Literatuur
Bijbelteksten

Pogrom

Pogrom Frankfurt am Main (1614)

Pogrom (Russisch погром), is een benaming voor gewelddadige aanvallen op bepaalde etnische, religieuze of andere groepen. In de praktijk blijkt dat deze benaming vooral gebruikt wordt voor gewelddadige aanvallen (razzia's) tegen Joden.

Bijbel

In het Bijbelboek Esther kunnen we in de oproep van Haman om de Joden te doden als een van de eerste pogroms in de beschreven geschiedenis zien. Echter ook dat later de Joden geoorloofd waren om zich hiertegen te verdedigen en de manier waarop dit is gedaan, wordt door sommigen tegenwoordig gekenmerkt als een pogrom.

Terminologie

Het woord pogrom is afgeleid van het Russisch погром wat "verwoesting, vernieling" betekent (Wikipedia, Pogrom) en werd voor het eerst in Nederland gebezigd in 1905 (WNT, pogrom) als een razzia tegen de Joden.

Geschiedenis

Een overzicht van de meest bekende pogroms:

• In 38 n.C. was de Alexandrijnse opstand, waarbij aanvallen op Joden in Alexandrië (Egypte). Dit wordt beschreven door de Jood Philo van Alexandrië in zijn geschriften In Flaccum en Legatio ad Gaium.
• In 1011 was er in Córdoba een kleinere islamitische pogrom op de Joodse bevolking.
• In 1066 vond in Granada (Andalusië) een van de eerste grote pogroms plaats. Moslims moordden het grootste deel van de Joodse gemeenschap in die stad uit, ongeveer 4000 Joden, en werd de Joodse wijk volledig verwoest. Hierbij werd de Joodse vizier Joseph ibn Naghrela gekruisigd.
• 1189, voorafgaand aan Derde Kruistocht vonden er diverse pogroms plaats in Engeland op de Joodse bevolking.
• 1309, de pogrom van Born was de eerste pogrom in Nederland. In het Zuid-Limburgse Born werden 110 joodse vluchtelingen uit Sittard en Susteren vermoord nadat die zich hadden opgesloten in een kasteel welke in brand werd gestoken.
• 1517, 1^ste pogrom Hebron en Safed (Ottomaans Palestina).
• 22 aug. 1614, Tijdens de Fettmilch opstand, genoemd naar de leider Vincenz Fettmilch, werden een kleine 1400 Joden uit Frankfurt am Mein verdreven en daarna hun huizen verwoest. Na de pogrom werden de Joden gedwongen om de stad te verlaten en vonden onderdak bij omliggende plaatsen zoals Hanau, Höchst en Offenbach.
• 1660, 2^de Safed Pogrom (Ottomaans Palestina).
• 1819, De "Hep-Hep-rellen" in Frankfurt-am-Main en langs de Rijn (Duitsland).
• 1834, De 2^de pogrom van Hebron en Safed (Ottomaans Palestina).
• 1839, Slachting van de Mashadi-joden (Iran).
• 1847, Etnische zuivering van de joden in Jeruzalem (Ottomaans Palestina).
• 1848, 1^ste Damascus Pogrom (Syrië).
• 1850, 1^ste Aleppo Pogrom (Ottomaans Palestina).
• 1860, 2^de Damascus Pogrom (Ottomaans Palestina).
• 1862, 1^ste Beiroet Pogrom (Ottomaans Libanon).
• 1903, De pogrom van Kishinev (Moldavië). Hierbij werden 49 Joden afgeslacht, 600 Joodse vrouwen verkracht en 1500 Joodse woningen en winkels verwoest.
• 14-16 juni 1906, Pogrom van Belostok (Białystok, Polen, dat toen een deel van het Russische rijk was). 81 tot 88 mensen worden gedood door soldaten van het keizerlijke Russische leger, de Zwarte Honderden en de Chernoe Znamia, en ongeveer 80 mensen raakten gewond.
• 4-7 april 1920, de Nebi Musa-pogrom. De islamitische feestelijkheden ter ere van de profeet Musa (= Mozes) ontaarden in een pogrom tegen de joodse bevolking van Jeruzalem. Arabieren, gewapend met messen, knuppels en enkele vuurwapens, vallen joodse winkels en woonwijken aan. Het komt tot moord, vandalisme tegen joodse heiligdommen, plunderingen en verkrachtingen. Illegale joodse zelfverdedigingsgroepen proberen de joodse bevolking te beschermen.
• 1921, 1^ste Jaffa-rellen (Brits mandaatgebied Palestina).
• 23 en 24 augustus 1929, 3^de pogrom in Hebron en op 29 augustus 1929 in Safed, beiden door Arabieren (Brits mandaatgebied Palestina).
• 1933, 2^de Jaffa-rellen (Brits mandaatgebied Palestina).
• 9-10 november 1938 de Kristallnacht, een door de nazi's georganiseerde pogrom gericht tegen de Joodse bevolking in Duitsland. In heel Duitsland worden Joden aangevallen, 1.000 tot 2.000 synagogen in brand gestoken en ongeveer 7500 winkels en bedrijven van Joden vernield. Ook Joodse huizen, scholen, begraafplaatsen en ziekenhuizen moeten het ontgelden. De brandweer mag de branden niet blussen. Tijdens deze 'Nacht van het gebroken glas' worden 400 Joden vermoord of tot zelfmoord gedreven. Ook in Oostenrijk en Sudetenland worden Joden aangevallen en hun bezittingen vernield.
• 1941, De Farhud in Bagdad (Irak). Minstens 600 joden werden vermoord en minstens 12.000 woningen werden geplunderd.
• 1945, De pogrom van Tripoli vond plaats tussen 5 en 7 november 1945 in het toen nog Italiaanse Libië, dat overigens door geallieerde troepen was bezet. Deze pogrom is een van de bloedigste na afloop van de Tweede Wereldoorlog. 140 Joden, waaronder 36 kinderen, werden vermoord.
• 4 juli 1946, pogrom van Kielce. Een gewelddadig bloedbad onder de joden in de zuidoostelijke Poolse stad Kielce.
• 1947, De pogrom van Aleppo volgde op het besluit van de Verenigde Naties op 29 november 1947 om het mandaatgebied Palestina te verdelen tussen joden en moslims. Tenminste 75 Joden werden vermoord, 10.000 Joden wisten te vluchten naar Israël.
• 1948, na het uitroepen van de staat Israël vonden er in alle Arabische landen pogroms plaats. Het aantal doden is onbekend, maar de pogroms hadden wel als gevolg dat (bijna) alle Joden op de vlucht zijn geslagen en dat er geen Joden meer in Arabische landen wonen. → Pogrom van Tripoli (1948)
• okt. 2023, De terroristengroepering Hamas viel delen van Israël binnen waarbij ze in vele dorpen een waar bloedbad aanrichtten. Vele honderden werden afgeslacht, vrouwen verminkt, baby's tegen de muren kapot gegooid. Daarnaast werden vele Israëliërs ontvoerd en gegijzeld. Sinds de Shoa was dit het allergrootste bloedbad onder Joden.

Aangemaakt 14 september 2018, laatst gewijzigd 28 oktober 2023