Iedereen die een beetje thuis is van de Veluwse geschiedenis heeft gehoord van de Nijkerkse beroeringen. Dit was voor hen die het niet weten een christelijke opwekking in de 18de eeuw welke werd gestart tijdens de kerkdiensten van dominee Kuypers in Nijkerk en vandaar uit over de rest van de Veluwe zich verspreidde.

Van deze opwekking zijn verschillende verslagen van getuigen en er zijn in de loop der tijd diverse boeken over geschreven. De laatste bijdrage hierover is in de Nijkerkse Canon verschenen en daar werd in een enkele alinea gesuggereerd dat het helemaal geen uitbarsting was van de Heilige Geest, maar dat de kerkgangers hallucineerden omdat ze een bepaalde drug gemaakt van de doornappel hadden gebruikt. Los van alle commotie die hierdoor in kerkelijk Nederland ontstond, raakte ik geïnteresseerd omdat het 1) om een plant ging en 2) een zeer alternatieve verklaring is voor een christelijk fenomeen.

De doornappel is een zeer giftige plant, waarop al kleine hoeveelheden de dood tot gevolg kan hebben. Soms gebruikt men delen van de plant om die samen met andere stoffen als rookmiddel, hierdoor is het wat minder sterk, maar nog steeds levensgevaarlijk daar bij een verkeerde dosering je alsnog een probleem hebt. Ondanks het feit dat in de buurt van Nijkerk vroeger een levendige tabaksproductie was, lijkt het zeer ver gezocht dat men deze vermengde met de doornappel. Want ondanks dat het tegenwoordig vaak als heksenkruid wordt gezien was het dit niet om de simpele reden dat hij vanuit Amerika is geïmporteerd en daarmee te laat in Europa op het toneel kwam om in verband te worden gebracht met de vele heksenprocessen.

Een mythe vertelt het verhaal van de prachtige doornappelboom in het paradijs. Toen de slang Eva had verleid tot het eten van de verboden vrucht, sprak God een vloek over hem uit. De slang kronkelde om de toen nog prachtige doornappelboom en verontreinigde deze. Hierdoor werd de doornappelboom steeds kleiner, totdat het een kleine plant was geworden. De appels draagt hij nog steeds. De stekels verbeelden de tanden van de slang waaraan hij zijn lot heeft te danken.

De vraag die we ons dus moeten stellen werd deze Nijkerkse opwekking veroorzaakt door dit appeltje van de duivel of was het werkelijk de Heilige Geest die ervoor zorgde. Uit de vele beschrijvingen lijkt het erop dat in de meeste gevallen absoluut geen sprake is van drugs-gebruik. Daarnaast als hier wel sprake van zou zijn, dan zou dit gebruik ook aanwezig moeten zijn bij andere opwekkingen in deze periode zoals die van George Whitefield, John Wesley en Charles G. Finney om de Hernhutters niet te vergeten.

Ik ben dan ook zeer sceptisch over deze theorie, zeker als er geen betrouwbare bronnen bij worden gegeven waaraan men deze kan staven.

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij