Dit artikel is onderdeel van een kleine serie hoe je de Bijbel systematisch kan bestuderen, eerder is behandeld:

• Bijbelgedeelten uit je hoofd leren
• Hoe Bijbelgedeelten uit je hoofd leren
• Hoe doe je Bijbelstudie (poëzie)
• Hoe doe je Bijbelstudie (verhalende gedeelten)
• Hoe doe je Bijbelstudie (geslachtsregisters)

De vorige drie keren hebben we het gehad over de verschillende genres in de Bijbel en hoe je die moet lezen en daarmee hebben we onbewust het onderdeel "begrijpend lezen" behandeld. Je weet hoe je een genre moet herkennen en moet lezen. Een andere onderdeel is "thematisch lezen" en daar willen we het deze keer over hebben.

Waarom thematisch lezen

Iemand vertelde me een keer dat hij iedere dag de Bijbel opensloeg en dan dat gedeelte las. Hij vond het belangrijk om iedere dag de Bijbel te lezen, maar vond het erg lastig om te begrijpen waar het allemaal over ging. Hij had grote vragen over bijvoorbeeld waarom God zich verhardde en de farao en zijn leger liet verdrinken en waarom de profeten zo hard tegen het Israëlische volk waren. Hij was van mening dat God liefde is en dat deze gedeelten regelrecht hier tegen ingaan. Ik vertelde hem dat zijn eigenlijke probleem was dat hij niet het hele gedeelte las. Was hij begonnen met heel Genesis te lezen, dan had hij gelezen waarom de Joden in Egypte kwamen en als hij daarna begon met Exodus dan had hij gelezen dat er een farao was opgestaan die Jozef niet had gekend. Vervolgens had hij kunnen lezen dat deze farao hard tegen het Joodse volk was en zich steeds meer verhardde, ondanks dat God hem vroeg om Zijn volk te laten gaan, in eerste instantie om alleen Hem te dienen. Deze persoon had dan kunnen lezen dat op een gegeven moment de maat voor God vol was en dat God, nadat farao zichzelf vele malen had verhard, nu farao verhardde. Het was een gevolg van farao's handelen.

De hierboven geïllustreerde vorm van lezen, zou je "vrij lezen" kunnen noemen en werd de afgelopen jaren op scholen gepromoot. Het uitgangspunt bij dit "Vrij lezen" is leerlingen zelf laten bepalen waar hun interesses liggen en hen vrij te laten in de keuze van het gelezene. Dat geeft leesplezier, oftewel ‘vrolijkheid’. Nadeel is echter dat, hoewel er al voordat men gaat lezen de persoon een bepaalde interesse heeft, deze interesse nog niet is gevormd en het gevaar ligt dat deze persoon alleen die dingen gaat lezen die makkelijk zijn te begrijpen, zonder dat er verdere diepgang is en zonder dat de persoon het geheel begrijpt.

Wat is thematisch lezen

Een andere effectieve aanpak van begrijpend lezen in het onderwijs is 'thematisch lezen', hierbij wordt een thema vastgesteld. Binnen dat thema gaan de leerlingen een eigen hunkervraag formuleren (oftewel wat zij echt moeten en willen weten over dat thema). Voor onze Bijbelstudie betekent dat de leestekst bestaat uit een Bijbelboek of een aantal hoofdstukken die over eenzelfde onderwerp gaan. Vind je een een bepaald gedeelte iets niet, dan is de kans groot dat je het (later) in een ander gedeelte wel terugvind met als gevolg dat je daardoor je kennis over het onderwerp langzaam opbouwt.

Het voordeel van thematisch lezen boven vrij lezen is dat je jezelf dwingt om ook die gedeelten van de Bijbel te lezen die je anders niet zou lezen. Als je bijvoorbeeld als thema Abraham en Izak neemt, dan zul je in Genesis hun levensloop lezen in een verhalende vorm. Je leest dan bijvoorbeeld waarom Abraham God gehoorzaamt om naar Moriah te gaan om Izak te offeren (Gen. 22). Daarna ga je de andere gedeelten in de Bijbel lezen, zoals Hebreeën 11, waar je erachter komt waarom Abraham God vertrouwde. Door het verzamelen van de leesteksten en het lezen daarvan verwerk je deze tot informatie en krijg je een dieper inzicht in het gehele thema.

Hoe thematisch lezen

Als je begint met een bepaald thema is het goed om te bepalen waar je mee wilt beginnen. Het is verleidelijk om met een speciaal thema als 'Gods liefde' of 'Christen zijn' wil beginnen, maar deze thema's hebben vaak al heel veel voorkennis nodig en het is dan ook verstandiger om in eerste instantie te beginnen met verhalende gedeelten. Hierdoor leer je eerst de grotere structuren in de Bijbel kennen en vandaar kun je uitstapjes maken naar kleinere thema's die op het verhalende gedeelte aansluiten. Bijvoorbeeld ons voorbeeld over Genesis, nadat je de geschiedenis van Abraham hebt gelezen, ga je met behulp van een concordantie (een soort boek waar je alle woorden en onderwerpen in de Bijbel kan vinden) of een Bijbelse encyclopedie op zoek waar in de Bijbel nog meer over Abraham wordt geschreven en ga je die gedeelten lezen.

Veel mensen lezen één soort vertaling, welke de NBV, de NBG of de Statenvertaling kan zijn, daar is niets mis mee maar het zijn vertalingen en de vertalers hebben vaak (onbewust) hun eigen perceptie van het gedeelte erin vertaald. Ook kan het zijn dat in zo'n vertaling je sommige stukken niet direct begrijpt vanwege het woordgebruik. Het is dan ook goed om voor een beter inzicht een andere vertaling te gebruiken. De SV, HSV en Naardense vertaling zijn betrouwbare vertalingen die zo dicht mogelijk bij de grondtekst staan, en zijn om die reden geschikt om te weten wat er letterlijk staat. De NBV, NBG, GNB96 en Het Boek zijn vrijer vertaald en zijn voor de bestudering van de Bijbel minder geschikt, maar omdat ze in goed leesbaar Nederlands zijn geschreven een aanrader om het verhaal snel te begrijpen. Door het lezen van een gedeelte in verschillende vertalingen krijg je dus een goed beeld wat er wordt bedoeld.

Verder is het van belang dat je tijdens het lezen de waar, wie, wat, welke en waarom vragen stelt, zoals we een vorige keer hebben behandeld.

Een eerste verdieping

Bij het stellen van de bovengenoemde vragen is het een groot voordeel dat je niet alleen aantekeningen maakt van het gelezen gedeelte, maar ook probeert de tekst te ontleden zodat je snapt waar het over gaat. Als voorbeeld nemen we de tekst uit Genesis 22:1-2: En het gebeurde na deze dingen dat God Abraham testte; en Hij zei tot hem: Abraham! En hij zei: Zie, [hier] ben ik! En Hij zei: Neem nu je zoon, je enige die je liefhebt, Izak, en ga op naar de landstreek Moriah en offer hem daar tot een offergave, op één van de bergen, die Ik je zal vertellen.

En het gebeurde na deze dingen dat
God                   - Abraham testte
en Hij zei tegen hem  - Abraham!
En hij zei:           - Zie, [hier] ben ik!
En Hij zei:           - Neem nu     je zoon
                                    je enige
                                    die je liefhebt,
                                    Izak
                      - en ga op naar de landstreek Moriah
                        en offer hem daar
                                    tot een offergave
                                    op één van de bergen,
                                    die Ik je zal vertellen.

We zien nu direct dat in deze twee verzen de nadruk op een aantal zaken wordt gelegd, we zien het gesprek tussen God en Abraham, de nadruk die God legt op de beschrijving van Izak en hoe deze geofferd moet worden. Door deze methode krijgen we dieper inzicht in het verhaal.

Wordt vervolgd...

Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!

Mede mogelijk dankzij