Schoon zijt gij, mijn liefste, als Tirsa,

liefelijk als Jeruzalem,

geducht als krijgsscharen met banieren.

Hooglied 6:4 (NBG)

Wie rijst daar als de dageraad, mooi als de maan,

stralend als de zon en ontzagwekkend als een leger in slagorde?

Hooglied 6:10 (WV95)

Je zult je vrouw maar vergelijken met een gevaarlijk en vooral oorlogszuchtig leger opgetuigd met banieren. Dat kan maar twee dingen betekenen, of die persoon is helemaal gek van legers, of hij bedoelde er totaal iets anders mee.

In deze twee passages van Hooglied zitten we dus met het probleem wat wordt hiermee bedoeld. Opvallend is dan ook dat de Groot Nieuws Bijbel het niet heeft over een leger met vaandels of banieren, maar haar vergelijkt met "indrukwekkend als de sterrenhemel". De vraag is dan ook, hoe komen ze aan zo'n afwijkende vertaling en het ligt natuurlijk voor de hand dat we naar de Hebreeuwse tekst moeten kijken.

Het Hebreeuwse werkwoord dāgal is afgeleid van het zelfstandig naamwoord degel "banier, vaandel", wat vaak verwijst naar een militaire standaard die, wanneer opgeheven, voor iedereen te zien was (Num. 2:3-4; 10:14-15). Het werkwoord zelf komt alleen voor in drie passages (Ps. 20:6; Hoogl. 6:4, 10). Het is om deze reden dat in veel vertalingen dit woord letterlijk is vertaald met "banier" of "vaandel", maar de vraag blijft natuurlijk wat hiermee wordt bedoeld. De NBV kozen voor de vaandelachtige betekenis, omdat er een verwant woord in hoofdstuk 2:4 staat, en wat ze hebben vertaald met 'het vaandel van zijn liefde'. Ze hebben gezocht naar een beeld dat beter bij een meisje past dan het beeld van een heel leger, en kwamen zo op 'vaandelvrouw'. Waarbij je dan moet denken aan een sterke vrouw die in de oorlog in de voorste gelederen rijdt, hoog op een dromedaris.

Maar er zijn geleerden die hier anders over denken, omdat ze vinden dat vooral de tweede passage (vs. 10) dan helemaal niet logisch is. Zij betogen dat hier allerlei voorbeelden worden aangehaald uit de sterrenhemel, zoals "dageraad", "maan" en "zon" en dat het dus logischer wijze om iets aan de hemel moet gaan omdat anders de parallellie in dit vers niet klopt (en Hooglied is toch poëzie!). Om die reden willen ze een letter in het woord veranderen zodat de meervoudsvorm van dāgal, "nadgalot" wordt veranderd in "nergalot". De letter ד "d" wordt dus een ר "r" en deze lijken in het Hebreeuws heel erg op elkaar, zoals je kunt zien. Dit woord heeft inderdaad een sterrenkundige betekenis, want hier wordt het sterrenbeeld "Tweelingen" mee bedoeld, en enkele geleerden wijzen erop dat met de twee helderste sterren dan de borsten van de geliefde wordt bedoeld. Als dit zo is dan krijg je inderdaad, de schitterende parallellie:

Wie is zij die verschijnt als de dageraad,

mooi als de volle maan,

zuiver als de gloeiende zon,

indrukwekkend als de sterrenhemel?

Natuurlijk valt er nog veel meer over te zeggen en er zijn nog veel meer interpretaties over dit ene woord. Maar, met mijn romantiek en voorliefde voor de sterrenkunde, lijkt deze laatste verklaring de meest logische.

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij