Dit is de 118de aflevering van de Livius Nieuwsbrief met nieuws over de Oudheid, die deze maand wordt verstuurd naar ruim 5300 abonnees. De nieuwsbrief is gratis; voor adreswijzigingen en afmeldingen volstaan uitsluitend mailtjes naar nieuwsbrief@livius.nl.

Jona Lendering (redactie)

======================

LIVIUS’ EIGEN NIEUWS

Het nieuwe programma is er, met cursussen op negen locaties en reizen naar Frankrijk en Oezbekistan.

Het was Romeinenweek en uw redacteur legde zijn neefje uit wat Romeinen nu eigenlijk waren, hoe we ze kunnen kennen (1, 2, 3), wie Janus was, wat de Romeinen dachten van de Grieken, wat de limes was en hoe de Romeinen moederdag vierden. Ook traceerde hij een citaat van Sagan via Huygens naar Cicero. In de reeks museumstukken: een Achaimenidenvaas en een fragment van de triomfboog van Titus.

Edwin de Vries werkte een tijdje in Naukratis en blogde daar over (1, 2, 3). En verder blogt Joris Verheijen over bootvluchtelingen en schaamte.

======================================

HET MOOISTE VAN DE MAAND

In onze erkend subjectief “het mooiste van de maand” genoemde rubriek dit keer dit filmpje.

======================================

EGYPTE

Egyptologen hebben ontdekt dat veel dierenmummies leeg zijn. Probleem is dat we dat allang wisten. De verwachting is dat de egyptologen in juni bekendmaken dat farao Horemheb nog steeds dood is.

U was al zo netjes dat u niets te maken wil hebben met de handel in illegale oudheden, maar voor alle zekerheid: koop geen papyri als het niet is via een erkende handelaar. En laat ze ook maar liggen als u niet héél zeker bent van de verzamelgeschiedenis. Verzamelgeschiedenissen worden namelijk vervalst: deel één, deel twee.

Interessant doorkijkje naar de vooroordelen die het wetenschapsbeleid bepalen. “Minister of Antiquities Mamdouh El-Damaty described the discovery as very important because it highlights that the area of Gabal Al-Silsela was not only used by ancient Egyptians as a large source of sandstone blocks to build gigantic monuments, but also had a sacred religious importance.” Met andere woorden: economische geschiedschrijving, waarvoor een steengroeve belangrijk is, is minder belangrijk dan godsdienstgeschiedenis. Zo komen we natuurlijk nooit van de vooroordelen af.

En verder: een beeld van Sahu-Re, een Egyptisch fort in de Sinai (was dit niet al eerder in het nieuws?), incest, dierenmishandeling, een moderne mummie en vandalisme.

======================================

BLOED-ANTIQUITEITEN

De zogenaamde Islamitische Staat viel Palmyra aan. Wat daar nu gebeurt met de oudheden is niet bekend, al is een zinvolle gok dat men (a) wat beelden de wereld instuurt van de verwoesting, om zo de fundamentalistische credentials te bewijzen, (b) rustig de tijd gaat nemen om oudheden te plunderen en te verkopen en (c) na gedane plundering nog wat verwoestingen zal tonen.

De pers speculeerde, opinieerde en wierp de ethische vraag op mensenlevens of ruïnes meer waard waren (zoals) en negeerde dat die ruïnes zijn gedocumenteerd. De werkelijk relevante vergelijking is die tussen mensenlevens en ongedocumenteerde archeologische vondsten uit clandestiene opgravingen. Anders gezegd: het culturele misdrijf is de onzichtbare oudhedenhandel en de heling, niet het zo zichtbare vandalisme.

Vermoedelijk zullen politie en politiek ook nu weinig doen om de illegale handel in bloed-antiquiteiten aan te pakken, daarvoor is de onderwereld al te ver de bovenwereld geïnfiltreerd. Om niet in mineur te eindigen: 1, 2, 3.

======================================

HET OUDE NABIJE OOSTEN

Een, eh, “contra-narratief” tegen de door ISIS zo gemakkelijk bepaalde nieuwsagenda: Babylon kan weer worden bezocht. Plus nieuwe opgravingen in Nigin.

En verder: grafheuvels in Kerman.

======================================

DE OUDE GRIEKEN

Leuk artikel over de aanwezigheid van enkele archaïsch-Griekse trekken in een in noordelijk Turkije gesproken dialect.

De identiteit van de mensen die in Vergina, het oude Aigai, begraven lagen, is altijd voorwerp van discussie geweest. Was het, zoals meestal wordt beweerd, koning Filippos II? Of zijn zoon Filippos Arrhidaios? Iemand anders? Nieuwe argumenten.

Uit de hellenistische tijd: plannen om de vuurtoren van Alexandrië na te bouwen, het theater in dezelfde stad en zes filmpjes over de Griekse aanwezigheid in Centraal-Azië.

En verder: een Thracische grafcirkel, Magarsus, Selinous, Sinope, Perperikon, aardewerkstudies, een samenzweringstheorie over de opgravingen in Amfipolis en oeps.

======================================

ROME EN ZIJN RIJK

Nare jongens die Romeinen: Evert van Ginkel vat samen.

Over kinderbegrafenissen en een Pliniuscitaat dat niet is wat het lijkt.

Vorige maand was er een hoop gedoe over de verondersteld-mislukte restauratie van mozaïeken in het museum van Antiochië. Het weerwoord dat je wist dat zou komen.

En dan was er de hype rond de ontdekking van een tweede triomfboog voor Titus in Rome. Er is weinig nieuws gevonden – iedere bezoeker van Rome kon het gat in het Circus Maximus zien waar de boog stond – en het is ook al geen nieuws dat het een triomfboog was. Het echte nieuws is misschien dat zoveel journalisten het verschil tussen een triomf- en een ereboog niet even opzoeken. Uw redacteur brombeert.

Altijd moet alles maar aan de oude Grieken en Romeinen worden toegeschreven. Dit keer is het de hamburger.

En verder: Gozo, Mursalevo, Hosn Niha, Zaragoza, Pompeii, het aquaduct van Jeruzalem en een tandarts in Rome.

======================================

BENOORDEN DE ALPEN

Het viel moeilijk te missen: in Dalfsen is een groot grafveld uit de tijd van de hunebedbouwers ontdekt.

Als ze schrijven dat het “mystery deepens”, leest u vanzelfsprekend niet verder, maar het moet erkend: de Bodica-grafsteen die eerder dit jaar in het nieuws was, is een curieus geval.

Zes filmpjes over de Romeinse limes langs de Neder-Rijn.

Een crowdfundingcampagne om de gereconstrueerde Zwammerdam-6 die in Archeon ligt, weer op te knappen.

Het maandelijkse lijstje uit Groot-Brittannië: Reading, Vindolanda en een nuttige vergelijking van stads- en plattelandleven.

En verder: het Keltische fort bij Langenslingen en Romeinse grafheuvels bij Tienen.

======================================

OVERIG

Gouden Skythische voorwerpen, gevonden in Rusland. Let op de politieke spin: Rusland probeert de Skythen van Oekraïne over te nemen. Wie bezit immers het verleden?

En hop, daar is de Jordaanse loden codex ook weer. In Nederland vloog Trouw er al een tijdje geleden met open ogen in: zonder ook maar te vermelden dat de consensus van de geleerden is dat de dingen vals zijn.

En verder: de Vereniging van Classici in Nederland vernieuwde de website en een nieuw soort scanner.

======================================

BOEKEN

De boekenrubriek in de Livius Nieuwsbrief wordt verzorgd door Roel Salemink van de Amsterdamse Athenaeumboekhandel, die u de boeken snel zal leveren als u gebruik maakt van de onderstaande links.

Standford-hoogleraar Josiah Ober schreef een nieuwe geschiedenis van Griekenland in de klassieke periode: The Rise and Fall of Classical Greece. Met voornamelijk politieke en economische verklaringen beargumenteert hij waarom de Grieken juist tijdens deze periode zo succesvol waren geworden en ook hoe later de Macedoniërs de vlag konden overnemen.

The Ransom of the Soul. Afterlife and Wealth in Early Western Christianity is het nieuwe boek van Peter “Late Oudheid” Brown, waarin hij ingaat op hoe tussen de tweede en zevende eeuw geld een steeds grotere rol ging spelen bij christelijke opvattingen over het lot van de ziel. Zielenheil werd te koop en dit zou grote invloed hebben op de ontwikkeling van de kerk in West-Europa.

Meer Late Oudheid in Rome’s Christian Empress. Gallia Placidia rules in the Twilight of the Empire van oudhistorica Joyce Salisbury. De vaak vergeten dochter van keizer Theodosius I oefende grote macht uit over het West-Romeinse Rijk tussen 425 en 450 als regentes en keizerin-moeder van haar zoon Valentinianus III. Ze stond daarmee in het politieke middelpunt van het in verval geraakte West-Romeinse Rijk dat in 476 zou ophouden te bestaan.

Dr. Irving Finkel is conservator kleitabletten uit Mesopotamië bij het British Museum in Londen, dat er meer dan 130.000 stuks van in haar collectie heeft. Cuneiform is het boek dat Finkel schreef over de bijzondere tabletten uit het Midden Oosten, over het spijkerschrift waarmee ze beschreven zijn en over hun waarde als historisch bronnenmateriaal.

In het Louvre is momenteel een tentoonstelling te zien over archeologische vondsten uit Bulgarije die een bijzonder licht werpen op het Odrysische koninkrijk, een unie van Thracische stammen: “This kingdom became a key player in the regional conflicts that inflamed southeastern Europe from the fifth century BC onward. Stimulated by its numerous exchanges with the Greeks, the Macedonians, the Persians, and the Scythians, the Odrysian kingdom forged its own identity around a turbulent warrior aristocracy.” Topstukken zijn de rijke versieringen van de tombe van koning Seuthes III (331-300 v.Chr.). Bij de tentoonstelling hoort een rijk geïllustreerde catalogus: J.L. Martinez, L’épopée des Rois Thraces.

======================================

DWAASHEID

Een reconstructie van het gezicht van Jezus als kind. Hoe komt het toch dat een land met zóveel kunst als Italië beschikt over zóveel slechte smaak?

======================================

INTERNET

Helemaal blij word je van deze handige collectie met Parthische bronnen. En dat zijn er best veel.

======================================

EN TOT SLOT

Hoe staat het eigenlijk met Ancient History Magazine? Nou, geweldig. Neem hier een abonnement!

======================================

Oude nieuwsbrieven zijn te raadplegen via de website van het Rijksmuseum van Oudheden (2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015) en bij Aantekeningen bij de Bijbel.

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij