Dit is de vierentwintigste aflevering van de Livius Nieuwsbrief, een maandelijks verschijnend overzicht voor mensen met belangstelling voor de antieke wereld. Het wordt uitgegeven door Livius Onderwijs. De volgende Lezingenmiddag is donderdag 18 oktober (14.00-17.30) in het Vlaams Cultureel Centrum de Brakke Grond. Tot de sprekers behoren de schrijver Jan van Aken (over de dichter Hipponax) en Robert Vermaat (over het Romeinse leger in de Late Oudheid). Ook het onderwijsprogramma voor deze winter wordt dan bekendgemaakt (maar is vanaf 4 oktober al te bekijken op het internet). Toegang lezingenmiddag tien euro; voor zover er winst is, wordt die gebruikt om een fondsje op te richten om mensen met beperkte middelen in staat te stellen een Liviuscursus te doen. NIEUW OP DE LIVIUS-WEBSITE In Synesios' Brief over een astrolabe stelt hij het gebrek aan algemene ontwikkeling van de politici van zijn tijd aan de kaak, en spoort hij iemand aan zich met astronomie te gaan bezighouden. Hij biedt deze Pylaimenes een astrolabe aan die zó is verbeterd dat je het idee krijgt dat er sprake is van een mercatorprojectie. En verder: Zela ("veni, vidi, vici") en de vergeten legioensbasis bij Satala, beide in het noorden van Turkije. Op onze zustersite LacusCurtius de volledige tekst van het indrukwekkende geschiedwerk van Ammianus Marcellinus, Engels en (nog niet volledig proefgelezen) Latijn. EGYPTE Het maandelijkse graf is dit keer geen ander dan dat van Toetanchamon, waar men enige tijd geleden zowaar nieuwe voorwerpen (fruitmanden) heeft gevonden. En ook die andere beroemde farao, Ramses II, is deze maand present: een moderne moskee blijkt te zijn gebouwd in een door hem gebouwde tempel. En verder: gemummificeerde katten met een geringe nieuwswaarde; Qasr Ibrim; Qom el-Hisn (leuke foto's); pigmenten bij muurschilderingen; Abusir; zomaar een vondst; diplomaten in opspraak (niet voor het eerst); inspiratie uit Egypte. En wat zou deze nieuwsbrief toch zijn zonder de onvermijdelijke doctor Zahi Hawass? Dit kan leuk worden: een musical over Nefertiti, en het gaat niet eens hier over, al zou zo'n archeologenruzie óók stof voor een musical kunnen zijn. MESOPOTAMIË De herijking van onze voorgeschiedenis -noodzakelijk door de vondsten in o.a. Jiroft- krijgt vorm. Een in Borat-Engels gesteld persbericht bevat een aardig nieuwtje: een van de steden die de Assyrische koning Sargon II in Iran veroverde, is dankzij de ontdekking van een inscriptie niet langer slechts een naam. En verder: massamoord in Tell Brak; Babylonische invloed op de Joodse kalender; en het maandelijkse stukje over de ondergang van ons erfgoed in Irak. Leer uzelf spijkerschrift, reken als een Babyloniër, en maak eens een kruiswoordraadsel. IRAN en CENTRAAL-AZIË Behalve Jiroft en de "Burnt City" is er nu een derde kandidaat voor een oeroude stad: Gohar Tepe. Het graf van Xerxes wordt bedreigd door de aanleg van een spoorlijn, en andere sites door een stuwdam. Sprekend over de Perzische koningsgraven: die blijken beschilderd te zijn geweest. De berichtgeving over een lange muur wekt de indruk dat de journalist iets over Alexander's Wall verkeerd heeft begrepen. En verder: Borazjan, een Parthische residentie en Parthische en Sasanidische vondsten uit Sistan (niet ver van de Afghaanse grens). GRIEKENLAND Op zoek naar de wrakken van de schepen die in 306 v.Chr. vergingen in de zeeslag bij (Cypriotisch) Salamis; en een scheepswrak voor de kust van Albanië. En verder: Thera; Sesklo; een interview met Zeus (uiteraard een grap); Cabernet Sauvignon (geen grap); een museum over Alexander de Grote (helaas geen grap). BULGARIJE Dat gáát maar door. Deze keer een grafveld, een graf, nog een graf, en er worden nog schatgravers gearresteerd ook. TURKIJE Karkemish is een van de belangrijkste opgravingen in Turkije, maar al sinds het einde van de Eerste Wereldoorlog is de site omgeven door een groot mijnenveld. Dat wordt nu opgeruimd, en het onderzoek wordt wellicht hernomen. De Turkse autoriteiten willen Frygië (o.a. Gordion) beter ontsluiten voor buitenlandse bezoekers, onder andere met betere horeca. Uw redacteur herinnert zich levendig het hotel waarin hij in zijn bed stuitte op de afgeknipte teennagels van een eerdere bezoeker en juicht het initiatief derhalve van harte toe. Door een stuwdam in de Tigris loopt de Middeleeuwse stad Hasankeyf onder water, en nu zijn daar Romeinse mozaïeken ontdekt. En hoewel uw redacteur weet dat Armenië niet in Turkije ligt, plaatst hij de klassieke vondsten uit Yerevan (het antieke Artaxata) toch maar in deze categorie. En verder: Keramos; Pompeiopolis; Tabea; een scheepswrak bij Kizilburun. ROME EN ZIJN RIJK Tien dingen die u dacht te weten over Rome - maar waarin u zich mooi vergiste. In Rome zelf: vandalen beschadigen het Colosseum; En verder: scheepswrak in Cartagena; Romeins skelet in Huntingdon; ditto graf in Wales; Perthshire; badhuis te koop; de Muur van Antoninus; Pytheas en Stonehenge (klinkt als baarlijke nonsens). JODENDOM en CHRISTENDOM Het belangrijkste nieuws: voortgaand gelazer op de Tempelberg; de beschuldiging van vernietiging van joodse oudheden; twijfels daarover; de definitieve bevestiging; de ultrazionistische berichtgeving laat aan duidelijkheid weinig te wensen over; commentaar van een bekende geleerde; en een andere geleerde; overzicht van vondsten; een kort geding. Uit de Late Bronstijd en vroege IJzertijd: vistechnieken; bijenkorven; Hazor; Rosh Zayit; Gaza; Qubur al-Walaydah; en aan tafel bij de Filistijnen. Leuk artikeltje over het zegel van de Israëlische koning Izebel. De Turkse autoriteiten geven aan Israël de Hizkia-inscriptie terug (samenvatting van de inhoud is niet helemaal accuraat). Fascinerend stukje over het gebruik van röntgenstralen bij het onderzoek naar de Dode-Zeerollen. De groeve waar de stenen werden gehouwen waarvan het Jeruzalemse tempelterras is gemaakt. Een tunnel die door Joodse strijders zou zijn gebruikt om uit het in 70 door de Romeinen belegerde Jeruzalem weg te komen (of is het gewoon een riool?). Nieuws over Ramat Rahel (sensationalistische kop, toch een interessant bericht); Beith She'an. Alles wat je altijd al over de apostel Paulus wilde weten (maar bang was om te vragen) - let op de links naar de latere afleveringen onderaan het artikel. De National Geographic liet enkele geleerden discussiëren over bijbelse archeologie: zeven filmpjes staan online (klik op "more from this user" om de rest te zien). En in het verlengde daarvan een beregoed artikel dat perfect beschrijft wat er momenteel allemaal mis is met de archeologie van het Land van Israël. ROMEINEN IN DE LAGE LANDEN Nederlandse plunderaars verwoesten een Vlaamse opgraving. Opgravingen in Nijmegen (alweer wat ouder bericht), onverwachte Romeinse vondsten in Oudenburg, IJzertijdboerderijen in Mol, een IJzertijdkano teruggegeven aan Mechelen, Romeinse grachten in Kortrijk, een CT-scan voor veenlijken. De herbouw van een Romeins schip is onherstelbaar veel beter dan het origineel door toevoeging van... een dieselmotor! OVERIG De opgraving en conservatie van de Romeinse handelsnederzetting in India worden bedreigd. De Taliban hebben een hekel aan Grieks-Boeddhistische Gandara-kunst en trachtten (niet voor het eerst) een Boeddha-beeld op te blazen. De schade valt mee: vergelijk de foto die uw redacteur enkele jaren geleden maakte. De laatste schotenwisselingen aan het DNA-front betreffen (a) de relatie tussen de Feniciërs en de huidige inwoners van Libanon en (b) Europese varkens (erg interessant). De onvolprezen website Slate.Com suggereert een methode om de zwarte handel in oudheden te beperken. HOLLYWOOD Er zijn plannen om "I, Claudius" te verfilmen - dit keer niet hyperBrits maar Amerikaans. Gelukkig maar, want iedereen weet dat de Romeinen spraken met een Amerikaans accent. Bovendien: dit keer geen Kammerspiel voor TV, maar groots voor in de bioscoop. De eerste foto's van de Hannibalfilm zijn uitgelekt en het is duidelijk dat de claims dat het historisch allemaal superaccuraat zou zijn, niet worden waargemaakt. Er hoort trouwens een wonderlijke filmposter bij. Roman Polanski gaat niet verder met de verfilming van Harris' Pompeii, maar daar staat tegenover dat Dr Who wel naar Pompeii gaat. DE "KASTEEL VAN AMSTERDAM-PRIJS" Elke maand zijn ze er weer: persberichten waarin sensationele archeologische vondsten worden gemeld, en en waarvan al gauw duidelijk is dat het erom gaat publiciteit te genereren om de financiering van de betreffende opgravingen veilig te stellen. Zoveel creativiteit verdient aandacht, en daarvoor is de "Kasteel van Amsterdam-prijs" ingesteld. Deze maand kan de prestigieuze onderscheiding natuurlijk niet gaan naar een ander bericht dan het paleis van Vercingetorix. Uit het juryrapport: niemand betwijfelt serieus dat de door Julius Caesar bestreden Galliërs technologisch verder waren dan onze Romeinse bronnen beweren. Dergelijk non-nieuws in de krant krijgen is precies waar het in de archeologische berichtgeving om gaat, en dat hebben onze Vercingetorix-opgravers goed begrepen. De jury is onder de indruk en feliciteert de winnaars! DWAASHEID Misschien is "dwaasheid" niet helemaal het juiste woord, maar de opgraving van Sodom is niet bepaald wetenschappelijk, zie alinea drie voor de vooringenomen doelstelling van de archeologen. Daar staat tegenover dat de opgraver een geslaagde Indiana Jones-imitatie kan geven. (Meer Indiana Jones, nu à la Simpsons.) AGENDA Zie hier. VRIENDEN VAN LIVIUS De komende lezing van de Vrienden van Livius is op zondag 4 november, van 14.00-16.00, in Het Ponthuys, op slechts drie minuten varen vanaf het Amsterdamse Centraal Station. Het onderwerp is de patriciërsfamilie Van Loon; de spreker is Dick Weeda. Een vrijwillig entreegeld zal worden geheven volgens de aan frequente bezoekers bekende champagnekoelermethode. Op 2 december volgt een rondleiding door het Museum-Van Loon. DE ELGIN SOAP Korte inhoud van het voorafgaande: http://en.wikipedia.org/wiki/Elgin_Marbles Om ruimte te maken voor de zichtlijn vanaf de lagere verdiepingen van het Akropolismuseum naar het Parthenon, wordt het Art Deco-huis waarvan al eerder sprake was, gesloopt. Er is destijds een alleszins verdedigbare keuze gemaakt om alles te laten draaien rond het vijfde-eeuwse Athene, maar er wringt toch iets. Uw redacteur zag laatst in het Atheense Byzantijnse museum hoeveel christelijk materiaal er uit het Parthenon is gesloopt, en begon twijfels te hebben over de wijsheid van de radicale keuze voor de vijfde eeuw v.Chr. En nu gaat er weer wat (betrekkelijk) moderne architectuur naar de knoppen. Verder deze aflevering een aardig stukje over de beschildering van de beelden op het Parthenon, en Griekenlands nieuwe minister van Cultuur kiest voor een herhaling van zetten. NIEUWE BOEKEN Het is kinderboekenweek! Doe uw (klein)zoon een plezier met het Handboek voor de Romeinse soldaat van Lesley Sims. Voor maar 8,50 heb je er een hoop lol aan, en uw boekhandelaar is blij als hij het magische getal 9020619020 hoort. In dezelfde reeks: Handboek voor ridders. EN TOT SLOT In onze onregelmatig verschijnende reeks reeks "Ik weet niks van mythologie maar geef mijn bedrijf een snobistische naam" gedenken wij heden Bellerofon, gestorven na een val van het gevleugelde paard Pegasos. Eerdere afleveringen: de man die nooit kon eten, de neerstortende wagen van de zonnegod, de blindmaking van de Cycloop, de val van Ikaros. En het toppertje: wat gebeurde er ook alweer met de reisgezellen van Odysseus?
Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!