Dit is het tweede deel in een reeks artikelen over de Herziene Statenvertaling door David Moerman. De eerste is hier te vinden.
Redenen voor herziening
Het eerste doel van een Bijbelvertaling is om het Woord van God in de eigen taal te kunnen lezen en horen. De SV is geschreven in een andere tijd en in een andere fase van onze taal, en dus kunnen we stellen dat de SV niet meer volledig voldoet aan dit eerste doel. Wanneer de vertalers van de SV nu hadden geleefd, hadden ze veelwoorden anders vertaald.
De SV begint langzamerhand de status van 'tussenvertaling' te krijgen. Hiermee bedoel ik dat continu de tekst van de SV nog moet worden omgezet in onze eigen taal. Predikanten doen dit regelmatig en huisvaders al helemaal.
De SV kan tot verwarring en een fout begrip van teksten leiden. ...Wie is slecht? Hij kere zich herwaarts... Wat betekent 'slecht'? Wat is een 'berd' in ...Twee houvasten zal een berd hebben, als sporten in een ladder gezet...? De GBS heeft ooit een lijst samengesteld van woorden die moeilijk te begrijpen zijn of tegenwoordig een andere betekenis hebben. Waarom kunnen deze woorden niet gelijk in de tekst worden vervangen?
Redenen om niet te herzien
Herziening van de SV brengt verwarring in de gemeenten. Sommigen zullen de herziening gaan gebruiken, anderen niet. Mogelijk wordt zelfs het geestelijk niveau van mensen betrokken bij hun keuze voor Bijbelvertaling.
Herziening is een breuk met het verleden. Grootvader citeert nog altijd uit de SV, vader eigenlijk ook en de kinderen ineens niet meer.
Herziening van de taal van de SV vereist eigenlijk ook hertaling van vele werken uit dezelfde tijdsperiode. Veel boeken (oudvaders bijvoorbeeld) citeren niet alleen uit de SV, maar zijn zelf ook in die taalstijl geschreven.
Bij herziening verliezen de kanttekeningen grotendeels hun waarde. Voorzover ik weet is het niet de bedoeling van het HSV project om een evengroot kanttekeningenapparaat bij de Herziende Statenvertaling op de nemen.
De HSV gaat verder dan een herziening van de SV en is minder strikt in het concordante vertalen.
Oneigenlijke argumenten
Herziening is nodig omdat de SV niet meer te begrijpen is. Dit is weliswaar gedeeltelijk waar, maar veel 'onbegrijpelijkheid' komt ook voort uit het vertaalprincipe. Een betere oplossing hiervoor is het gebruik van een doeltaalgerichte vertaling samen met de SV.
De HSV is slecht omdat er minder hoofdletters worden gebruikt bij voornaamwoorden die volgens de kanttekeningen op de Heere slaan. Dit is een veelgehoord argument en het is jammergenoeg zo ongeveer ook het slechtste argument. De grondtekst kent geen hoofdletters, en dus is eigenlijk het gebruik van hoofdletters in de vertaling iets wat tegen de brontekstgerichtheid ingaat.
Een goed voorbeeld hiervan is psalm 22. Uiteraard verwijst deze psalm naar het lijden van de Heere Jezus, maar niet alles in de psalm heeft op Hem betrekking. Het gebruik van hoofdletters in deze psalm heeft als risico dat bepaalde verzen exclusief worden betrokken op de Heere Jezus, en niet langer meer op de persoonlijke situatie van David. Ook het bepalen van de verzen die mogelijk op de Heere Jezus zouden kunnen slaan is een risicovolle bezigheid.
Een ander voorbeeld is het Hooglied. Is het altijd exact duidelijk wanneer de bruid spreekt en wanneer de bruidegom? En weten we altijd met honderd procent zekerheid dat een bepaalde tekst uit het Hooglied wel eenmessiaanse betekenis heeft? Voorzichtigheid is geboden en dus moet uiterst beperkt gebruik worden gemaaktvan hoofdletters bij voornaamwoorden; misschien moeten ze wel in het geheel niet worden gebruikt.
Herziening van de SV is niet wenselijk/nodig omdat de mannen die er destijds bij betrokken waren bijzonder zijn verlicht door God tijdens het vertaalwerk. Dit argument wordt zelden als hoofdargument aangehaald, maar toch komt het vaak terug. De strekking van het argument heeft nogal vergaande consequenties. Eigenlijk komt het erop neer dat we niet meer in staat zouden zijn om hetzelfde niveau te halen als de vertalers van de SV. Het impliceert ook dat de vertalers van nu niet meer door God kunnen worden geholpen. De onwaarheid hiervan is eenvoudig aan te tonen. Nog steeds wordt er door diverse SV-minnende instanties aan vertalingen gewerkt voor zendingsgebieden. Sommige van deze vertalingen worden al na enkele jaren vervangen door een 'nieuwe vertaling'. En Nederland moet het doen met een vertaling van 400 jaar oud?
Herziening van de SV is niet nodig omdat de jongeren best in staat zijn om de moeilijke woorden te leren begrijpen, ze begrijpen immers ook allerlei computertermen en SMS-taal. Met hetzelfde argument kunnen we de SV ook zelf afschaffen; dezelfde jeugd is immers ook in staat om Hebreeuws of Grieks te leren. Het is niet ons probleem hoeveel drempels de jeugd kan nemen in het lezen van de Bijbel. Wij moeten proberen zoveel mogelijk drempels weg te nemen. Uiteindelijk is het begrijpen van de Bijbel ook geen doel op zich maar is de Bijbel ons gegeven tot zaligheid.