Enige tijd geleden werden er door verschillende bibliobloggers aandacht besteed aan de Bijbelpassage van Elisa en de 2 beren (2 Kon. 2:23 - 25), zoals BibliaHebraica, David Ker, Doug Chaplin, Peter Kirk, Matt Page, Tim Bulkeley, James McGrath en John Hobbins.

Daar de meesten hierboven meer ingaan op de theologische kant van de zaak wil ik me vanuit het standpunt van de beren de situatie bekijken. De geschiedenis is als volgt, Elisa staat aan het begin van zijn carrière als profeet en wordt in de buurt van Beth-el uitgescholden: Kaalkop, ga op, kaalkop, ga op! (vs. 23) Als we de context lezen dan blijkt dat Elisa vanuit Jericho opwaarts ging naar Beth-el. Het schelden kunnen we dan ook wat vrijer vertalen met "kom maar naar boven". Het zelfde Hebreeuwse woord komen we ook tegen bij de Filistijnen die naar Jonathan en zijn wapendrager roepen (1 Sam 14:10 en 12) . Dus blijkbaar stonden de knapen hoger dan Elisa, dit is belangrijk als we straks naar het gedrag van de beren gaan kijken.

Wat betreft de beren of beter berinnen (zie de verschillende moderne vertalingen), gaat het om de Ursus arctos syriacus de Syrische beer, welke in deze omgeving veelvuldig voorkwam. Zo lezen we ook van David dat hij tegen beren vocht (1 Sam 17:34 - 37). Het dier is verwant aan de Europese bruine beer (Ursus arctos) en is voornamelijk overdag actief. Hij is een omnivoor en eet plantaardig voedsel zoals vruchten, noten, grassen, kruiden, bast en wortels en honing. En hoewel het dierlijk voedsel in hoofdzaak bestaat uit kadavers, insecten en larven, is hij ook een geducht roofdier en kan grote dieren als paarden, koeien en herten grijpen. Daarnaast kunnen ze verrassend snel lopen, een sprintende beer kan een snelheid van wel 50 km/uur halen.

Hoewel over het algemeen weinig aanvallen voorkomen tussen mens en deze beer-soort, alle aanvallen van beren de laatste jaren zijn in Amerika en betreft de grotere soort, de grizzly, kan het dier vooral agressief worden als hij een jong bij zich heeft (die soms tot 3 jaar oud kan zijn). Interessant is de reeds genoemde passage "kom op, kom naar boven", blijkbaar waren de jongens boven Elisa. Het is dan ook ironisch dat deze beren bijna altijd opwaarts in de aanval gaan, dan kunnen ze nl. een grotere snelheid ontwikkelen dan als ze van een heuvel naar beneden lopen. Een tactiek die deze beer dan ook vaak toepast bij grotere prooien is ze naar een afgrond te jagen en als er één over een afgrond naar beneden valt, de jacht te stoppen en deze prooi te gaan verorberen. Bij tegenstand maait hij alles neer wat hij tegenkomt.

Het volgende citaat uit Brehm's Thierleben spreekt dan ook boekdelen over de agressiviteit van het "getemde" dier: Mit zunehmendem Alter werden sie ungeschickter, roher, freßgieriger, raublustiger und gefährlicher. Man kann auch sie lehren, ihnen etwas beibringen, sie zu einfachen Kunststücken abrichten, darf ihnen jedoch niemals trauen; denn sie sind, wie alle geistlosen Geschöpfe, unberechenbar und ihre gewaltige Stärke, Bosheit und Tücke stets zu fürchten. ... Diese Erfahrung haben alle gemacht, welche den Versuch wagten, das ungebärdige und unverläßliche Thier zu erziehen, und mehr als ein Lehrmeister hat dabei Gesundheit und leben verloren.

Als we nu nog eens deze passage bekijken dan is het zeer waarschijnlijk dat het om een moederdier met een ouder jong (die dan sterk genoeg is om ook paarden te verscheuren) ging, die uit het bos bergopwaarts de jongens tegenkomen. Deze jongens beginnen verschrikt te schreeuwen en de dieren voelen zich bedreigd en gaan opwaarts in de aanval, alles neermaaiend wat op hun pad komt. De jongens kunnen alleen verder opwaarts rennen (wat in hun nadeel is ten opzichte van de snelle beren) of de afgrond inspringen. Met als resultaat dat 42 van de jongens de dood vinden.