Sjofar (Hebreeuws שׁוֹפָר H7782; Grieks σάλπιγξ G4536), een muziekinstrument die ook wel Ramshoorn of bazuin genoemd.
In de Bijbel komen we de sjofar, of het geluid van deze, meermalen tegen. In Exodus 19:16ev. lezen we over het geluid als Mozes en het volk de tien geboden krijgen.
In de psalmen worden ze vaak genoemd om de Heere mee te loven (Ps. 98:6; 150:3).
De sjofar een heel eenvoudig instrument. Meestal de horen van een ram of een bok, zelden van een ander dier (bv. antilope), waar de pit uit wordt verwijderd. Het omhulsel om die pit, nu hol en zo goed mogelijk geschikt gemaakt, wordt met de spitse kant, waar de punt af is om er doorheen de blazen, aan de mond gezet. Het is even oefenen, en als je na de eerste keer bijna buiten adem bent, komt er eindelijk geluid uit. Als je het goed kan, komen er rechtlijnige, gebroken en klaterende, schallende of jammerende geluiden uit. Het is eigenlijk niet eens zozeer blazen, je moet de lucht er doorheen stoten in een bepaalde volgorde.
Het muziekinstrument is oud en bekend, soms in de vorm van een zilveren trompet, diende het tot het verzamelen van de joodse volksvergaderingen. Tijdens de tocht door de woestijn diende het ook tot marssignalen. Het diende als alarmsignaal bij de nadering van een vijand of van ander onheil (Num 10:1-10; Joel 2:15; Amos 3:6; etc.). Hij klonk bij de verovering van Jericho (Jozua 6). Maar ook in het einde van dagen zal de ramshoorn klinken (Jes 27: 13).
Maar het belangrijkste is dat het geluid van de sjofar tot de harten van de Joden moet doorklinken, zoals Maimonides het met de volgende woorden onder woorden heeft gebracht:
“ontwaakt gij, die dommelt en gij, die in diepe slaap verzonken is. Onderzoekt uw daden en brengt u tot inkeer en denk aan uw Schepper! Gij, die in het onwezenlijke van de tijd de waarheid hebt vergeten of het hele jaar achter nietigheden dwaalt waar geen baat bij is, kijk in uw binnenste en kijk naar uw handelingen en gedragingen. En een ieder wie het aangaat, verlaat de verkeerde weg en verwijder alle verkeerde gedachten en slechte voornemens!
Er zijn aparte benamingen voor de diverse geluiden die uit de sjofar worden verkregen:
Bekende reeksen signalen die op de sjofar worden gespeeld zijn:
Overal in de wereld zijn soortgelijke muziekinstrumenten zoals de hoorn of midwinterhoorn.