Aantekeningen bij de Bijbel
Vragen, overdenkingen en achtergronden over de Bijbel,
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
De Evangelische Bijbelvertaling (EBV), ook wel Eigentijdse Bijbelvertaling genoemd, is een Nederlandse Bijbelvertaling die in 2020 online is gepubliceerd en daarna in druk is uitgegeven door de BibleFactory.org.
Joop Ossewaarde begon in 2010 met zijn Evangelische Bijbelvertaling (EBV) en werd in 2020 opgeleverd en wordt sindsdien verder uitgebreid. De naam van deze Bijbelvertaling houdt verband met het Goede Nieuws, dat is het Evangelie van Jezus Christus.
Er zijn online twee versies verschenen. Een standaardversie met (waar van toepassing) kruisverwijzingen en een studieversie waarin de vertaler zijn vertaalnotities en beslissingen in heeft verwerkt.
Voor het Nieuwe Testament is gebruik gemaakt van de Peshitta omdat volgens de vertaler er goede argumenten zijn "voor de gedachte dat de Aramese Peshitta van het Nieuwe Testament de oorspronkelijke tekst zou kunnen zijn" (EBV, Toelichting). Voor het Oude Testament is vermoedelijk gebruikt gemaakt van een Masoretische tekst, waarschijnlijk de Biblia Hebraica Stuttgartensia (BHS), echter in zijn toelichting verwijst hij alleen naar een Engelse vertaling van David Bauscher.
Voor de Godsnaam in het Oude Testament wordt 'HEERE' of 'de HEERE' gebruikt, terwijl Elohim met 'GOD' wordt vertaald. In het Nieuwe Testament is "Heere" (κύριος G2962) ook overgezet in hoofdletters om "het besef van de eenheid van het Oude en Nieuwe Testament" te versterken (EBV24, Waarom nog een Bijbelvertaling?).
Soms is van de standaardindeling van de versnummering afgeweken. Bijvoorbeeld "Dit is de boekrol van de geboortegeschiedenissen van Adam" voegt de vertaler bij Genesis 4:26 omdat het zijns inziens een afsluiting is, terwijl in zowel de Masoretische tekst als Septuaginta bij Genesis 5:1 staat. Idem "Dit zijn de geboortegeschiedenissen van Noach" welke bij Genesis 6:8 in plaats van Genesis 6:9 staat.
Ook sommige vertaalkeuzes zijn uiterst vreemd. Zo wordt het woord תְּהוֹם H8415 "afgrond, diepte" vertaald met "bruisende wateren" (Gen. 1:2; 7:11; Job 28:14; Ps. 107:26; etc.) terwijl in geen van de toonaangevende woordenboeken het de betekenis "bruisend" heeft. Een andere vreemde vertaalkeuze is dat het woord רְאֵם H7214 "oeros" (Num. 23:22; 24:8; etc.) is vertaald met "spiesbok" en wat een vrij recente benaming (na jaren 80 vorige eeuw) in het Ivriet is. Of "een luipaard" (Spr. 30:31), hoewel de betekenis van זַרְזִיר H2223 hoogst onzeker is wordt het eerder met "haan, windhond" vertaald, terwijl een luipaard algemeen נָמֵר H5246 wordt genoemd.
Opvallend is dat bij moeilijke teksten vaak geen vertaalnotities in de studieversie zijn geplaatst, terwijl die bij andere teksten zeer overvloedig zijn. In 2 Kronieken 11:18 staat bijvoorbeeld in de grondtekst "Mahalath, de zoon van Jerimoth" terwijl uit de context blijkt dat het een dochter van Jerimoth is en dan ook in de EBV als zodanig is vertaald. Echter het is zeer vreemd dat de EBV geen vertaalnotitie hierover heeft geplaatst omdat het toch een verandering van de grondtekst is en geeft het sterke vermoeden dat (op zijn minst bij dit tekstgedeelte) niet uit de grondtekst is vertaald. Hetzelfde met Deuteronomium 4:48 waar in het Hebreeuws Sion (צִיּוֹן H6726) staat maar in de Peshitta Sirjon (cf. Deut. 3:9). Het is dan ook opvallend dat dit niet is opgevallen en onderbouwd waarom de MT en niet de Peshitta is gevolgd.
In Lukas 2:7 wordt vertaald "in een stal" en heeft de vertaler blijkbaar geen notie dat het gebruikte woord ܒܐܘܪܝܐ (van Syr. ܐܪܝ, cf. Hebr. אֻרְוָה H723) in de Peshitta ook "kribbe, voederbak" betekent en blijkbaar de eerste betekenis heeft genomen die hij in zijn woordenboek vond gezien zijn aantekening: "De eerste betekenis lijkt die te zijn van ‘stal’. In het OT is er een ander woord voor ‘voederbak’ nl. אֵבוּס" (cf. אֵבוּס H18).
Bij de aantekeningen worden soms afwijkende coderingen gebruikt waardoor het lastig is om te bepalen wat ze bedoelen, bv. de Byzantijnse tekst (Byz) wordt aangeduid als MHT als afkorting van MeerderHeidsTekst (EBV, Afkortingen) en doet vermoeden dat de vertaler niet bekend is met de standaard afkortingen die vertalers hanteren.
Bij de notities is intensief gebruikgemaakt van het Bijbelcommentaar van Keil & Delitzsch. Daarnaast zijn er diverse artikelen, die niet altijd op wetenschappelijke literatuur zijn gebaseerd. Zo zien we dat in het artikel "Van Nimrod via Tammuz naar de vrouw Babylon" onder andere wordt verwezen naar Alexander Hislop met als gevolg dat deze niet altijd even betrouwbaar zijn. Zo wordt gesteld dat er verwarring is over wie Semiramis nu precies is en blijkbaar niet op de hoogte is dat dit een historisch persoon uit latere tijden is.
Ook blijkt dat de vertaler geen kennis heeft van tekstkritiek. Zo stelt hij dat de tekst van de Peshitta vanaf het begin "vrijwel ongewijzigd gebleven en kent dus niet de vele kleine en grote varianten zoals die in de bronnen van het Griekse Nieuwe Testament worden aangetroffen" (EBV24, Het Nieuwe Testament uit het Aramees) en is blijkbaar niet op de hoogte dat ook in de diverse handgeschreven manuscripten van de Peshitta gemiddeld net zoveel varianten zijn als de Griekse tekst.
Ook het idee dat de Peshitta de oorspronkelijke grondtekst zou zijn en dat het Grieks een vertaling is (EBV24, Het Nieuwe Testament uit het Aramees) komt niet overeen met de algemene consensus. We zien dan ook dat bij teksten als Johannes 19:17 "genaamd Hoofdschedelplaats, welke in het Hebreeuws genaamd wordt Golgotha" als vreemde aantekening "De namen ‘Golgota’ en ‘Gagulta’ verschillen onderling in klank. Wij vermoeden dat de namen ‘Golgota’ en ‘Gagulta’ twee varianten van het Aramees vertegenwoordigen, mogelijk het Aramees van Jeruzalem en dat van Galilea" staat, terwijl het veel logischer is dat het uit het Grieks is vertaald. Ook bij andere soortgelijke teksten (Mark. 15:34; Joh. 5:2; 19:13, 20; Opb. 9:11; 16:16) zien we dit soort zwakke argumentatie.
Een ander punt van kritiek is dat Jasper Pilon, een woordvoerder van de uitgever BibleFactory, niet kon vertellen of er taalexperts bij waren betrokken (ND, 8 september 2023). Naast dat de vertaler tijdens het vertalen zich het Hebreeuws eigen heeft gemaakt (ND, 30 augustus 2023) en daarbij gebruik maakte van zeer verouderde en achterhaalde woordenboeken. Terwijl deze het Grieks, de taal van het Nieuwe Testament, niet machtig is. Terecht wordt dan ook opgemerkt "Stel je voor dat ik in mijn eerste jaar theologie de opdracht had gekregen om de Hebreeuwse Bijbel te vertalen! Als de vertaler het zelf niet in de gaten heeft, heeft de uitgever altijd nog de taak om te zeggen: ‘Zo doen we dat niet, maak eerst je cursus Hebreeuws maar af’" (ND, 8 september 2023).
Aangemaakt 13 april 2023, laatst bijgewerkt 11 april 2024
     |
Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!