Aantekeningen bij de Bijbel
Vragen, overdenkingen en achtergronden over de Bijbel,
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
De Ziz (Hebreeuws זִיז H2123) is een gigantische griffioenachtige vogel in de Joodse mythologie, waarvan gezegd wordt dat hij groot genoeg is om de zon met zijn spanwijdte te kunnen blokkeren. Overeenkomstig met de Sumerische Anzu.
Er zijn een tweetal teksten die (mogelijk) naar de Ziz verwijzen, de eerste Psalm 50:11 "Ik ken al het gevogelte der bergen, en het zîz śāḏay is bij Mij" en de ander Psalm 80:14 "Het zwijn uit het woud heeft hem uitgewroet, en het zîz śāḏay heeft hem afgeweid". Veelal is in de vertaling het niet meer zichtbaar.
Hierbij zien sommige geleerden een chiastische parallel in Psalm 50:10-11 en een uitleg in vers 12 en een retorische vraag in vers 13 (Nili Wazana, p. 115-117).
10 want al de wilde dieren in het woud zijn van Mij, de bəhēmwōṯ op duizend bergen.
11 Ik ken alle vogels van de bergen, de zîz śāḏay is bij Mij.
12 Als Ik honger had, Ik zou het u niet zeggen; want van Mij is de wereld en al wat zij bevat.
13 Zou Ik stierenvlees eten of bokkenbloed drinken?
Zowel in deze passage als in Psalm 80 gaan de meeste geleerden ervanuit dat het om alles betreft dat beweegt in het veld. Zo geeft de NETBible als mogelijke oplossing "insecten" en de SV en HSV "wild des velds", terwijl de woordenboeken geven "the moving things of the field" (BDB, 265) en "the small creatures that ruin the fields" (HALOT, 268, s.v. זיז I);.
Zoals in het Jodendom de Leviathan de koning der vissen is en de Behemoth de koning van de landdieren, wordt de Ziz gezien als de koning van de vogels. Zo lezen we in de Babylonische Talmoed een soort reisverslag (Bab. Talmoed, Baba Batra 73b):
Said Rabbah bar Bar Hannah: Once, as we sailed on a ship, we saw a bird in the sea up to its ankles, while its head reached the sky. Thinking that the water was shallow, we desired to go in and cool ourselves. But a bat-kol (= een goddelijke stem) called out: Do not attempt to go in, for a carpenter dropped his axe here seven years ago and it has not yet reached the bottom. [...] R. Ashi identified the bird as the ziz sadai (Ps. 50:11).
Waarbij men moet bedenken dat Rabbi Ashi als een expert op het gebied van zoölogie wordt beschouwd, zoals blijkt uit andere gedeelten. Bijvoorbeeld in het volgende verhaal identificeert hij een vis (Bab. Talmoed, Baba Batra 73b).
De Babylonische Anzu is een hybride vogel, waarbij vooral zijn grootte een belangrijk kenmerk is.
Aangemaakt 7 januari 2020
     |
Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!