Aantekeningen bij de Bijbel
Vragen, overdenkingen en achtergronden over de Bijbel,
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
Kometen zijn kleine hemellichamen die in elliptische banen rond de Zon draaien.
Kometen zijn de vrijbuiters van het zonnestelsel, men kan ze vergelijken met ijzige modderklompen van enkele kilometers doorsnede, die in ons zonnestelsel, net zoals de Aarde, om de Zon bewegen. Dit gebeurt, in tegenstelling tot de Aarde, in een veelal langgerekte ellipsbaan. Als nu zo'n komeet in de buurt van de Zon komt, begint de komeet enigszins te sublimeren (verdampen) en vormt een of meerdere staarten. Pas als zo'n staart groot genoeg wordt, dan wordt de komeet met het blote oog op Aarde zichtbaar. Wat we dus zien van kometen zien is slechts een momentopname uit hun bestaan. De langste tijd van hun bestaan bevinden ze zich ver van de zon, in de eeuwige kou van het heelal. Nu is deze staart altijd van de Zon afgekeerd, dit wordt veroorzaakt door de stuwende kracht van de zonnewind en hoewel een komeet met zo'n lange staart heel indrukwekkend is om te zien, is het toch niet meer dan een onbeduidend hemellichaam. Een kleine kern met een zeer lange en vooral ijle staart. Volgens berekeningen bevat een vingerhoed lucht op Aarde meer materie dan in 25 km3 staart. Het is dan ook niet verwonderlijk dat in dit kader de Engelsen zeggen: "A comet is the nearest thing to nothing that anything can be and still be something."
Een van de meest fascinerende verschijnselen aan de hemel zijn kometen en het is dan ook niet verwonderlijk dat een van de hypotheses er van uitgaat dat een komeet de 'ster van Bethlehem' is geweest. Een oude verwijzing naar deze hypothese kunnen we zien op het beroemde fresco "De aanbidding door de Drie Wijzen" van Giotto di Bondone. Een recente aanhanger is de astronoom C.J. Humphrey.
De hypothese
Nu was een komeet een van die hemellichamen welke in vroeger tijden grote consternatie gaf. Zonder waarschuwing verscheen er plotseling een vage komeet aan de hemel. Hij werd steeds helderder en daarna steeds vager en verdween tenslotte. De astronomen uit de oudheid, die de bewegingen van alle andere hemellichamen vastlegden waren radeloos waar het kometen betrof. Onbekend met de natuur van kometen leken de lange staarten soms gelijkend op reusachtige zwaarden, voorbodes te zijn voor iets ongewoons. En iets 'ongewoons' wordt door de meeste mensen geïnterpreteerd als iets bedreigends, het kon te maken hebben met een ramp. Hoe diepgeworteld dit is blijkt dat ook nadat de aard van kometen bekend was en men dankzij het baanbrekend werk van de astronoom Halley, de komst van kometen kon berekenen, de verschijning van de beroemdste komeet genoemd naar deze astronoom Halley in 1910 toch nog de mensen in verwarring bracht. Men had namelijk ontdekt dat in de staart giftige cyaniden aanwezig waren en nu dacht men, flink aangedikt door de kranten, dat dit de mensheid kon schaden, men kocht dan ook in grote getale gasmaskers." Zelfs in 1973 toen de komeet Kohoutek verscheen, voorspelden sommigen nog dat deze het einde van de wereld zou brengen en veroorzaakte zodoende nog in sommige delen van de wereld paniek. Het is dan ook zeker niet vreemd dat men vroeger, onwetend over de natuur, de verschijning van een komeet vaak beschouwde als aankondiger van de dood van een koning," of als de voorbode van een oorlog. Bekend is in dit geval het tapijt van Bayeux, waarop de reeds genoemde komeet van Halley is afgebeeld en geacht werd in verband te staan met de verovering van Engeland door Willem van Normandië."
Dat kometen niet altijd rampspoed brachten blijkt uit een omgekeerde redenering: voor de Normandiërs bracht de komeet voorspoed. In sommige bronnen werden kometen dan ook gezien als boodschappers bij de geboorte van koningen. Ook zijn er meldingen dat een komeetverschijning de komst van een godheid aankondigde, waarin sommigen bijbelgeleerden dan ook het bewijs zagen dat hiermee ook bij de heidenen melding is gemaakt van de 'ster van Bethlehem'. Origenes stelt dan ook in een van zijn werken: "Als nu bij het ontstaan van nieuwe rijken of bij andere belangrijke gebeurtenissen op Aarde, kometen of andere sterren van gelijke aard verschijnen, waarom zal men zich er dan over verwonderen, als de verschijning van een ster de geboorte van Hem begeleid, die in het mensdom een hervorming ten uitvoer zal brengen...".
Een van de hedendaagse aanhangers, Humphrey, van deze hypothese dat de ster van Bethlehem een komeet is, wijst dan ook op deze argumenten. Hij is echter niet de eerste die de theorie aanhing dat de 'ster van Bethlehem' een komeet zou kunnen zijn geweest, dit werd namelijk ook al door de reeds genoemde Kerkvader Origines geleerd. Daarnaast is op veel middeleeuwse afbeeldingen een komeet op de achtergrond van de aanbidding van de wijzen getekend, men denkt maar aan het beroemde fresco "De aanbidding door de Drie Wijzen" van Giotto.
Anderen willen in het kader van deze hypothese Numeri 24: 17 anders vertalen. Het Hebreeuwse woord sébèt, wat normaliter met scepter of heersersstaf wordt vertaald wil men dan met komeet vertalen, zodat men krijgt: "Een komeet rijst op uit Israël" i.p.v. "Een scepter rijst op uit Israël".
Als het een komeet was welke komen dan hiervoor in aanmerking? In de periode van -12 v.C. tot en met 1 n.C. zijn er in totaal vier kometen geobserveerd, namelijk die van 26 augustus 12 v.C. in Gemini, 10 v.C. in Boötes, 5 maart 5 v.C. in Capricornus, april 4 v.C. in Aquila en tot slot die van 1 n.C. in Leo. Ofschoon de laatste jaren deze hypothese niet al te serieus wordt genomen, is er in 1991 door de Britse astronoom Colin Humphreys getracht deze hypothese nieuw leven in te blazen. Volgens Humphreys kwam de komeet Halley die in 12 v.C. verscheen te vroeg en die van 4 v.C. en diegenen daarna te laat. Hierdoor blijft alleen de komeet van 5 maart 5 v.C. als enige over. Dit strookt ook met de door ons opgegeven grenswaarden, ten minste als we de dood van Herodes op 4 v.C. plaatsen. Deze mening is ook Pingré en anderen toegedaan, en hebben berekend dat deze komeet in het (Romeinse) jaar 750 A.U.C., boven Bethlehem te zien was als men uit Jeruzalem vertrok. De hypothese dat de "ster der wijzen" de komeet van Halley zou zijn, een opvatting welke tot het begin van deze eeuw standhield komt daarmee te vervallen. Een passage in het werk van Josephus, de joodse historicus, laat de komeet van Halley, geobserveerd op 26 januari 66 n.C., verwijzen als een voorteken van de val van Jeruzalem, vier jaar later. De beroemde komeet mag dan op deze wijze toch een rol spelen in de Joodse geschiedenis. Humphreys verdere argumenten zijn dat Jezus waarschijnlijk geboren werd tussen 9 maart en 4 mei van het jaar 5 v.C., waarschijnlijk rond Pascha, die in dat jaar tussen 13 en 27 april plaatsvond. "Een geboorte in het jaar 5 v.C. is te rijmen met de volkstelling van keizer Augustus en alleen tijdens Pasen zou de herberg van Bethlehem vol zijn geweest. Een geboorte met Kerstmis (ook) niet met het verhaal in Lucas dat de schaapherders in de velden leefden en 's nachts de wacht hielden over hun kudden toen Christus werd geboren." Deze argumentatie is mijns inziens niet helemaal waterdicht. In Lucas lezen we dat de ouders van Jezus ieder jaar Pascha vierden in Jeruzalem en blijkbaar kon men ieder jaar daar weer ruimte vinden, nu ligt Jeruzalem slechts een paar kilometer van Bethlehem af, en ik kan me voorstellen dat in een situatie waarin Maria zwanger was, ze toch liever naar hun overnachtingsadres daar gingen. Verder zijn de lentes (we spreken immers over de periode april!) in Judea niet van dusdanige aard dat men de kudden 's nachts binnen zouden houden. Het enige wat voor spreekt, is de volkstelling van Augustus, hierdoor is het mogelijk dat het vele malen drukker was dan normaal, dit is dan ook de enige reden waarom er geen plaats was.
De vele afbeeldingen ten spijt, waar een schitterende komeet als achtergrond is gegeven, zal men op grond van de gegevens (of liever gezegd het gemis aan), de hypothese, dat het een komeet was, moeten laten vervallen.
Literatuur
     |
Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!