Haag, waar hij tot zijn dood in 1956 is blijven wonen.
Ds. Paauwe heeft zich altijd als Nederlands Hervormd predikant beschouwd, maar dan als een NH-predikant van vóór 1816, dus vóór de invoering van de reglementenbundel van Willem I. Hij verwierp de afgescheiden kerken, zowel in hun leer als hun ontstaan.
Een van zijn bekendere volgelingen was de Messiasbelijdende Jood Eliäzer van Praag.
Nog altijd zijn er thuislezers die zijn preken lezen. Deze worden vaak "Paauweanen" genoemd. Zij lezen naast preken van ds. Paauwe doorgaans ook preken van andere oudvaders.
Na het verschijnen in 2005 van de roman Knielen op een bed violen van Jan Siebelink was er korte tijd grote belangstelling voor ds. J.P. Paauwe, omdat het romanpersonage van ds. J.J. Poort op hem geïnspireerd was. In de autobiografische roman Geen sterveling weet van Gerard Koolschijn (2012) komt Paauwe voor als ds. Raave.
Aangemaakt op 15 december 2018, laatst gewijzigd 3 januari 2020
Eerste opzet op basis van "Jan Pieter Paauwe (1872-1956), predikant te Yerseke en Bennekom" www.oudvaders.nl
     |
Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!